De Sankara Panafrican Library, waar panafrikanisme en emancipatie centraal staan
“‘Koffie, boeken en emancipatie’
Esther Philippen
27 november 2024 • 6 min leestijd
De Sankara Panafrican Library in de hoofdstad van Oeganda is méér dan een leuk boekencafé. Het is de verzamelplaats voor een hele beweging, die evolueerde van het aan de kaak stellen van het ‘Witte redder-complex’ naar een organisatie die debatteert over dekolonisatie en panafrikanisme. Esther Philippen bezocht de plek en schreef er een blog over.
In een ogenschijnlijk kleine, schattige koffiebar in Bugolobi, Kampala (de hoofdstad van Oeganda), genaamd Sankara Panafrican Library, stuit je op een boekenplank die een hele muur inneemt met boeken. Als je die boekenplank van dichterbij bekijkt, zie je een rijkdom aan werken van schrijvers van Afrikaanse afkomst, zowel fictie als non-fictie werken.
De boeken vertellen allemaal verhalen over en pleiten voor emancipatie, dekolonisatie en antiracisme. Deze koffiebar is echter meer dan alleen een leuk boekencafé met een inspirerende boekenplank om de drukte in Kampala te onvluchten; het is een hele beweging.
Witte redder-complex
Sankara Panafrican Library is een project van ‘No White Saviours’, een grassroots organisatie met een drie-pijlerstructuur: onderwijs, beleidsbeïnvloeding en actievoering. De oorspronkelijke missie van No White Saviors was om het witte redder-complex aan de kaak te stellen, in het bijzonder in organisaties van christelijke missionarissen, ngo's en buitenlandse hulporganisaties in Oeganda en het continent als geheel.
In de loop der jaren veranderde hun missie en kwam panafrikanisme en emancipatie meer centraal te staan. Dit door meer acties via beleidsbeïnvloeding, workshops over panafrikanisme en dekolonisatie, en de bibliotheek als een ruimte voor leren en het delen van ervaringen.
Olivia Alaso, een van de oprichters van No White Saviours en van de bibliotheek, heeft als maatschappelijk werker in Jinja (stad aan de bron van de Nijl in Oeganda) bij verschillende ngo's gewerkt. Vanuit haar werk heeft ze negatieve ervaringen gehad met koloniale praktijken en het witte redder-complex.
Samen met andere oprichters van No White Saviors begon ze te discussiëren over het witte redder-complex, en zo ontstond de No White Saviours beweging. Olivia's idee was om een bibliotheek op te zetten om mensen te onderwijzen over dat witte redder-complex, (de)kolonisatie, en No White Saviours heeft geholpen om de bibliotheek mee op te bouwen. Zo ontstond Sankara Panafrican Library.
De bibliotheek is vernoemd naar Sankara, een voormalig Burkinese leider, omdat hij een positieve invloed had op vrouwenrechten en vrouwelijk leiderschap in zijn land, door te stellen dat er geen echte sociale revolutie is zonder de emancipatie van vrouwen. Bovendien is hij een panafrikanist in hart en nieren. De bibliotheek is ook bekend onder de naam 'Kusimama Africa' of vertaald vanuit het Swahili: sta rechtop, Afrika.
Olivia Alaso
© Esther Philippen
Wel of geen politiek forum?
Olivia definieert panafrikanisme als ‘vrijheid voor iedereen om uit te zoeken en te voelen wie ze zijn’. De zetel van de wereldwijde panafrikaanse beweging bevindt zich in Oeganda, maar er is tot op heden nog geen structurele samenwerking. Volgens Olivia zien zij de dingen op hun eigen manier en staan ze voorlopig weigerachtig om dit te veranderen. Zij zien panafrikanisme meer als een businessmodel.
Voor Olivia zou de bibliotheek echter geen politiek forum moeten zijn: iedereen heeft zijn eigen affiliatie, identiteit en standpunten. Als de bibliotheek al een kant zou kiezen, geeft dat geen ruimte voor discussie en constructieve dialoog.
Het zijn vooral jongeren die deze plek erg belangrijk vinden. Jongeren hebben deze plek gebruikt om samen te komen, te debatteren en ervaringen uit te wisselen over dekolonisatie en panafrikanisme. Naast boekenclubs organiseert de bibliotheek regelmatig quizavonden, filmvertoningen en events met interessante en inspirerende sprekers.
De bibliotheek heeft ook een goede relatie met Dr. Sylvia Tamale, een Oegandese academica, mensenrechtenactiviste en eerste vrouwelijke decaan in de rechtenfaculteit aan de Makerere University (de grootste en op een na oudste instelling voor hoger onderwijs in Oeganda). Zij doneerde boeken aan de bibliotheek om het boekenaanbod aan te dikken. De bibliotheek werkt ook samen met de Makerere- en Chambo-universiteit: zij steunen twee studenten en stagiaires die moeite hebben met het betalen van hun schoolgeld maar geïnteresseerd zijn in het bestuderen van panafrikanisme. Olivia's droom is om te bib te laten groeien naar een Sankara school – een gratis school voor leerlingen die willen leren over (de)kolonisatie en panafrikanisme.
Wat kan jij doen? Steun de bibliotheek!
Ondanks dat de bibliotheek zo'n belangrijke plek is, heeft het echter moeite om structurele financiering te vinden om de huur van de bibliotheek te betalen. Het café is zelfvoorzienend en de bibliotheek rekent op boekdonaties en vrijwilligers om de bibliotheek te runnen, maar het is een uitdaging om de fysieke ruimte te behouden omdat de bibliotheek nu rekent op donaties voor de huur.
Via deze link kun je donaties doen om de bibliotheek te steunen. De bibliotheek is bij voorkeur op zoek naar structurele financiering om de huur te kunnen betalen. Je kunt ook goodies kopen om de bibliotheek te steunen, zoals totebags en artikelen van No White Saviours.
Voor meer informatie over de bibliotheek en hoe je de bibliotheek kunt steunen, kun je contact opnemen met Olivia Alaso via Whatsapp op +256 785 251967 of via e-mail: alasoolivia@gmail.com.
Esther Philippen werkte het afgelopen jaar via het junior programma van Enabel voor Rikolto in Oeganda. Ze richtte er een platform op met verschillende actoren van de rijstsector in dat land om duurzame rijst in de regio te promoten. In januari wordt ze directeur van het Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (UCOS).
Niets missen?
Abonneer je op (één van) onze nieuwsbrieven.
