“‘Kruisende wegen in São Paulo ’

Ik ga nu de 7de maand in van mijn verblijf in São Paulo verspreid over 3 jaar. Het publieke leven is op dit moment tot stilstand gekomen. Ik ben nog heel erg onder de indruk van de mentaliteitswijziging in Brazilië die zich hier heeft voorgedaan. Het is te vergelijken met de Islamitische Revolutie in Iran, waar op enkele maanden tijd de idolatrie voor de Sjah teniet gedaan werd voor de Islamitische Revolutie van Ayatollah Khomeini.

Het is natuurlijk zomer dus de meeste Paulistanos, zoals de inwoners van de stad São Paulo worden genoemd, liggen nog op strand in Rio de Janeiro. Maandag, 9 januari, begint het publieke leven weer.

De crisis is enorm voelbaar en zichtbaar in het publieke leven.

De crisis is enorm voelbaar en zichtbaar in het publieke leven. Op de Avenida Paulista, de hoofdstraat van São Paulo, is iedereen in de weer om een centje te verdienen, maar er zijn minder winkels open en het is over het algemeen rustig.

De grote hitte blijft uit omdat São Paulo niet bekend staat als één van de warmste steden van het land. Toch broeit er iets, mensen zitten op hun tandvlees.

Door het ineen stuiken van de Braziliaanse economie is iedereen het er rats over eens, de PT, die 13 jaar aan de macht was, heeft te veel geld uitgegeven. De economie is de dieperik ingegaan door wanbeleid,  corruptie komt op nummer twee van het lijstje klachten en het knippen in de sociale uitgaven komt als derde, maar dat is eerder een gevolg.

De Paulistano is elk geloof in de politiek verloren en het sociale construct herleiden ze tot inkomsten en uitgaven van een portemonnee. Hier is helemaal geen sprake meer van politieke ideologie.

Mijn dagelijkse wandeling

Mensen beginnen weer van nul het is alsof 2016 een jaar van herbronning was dit werd me duidelijk op mijn dagelijkse pendelbeweging tussen twee boekenwinkels op de Avenida Paulista. Ik hou enorm van het Braziliaanse Naturalisme, een narrative literatuurstijl die zeer humanistisch georiënteerd is. Het is ook het soort realisme dat je in São Paulo meer dan ooit te zien krijgt. Hier is weinig plaats voor romantiek tegenwoordig.

Daarmee dat ik er mij tot aangetrokken voel om er over te lezen, maar moet beroep doen op twee boekenwinkels die elkaar aanvullen qua aanbod. Toch zijn mijn dag dagelijkse ervaringen meer getint door Magisch-Realisme.

Eén jaar later is het duidelijk dat het sociaal contract gebroken is tussen de rijken en de armen.

Ik ben één jaar weg geweest en nu is het duidelijk dat het sociaal contract gebroken is tussen de rijken en de armen. De ziel van de linkse solidariteit is gebroken, de rijken zijn nog alleen met zichzelf bezig en er is weer meer onveiligheid. Op cultureel vlak is de rijke klasse nu aan zet om het beleid uit te tekenen.

Dit is één van de redenen waarom er bijna geen linkse literatuur is in de boekenwinkels, zoals vroeger wel het geval was. Het ligt deels aan het verlies van interesse van de bevolking in linkse ideeën.

Van Livraria Cultura naar Martins-Fontes

© Willemjan Vandenplas​

Op mijn dagelijkse wandeling op de Avenida Paulista tussen de Livraria Cultura en Martins-Fontes die meer als een soort meditatie aanvoelt valt het mij op dat de stad wordt opgekuist. Een taxi chauffeur zei mij al dat de vorige burgemeester daar niet mee bezig was, terwijl ik vond dat het hier altijd zo proper was in vergelijking met de steden in België.

Ik werd echter uit mijn meditatie geslagen door een grote groep mensen die rond de nieuwe burgemeester van São Paulo bewogen. Na de impeachment zijn er ook gemeenteraadsverkiezingen geweest in São Paulo. João Dória, de nieuwe Burgemeester, is de schoonzoon van de gouverneur Alckmin (PSDB), journalist en zakenman. Hij heeft geen ervaring met politiek wel met marketing en PR.

Het was namelijk samen met de straatvegers de straat aan het kuisen. Het is zijn bedoeling om São Paulo als een bedrijf te laten functioneren, wordt gezegd. Hij wordt een manager van São Paulo, want daar is hij goed in. Daarom begint hij ook als straatveger omdat hij zich wil bewijzen op alle niveau’s van het bedrijf en gerespecteerd wilt worden door zijn werknemers is mijn eerste gedacht.

Kruisende Wegen

Daarna loop ik op een drafje naar de boekenwinkel Martins-Fontes, daar spreekt een oudere vrouw mij aan en zegt dat het tijd is dat ik Caminhos Cruzadas lees van Erico Verissimo. De vrouw zegt dat ze leerkracht wiskunde, belezen en pianovirtuoze is. Ik zeg meteen dat ik het menselijke lichaam met een bachelor geneeskunde goed ken, fotograaf, polyglot en boekenzot ben, maar dit terzijde. De titel, vertaald: kruisende wegen, is precies wat ik meemaakte met de nieuwe Burgemeester Dória.

Mijn foto van een straatveger in Argentinië (2005).

© Willemjan Vandenplas​

Onze wegen kruisten, het was een magisch-realistisch momenten, zoals je er veel beleeft in Latijns-Amerika als je bezig bent met haar magisch-realistische literatuur, omdat ik als product van de linkse golf in Latijns-Amerika mijn bewust leven ben begonnen met een foto van een straatveger in 2005 in Argentinië. En nu op het einde van die linkse golf weer met een straatveger geconfronteerd word in Brazilië.

Onze straatveger in Argentinië had geen mooiere naam dan ‘Tito’, hij was een boksheld die aan lager wal was geraakt door de alcohol. Toen hij met zijn kar langs onze school kwam riep hij altijd: “Chicos que estudien”, “studeren kinderen, anders eindig je zoals ik”. Tito werd door heel het dorp ophanden gedragen omdat hij iedereen moed insprak. Een paar jaar later begonnen we een fan-pagina voor hem op facebook met mijn foto, heel het dorp was mee.

De burgemeester zal van straatveger tot burgervader opklimmen.

Terwijl aspirant-straatveger Dória, de Burgemeester van São Paulo, juist aan zijn ambt begint sinds 1 januari en symbolisch van straatveger naar burgervader moet klimmen. Ik zie de straatveger Dória in aan glansrijk ambt belanden, terwijl ‘Tito’ eens zijn glansrol als bokser verloor en als straatveger eindigde met alle sociale problemen erbij.

Het komt weer allemaal bekend voor, daar waar het allemaal begonnen is: de passie voor Latijns-Amerika, waar echter nooit iets solide is uit kunnen voortkomen. Nu ben ik reeds dertig. En met nog 6 weken te gaan in São Paulo, begin ik weer weg te dromen van iets nieuws.

Dus besef ik dat ik in het economische hart van Latijns-Amerika ben op een overgangsmoment. Zoals in mijn leven, omdat ik juist dertig ben geworden en het leven op een andere manier tegemoet ga. Ik zou graag Chinees en Russisch leren. Daar droom ik al lang van. Ik ken namelijk de Oosterse Hemisfeer van de wereld niet verder dan Odessa in Oekraïne.

Het is voor mij al lang duidelijk: er breekt een nieuw seizoen aan voor de mensheid, alles is in overgang en er zijn veel Kruisende Wegen

P.S. Mijn nachtmerrie was altijd van straatveger te moeten worden.