“‘Ligt het nieuwe Pompeii in Afrika?’

Met zo’n 3450 meter hoogte torent op een heldere dag de Nyiragongo vulkaan dreigend boven Goma uit. Dat lijkt de stedelingen echter niet te deren, want de stad blijft groeien en nieuwe inwoners aantrekken. Vandaag telt Goma meer inwoners dan Brussel. De buitenwijken - opgebouwd uit hout, golfplaten en tenten - springen als paddenstoelen uit de grond. Het centrum van de stad ligt slechts 17 km van de kolkende krater van de Nyiragongo , en de buitenbuurten grenzen aan het Virunga natuurpark, dat de flanken en top van de vulkaan beslaat. De straten van de stad dragen nog steeds de littekens van 30 jaar genocide, oorlogen en bezettingen overleefd, maar ook de Nyiragongo heeft zijn sporen achtergelaten: een zwarte laag lavasteen bedekt hele buurten, afkomstig van de laatste keer dat de vulkaan zijn roodgloeiende tanden liet zien.

Goddelijke bescherming?

De Nyiragongo staat bekend als uitzonderlijk actief en barst naar schatting elke paar decennia eens uit. Zo scheurde in 1977 de krater van de vulkaan en gutste de lava er met een snelheid van 60 km per uur uit. Als bij wonder bleef Goma – toen slechts een fractie van wat het vandaag is - gespaard. Enkele nabijgelegen dorpen hadden weliswaar minder geluk en werden in hun slaap verrast. Ongeveer 600 mensen lieten het leven.

In 2002 werd naar schatting 13% van de stad vernield.

Precies 25 jaar later in 2002 zou het echter duidelijk worden dat Goma geen goddelijke bescherming genoot. De zuidflank van de vulkaan scheurde open en spuwde 25 miljoen kubieke meter lava. Buitenwijken werden meegesleurd, bedwelmende gassen vielen als een deken over de stad en de lava stroomde op hoge snelheid door de straten tot het afkoeling vond in het Kivumeer. Naar schatting werd 13% van de stad vernield, waaronder 80% van haar economische infrastructuur en 120.000 huizen. Bijna alle 400.000 bewoners moesten in ijltempo de stad ontvluchten. Dankzij een vroege waarschuwing van enkele oplettende geologen bleef het dodental gelukkig “slechts” hangen op 160, met 470 gewonden.

De zwarte lavasteen is een constante herinnering aan de vorige uibarsting

© Felix Braeckman​

Schouder aan Schouder

Volgens experten heeft de Nyiragongo 92% van alle lava gerelateerde doden sinds 1900 op z’n geweten, maar dat schrikt de bewoners van Goma niet af: sinds de laatste uitbarsting kwamen er nog eens 600.000 inwoners bij.  Gezien de bevolkingsdichtheid vandaag zou een uitbarsting gelijkaardig aan die van 2002 exponentieel grotere gevolgen hebben. Nog rampzaliger echter zou een explosieve uitbarsting zijn,  zoals degene die Pompeii trof 2000 jaar geleden. Een dergelijke uitbarsting zou de stad fataal kunnen worden. Geologisch onderzoek toont aan dat zo’n uitbarstingen in het verleden al hebben plaatsgevonden.

Deze week nog ontdekte men een nieuwe scheur in de krater van de Nyiragongo , en teken dat er beweging heeft plaatsgevonden binnenin de vulkaan.

Voorspellingen maken is echter moeilijk. Er zijn slechts seismologische gegevens beschikbaar voor de laatste twee uitbarstingen en dit is onvoldoende om conclusies te trekken. Deze week nog kwam er een waarschuwing van het Observatoire Volcanologique de Goma: In de krater van de Nyiragongo is een nieuwe scheur bijgekomen, een teken dat er beweging heeft plaatsgevonden binnenin de vulkaan. Bewoners rapporteren daarenboven dat sinds begin februari er meer geluiden komen van de vulkaan.

Geruchten worden aangewakkerd en sommigen verlaten preventief de stad. Men tracht de gemoederen te bedaren, maar velen herinneren zich de angst en chaos van 2002 en weten dat het gevaar niet geweken is. Goma leeft vandaag schouder aan schouder met de Nyiragongo en wacht bang af tot het onvermijdelijke opnieuw gebeurt.