“‘Migranten op Green Market’
Een plein gevuld met kramen met schitterende souvenirs. Dat is de omschrijving van Green Market in Kaapstad. Wie zijn deze mannen en vrouwen die zulke prachtige voorwerpen handmatig creëren? Samen met collega Teun en fotografe van dienst Miriam Mannak, besluit ik een kijkje te gaan nemen.
Het plein heeft niet de grootte die je verwacht bij het horen van het woord ‘plein’. Er staan maximum dertig kramen dicht op elkaar gepropt. Aan de overkant van Green Market staat een gigantische kerk. De andere zijden van het vierkante pleintje zijn volzet met café’s.
We besluiten eerst eens rond te kijken voordat we marktkramers aanspreken. Op Green Market is er voor ieder wat wils. Kleurrijke schilderijen van olifanten of andere dieren van de Big Five, maar evengoed staan Afrikaanse vrouwen met kruiken op hun hoofd afgebeeld. Maar ook beeldjes uit steen of marmer vervaardigd, schaaktafeltjes uit hout, prachtige kledingstukken met drukke, Afrikaanse patronen.
Handgemaakte radio’s zijn familietraditie
We komen aan een stand die radiootjes verkoopt. Teun praatte in België al vol lof over deze apparaatjes maar zijn omschrijving doet de werkelijkheid onrecht aan. Je kan ze niet echt omschrijven. Ze zijn rechthoekig van vorm. De achterkant en de zijkanten zijn prachtig afgewerkt met allemaal kroonkurken van diverse dranken. De onderkant is open en daar zit de, eerder simpele, bedrading en de elektronische benodigdheden om het toestel te doen werken. De voorkant bestaat uit twee delen. De ronde luidsprekers bevinden zich aan de rechterkant. De twee knoppen om het volume en de zenders te bedienen zijn links gesitueerd. Naast de knoppen heb je nog een plaatje dat de frequenties aangeeft. Op de bovenkant van de radio is een spiraalvormige draad bevestigd die als handvat dient.
Gefascineerd en erg onder de indruk vraag ik aan de vrouw achter het kraam hoe ze deze radiootjes maken. ‘Familiegeheim’ zegt ze met een samenzwerige knipoog. Het is een familietraditie om deze radio’s te maken en te verkopen op Green Market. Intussen doet haar familie dit al zeventien jaar. De mannen houden zich bezig met de elektronische kant van de radio’s, zij zorgen ervoor dat ze werken. De vrouwen zijn verantwoordelijke voor de afwerking, zoals het bevestigen van de kroonkurken. Op zondag gaat de hele familie ’s ochtends naar de kerk en daarna werken ze gezamenlijk aan de radio’s.
Beeldhouwer Romeo en zakenvrouw Justine
Na het radiokraampje, besluiten we eens een kijkje te nemen bij een kraampje waar een man handgemaakte stenen en marmeren beeldjes verkoopt. Hij toont ons zijn koopwaar en stelt zich dan voor als Romeo. Hij groeide op in Zimbabwe en kwam, samen met zijn familie, tien jaar geleden naar Kaapstad. Hij verliet zijn geboorteland omdat je van schilderen geen beroep kon maken. Hier in Kaapstad is er een geïnteresseerd publiek waar het wel kan.
Zijn beeldhouwkunsten leerde hij op school. Hij maakt zijn beeldjes in een soort van magazijn, samen met drie andere vrienden. Ze leerden elkaar op school kennen en kwamen tezamen naar Kaapstad. Het was niet makkelijk voor Romeo om een verblijfsvergunning te krijgen. Eerst kreeg hij een vergunning voor vier jaar. Op zijn officiële verblijfsgunning heeft Romeo twee jaar moeten wachten.
Als we verder wandelen, komen we aan een stand die een uitgebreid gamma aan koopwaar biedt. Niet alleen kledingstukken kan je er vinden, maar ook uit hout vervaardigde spullen zoals sleutelhangers en bestek. De verantwoordelijke, Justine, is een vrouw van 40 die zeven jaar geleden van Kenia naar Kaapstad verhuisde. Ze ging op zoek naar een beter leven. Justine vond het erg moeilijk om naar Kaapstad te komen omwille van het vele papierwerk. Het duurde drie maanden voordat ze de officiële papieren in handen had. Justine trekt twee keer per jaar naar Kenia om de spullen in haar winkel aan te kopen bij de lokale bevolking. Ze gaat langs bij enkele kennissen die de spullen op straat aanbieden maar ook bij scholen waar de kinderen dit vervaardigen.
Schilder Joe
Nadat we afscheid genomen hebben van Justine, willen we weer naar huis terugkeren. Tot plots een opgewekte marktkramer met een parelwitte glimlach ons naar zijn stand wenkt. Hij begroet ons hartelijk en stelt zich voor als Joe. Zijn stand is versierd met prachtige schilderijtjes in levendige, felle kleuren. In 2005 verhuisde hij op 22-jarige leeftijd van Malawi naar Kaapstad. Net zoals de vorige marktkramers verhuisde ook Joe naar Kaapstad voor een beter leven. Toeristen komen wel regelmatig naar Malawi maar niet in grote aantallen. Hierdoor is het erg moeilijk om je kost te verdienen als kunstenaar.
Het team van Joe telt zes leden, zowel familie als vrienden. Schilderijtjes zoals die van hem zijn erg typerend voor Malawi. Hij leerde schilderen van zijn nonkel toen hij klein was. Buiten hen twee doet niemand anders dit in zijn familie. Toen hij naar Kaapstad verhuisde, moest hij zijn familie achterlaten. Voor Joe duurde het zelfs drie jaar voordat hij de juiste, officiële verblijfspapieren kreeg. Voldaan en beladen met tal van souvenirs voor het thuisfront, keren Teun en ik weer naar onze lodge.
Deze productie kwam tot stand in het kader van het journalistieke trainingsprogramma Beyond Your World van Thomas More Mechelen. Beyond Your World wordt financieel mogelijk gemaakt door de Europese Commissie.