“‘Nationale staking in Colombia: een nieuwe democratische opstand in Latijns-Amerika?’

Louise Willocx

Vandaag, op 21 november, verwacht de Colombiaanse president Duque een nationale staking die hem en zijn rechts-conservatieve regering aan het wankelen zou kunnen brengen. Wat als een louter sociaal-economische staking begon, is gecumuleerd tot een gigantisch protest vanuit alle hoeken van het land tegen het beleid van president Duque. Onder andere sociale leiders, inheemse groepen en studenten vervoegen de marsen.

Implementatie Vredesakkoord

Zo zijn voorstanders van het Vredesakkoord van 2016 teleurgesteld omdat Duque weigert het te implementeren. Bovendien blijft de straffeloosheid groot voor paramilitaire groepen, die banden hebben met de overheid en ook vandaag nog opereren.

Volgens de onafhankelijke denktank Indepaz werden tussen het Vredesakkoord in 2016 en deze zomer al zo’n 702 sociale leiders en 135 voormalige FARC-leden vermoord. Vele van deze leiders proberen op lokaal niveau de implementatie van het Vredesakkoord en meer gelijkheid te realiseren, wat paramilitaire groeperingen, gesteund door de elite, hardhandig afstraffen.

Inheemse groepen worden proportioneel hard getroffen door dergelijke moordpartijen. Bovendien krijgen ze veel te weinig inspraak en autonomie in hun gebieden. Afgelopen maand moesten inheemse leiders in de Cauca bijvoorbeeld maar accepteren dat hun gebied een gemilitariseerde zone werd, terwijl zij er net op staan dat Duque het Vredesakkoord naleeft om meer moorden te vermijden.

Militair geweld

Daarbovenop kwam twee weken geleden een rapport uit waaruit bleek dat zeker acht kinderen waren omgekomen in een militaire operatie en dat de overheid dit had proberen toedekken.

Toen enkele ex-FARC leiders eind augustus aankondigden dat ze de wapens weer opnamen, wilde de overheid hard reageren door met logistieke steun van de VS een zogenaamde FARC-basis te bombarderen. Dit liep mis en zoals bij het overgrote deel van alle oorlogsslachtoffers in dit conflict, waren burgers en niet de oorlogvoerende partijen opnieuw de slachtoffers.

Corruptie in het onderwijs

Het ziet er naar uit dat de politie en het leger ook tijdens deze betoging hard zullen ingrijpen.

Vele studenten trekken onafhankelijk hiervan al verscheidene weken de straat op. Eind september geraakte bekend dat twee directeurs in het publieke hoger onderwijs tussen 2012 en 2019 zo’n 10.400 miljoen COP (+/- 2.735 miljoen euro) hebben verduisterd. Hoewel de wijdverspreide corruptie in het publieke onderwijs de belangrijkste reden voor hun ongenoegen is, kaarten ze ook het gebrek aan middelen aan. Ze eisen dat de overheid haar belofte nakomt om de volledige 4,5 miljard COP (+/- 1.183 miljoen euro) die gealloceerd was in het budget van 2018 uit te keren, wat tot nu nog niet gebeurd is. Daarnaast klagen ze ook het politiegeweld aan en strijden ze voor het recht om te mogen protesteren, nadat hun eerdere manifestaties hardhandig neergeslagen waren.

Het ziet er naar uit dat de politie en het leger ook tijdens deze betoging hard zullen ingrijpen. De overheid heeft voor vandaag een spertijd ingesteld en een verbod uitgevaardigd op alcoholconsumptie en het dragen van wapens. Bovendien heeft het sinds maandag overal militairen gestationeerd.

Democratische revolutie?

De Colombiaanse nationale staking volgt een heleboel andere grootschalige volksprotesten in de rest van Latijns-Amerika, zoals in Chili en Ecuador, waar sociale ongelijkheid de grote drijfveer was. In Colombia groeit het ontevreden al een tijd onder de nieuwe president. Tijdens de lokale verkiezingen eind vorige maand leed Duques partij zware verliezen en triomfeerden politici die niet tot de traditionele partijen behoorden.

Of deze nationale staking tot echte politieke veranderingen kan leiden is een ander vraagstuk. De politieke elite houdt sterk vast aan haar machtspositie en gooit hiervoor alle middelen in de strijd. De media, bijvoorbeeld, hebben sterke banden met het regime en doen er alles aan om de manifestie in discrediet te brengen.