“‘Noord-Mozambique: een onzichtbaar conflict met reële gevolgen’

Vrouw haalt water nabij beschadigde school op Matemo island

© Mohamed Isman Ali (azg)

Cabo Delgado is een extreem arme en onderbelichte provincie, 2600 km ten noorden van de hoofdstad, Maputo. De bewoners worden geconfronteerd met geweld, extreme weersomstandigheden en slechte publieke voorzieningen, waaronder de toegang tot gezondheidszorg. De noden zijn gigantisch.

Het is een regio met veel natuurlijke grondstoffen, zoals robijn, hout en goud, met enorm economisch potentieel. Door zijn ideale locatie aan de grens met Tanzania en de rijke grond, ontwikkelde de plek zich tot broeihaard van illegale activiteiten, waaronder drug- en ivoorsmokkel. De situatie verergerde nog wanneer men er een van ‘s werelds grootste vloeibare natuurgasreserves begon te ontginnen.

Een genegeerd conflict

Eind 2017 pleegde een rebellengroep verschillende aanvallen vanuit het noorden naar het zuiden van de provincie. Bij deze bijna 300 aanvallen lieten meer dan 700 mensen het leven. De teams van AZG zagen de bevolking in kolonne door de straten wandelen, terwijl hun dorpen in vlammen opgingen. Veel mensen verlieten gedwongen hun thuis, om elders in de provincie onderdak te zoeken bij familie. Hierdoor is het erg moeilijk om de precieze aantallen te kennen, maar we denken dat er minstens 60.000 mensen op de vlucht sloegen.

De kustzone leed het meest onder het geweld. De bewoners verhuisden naar stedelijke gebieden, zoals Ibo Island, Mocimba da Praia, Macomia en Pemba, de hoofdstad van de provincie. In Macomia wonen verschillende families onder een dak. Ze trachten zo onzichtbaar mogelijk te blijven, omdat ze schrik hebben dat ze geassocieerd zullen worden met hun aanvallers. Naast de gewelduitbraken, lijden de mensen in Cabo Delgado nu ook onder de gevolgen van cycloon Kenneth, die Mozambique bereikte in april 2019.

Hoe verbetert Artsen Zonder Grenzen de gezondheidszorg?

De gezondheidszorg in Cabo Delgado is er slechter aan toe dan in de rest van het land, waar überhaupt al een lage gezondheidsstandaard heerst. Medisch personeel ontvluchtte de regio, waardoor de gezondheidscentra verlaten achterbleven. Het resultaat is dat de toegang tot zorg erg beperkt is ten opzichte van de grote noden, voornamelijk door malaria, malnutritie, ademhalingsziekten en prenatale zorg.

De situatie voor mensen op de vlucht is nog kritieker, omdat hun leefomstandigheden hen extra blootstellen aan bepaalde ziekten. Het verlies van hun land en oogst vergrootte het voedseltekort, met een hoog niveau van ondervoeding tot gevolg.

De weg naar Metuge, Cabo Delgado

© AZG

Het aantal patiënten in de stedelijke gezondheidscentra stijgt evenredig met de vluchtelingenstroom. Onze focus ligt voornamelijk op Macomia, een dorpje in het binnenland waar veel mensen heen vluchtten en waar de gezondheidsdiensten de grote vraag niet aankunnen. AZG ondersteunt daarom een gezondheidscentrum, in samenwerking met het Ministerie van Gezondheid.

De noden zijn te talrijk en we zijn de enige medische noodhulporganisatie in de conflictzone van Cabo Delgado.

Een van de eerste dingen die we moesten verbeteren, was het triage systeem: erg zieke patiënten met levensbedreigende symptomen moesten tot dat moment in de rij staan met andere, minder ernstig zieken. Na het door de cycloon verwoestte deel van het centrum herop te bouwen, pakte AZG een aantal structurele problemen aan, zoals elektriciteits- en watermanagement. Daardoor kon men sneller aan de stijgende noden voldoen. Het feit dat patiënten een kleine bijdrage moeten geven om zorg te ontvangen in het centrum, blijft helaas een barrière voor vele noodlijdenden.

Noden blijven hoog

Veiligheid is een enorme uitdaging, waardoor de toegang tot behandeling vaak belemmerd wordt. We doen er momenteel alles aan om het lokale ziekenhuis van Mocimba da Praia te ondersteunen, in de hoop dat we zo ook een ander deel van de provincie kunnen bereiken.

Dit is nog maar de start. We verwachten uit te breiden naar andere zones waar de noden het hoogst zijn. Maar we moeten ook realistisch zijn. De noden zijn te talrijk en we zijn de enige medische noodhulporganisatie in de conflictzone van Cabo Delgado. We blijven onze blik richten op de plaatsen waar we een reële impact kunnen hebben, bijvoorbeeld op een aantal eilanden en in bepaalde kustdorpjes waar veel vraag is.

AZG zal altijd trachten naar onzekere gebieden te gaan, om patiënten te bereiken die anders uit de boot vallen. Al wil dat niet zeggen dat we daar steeds in slagen. Op sommige plaatsen zijn de wegen te gevaarlijk of de gewelduitbraken te onvoorspelbaar. We zijn daarnaast nog relatief nieuw in Cabo Delgado (ook al werkt AZG al 30 jaar in Mozambique) en we moeten nog een sterk netwerk opbouwen, alsook de verschillende aanwezige actoren leren kennen. De humanitaire aandacht moet meer op deze regio gevestigd worden.