“‘Ondertussen in de TIPNIS: ”Snelweg of geen snelweg?“ ’
Het lijkt er op dat er nog steeds geen sluitend akkoord is voor de inheemse volkeren van de TIPNIS (Territorio Indígena Parque Nacional Isiboro Sécure). Half augustus ontstond een mars die duizenden Bolivianen naar de administratieve hoofdstad La Paz bracht. De ‘marchistas’ zijn tegen de plannen van de Boliviaanse overheid om een verharde weg te bouwen die door het natuurgebied van de TIPNIS zou lopen. De mars bestond uit misnoegde Bolivianen en milieuactivisten en werd een 500-kilometerlange tocht die zo’n 64 dagen duurde. Op 21 oktober 2011 moest Evo Morales – onder druk van een tanende populariteit – bezwijken. Hij beloofde het volk een wet waardoor de geplande weg niet langer door de TIPNIS zou lopen.
Het debat werd er niet gemakkelijker op
Boerengemeenschappen, cocatelers, burgers en andere gemeentelijke organisaties -gesteund door de overheid van Cochabamba- hielden protestacties vóór de bouw van de snelweg in Cochabamba en Beni. De leden van de ‘inheemse raad voor de gemeenschappen in het zuiden’ (Conisur) hielden op 17 december acties in La Paz. Ze eisen dat de wet ter bescherming van de TIPNIS wordt ingetrokken en de bouw van de snelweg verder kan worden gezet.
De complexe realiteit van de verschillende sociale bewegingen, de onderontwikkeling en de interne kloof in het land ondermijnen het politieke programma van ‘verandering’ die er onder de regering van Evo Morales kwam sinds 2005. De controversie over de snelweg is groot, en doet de populariteit tanen van de inheemse president.
De regering van Evo Morales werd bekritiseerd omwille van een pro-kapitalistische ontwikkeling en het in diskrediet brengen van de inheemse bevolking. Evo Morales houdt een openlijk discours ter verdediging van de rechten voor de inheemse volkeren en ‘moeder aarde’ maar wil tegelijk een snelweg bouwen door een beschermd natuurgebied.
Proces van verandering
Bolivia heeft de 2de grootste gasreserves van Latijns-Amerika en voorziet in bijna de helft van ‘s werelds tin. Desondanks is Bolivia het 2de armste land van het Amerikaanse continent. Het door de VS opgelegde neoliberalisme in de jaren ‘80 leidde tot een stijgende armoede, werkloosheid en plattelandsvlucht. Armoede is sterk afhankelijk (en nog steeds) van de rurale/urbane achtergrond, de regio in het land en de inheemse/Europese origine. Hoe meer de inheemse volkeren hiervan bewust raakten, hoe groter de populariteit van Evo Morales werd.
Midden de jaren ’90, werd Bolivia het doelwit van de ‘strijd tegen drugs’ door de VS. De cocatelers -onder leiding van Evo Morales- zorgden voor een bloeiende anti-imperialistische beweging. Op termijn groeide deze beweging uit tot ‘de beweging naar socialisme’ (MAS), die de huidige regeringspartij werd in 2005.
Sindsdien ondernam Evo verschillende stappen om te breken met Bolivia’s afhankelijkheid ten opzichte van andere landen. Hij nationaliseerde onder andere de gasreserves en legde de eisen van het IMF naast zich neer. Recente cijfers van het IMF tonen trouwens aan dat 1,1 miljoen Bolivanen uit extreme armoede geraakt zijn sinds Evo President is.
Als inheemse president waren de inheemse volkeren ook een prioriteit voor Evo Morales. In 2006 verdreef Evo de kolonisten die percelen land bezetten in de TIPNIS. Nochtans werden velen van hen geassocieerd met de coca-beweging waar Evo nog steeds deel van uit maakt.
Pro’s en contra’s
Het groeiende aantal kolonisten in de TIPNIS is trouwens één van de argumenten die de tegenhangers van de snelweg aanhalen. Men beweert ook dat de snelweg vooral ten goede zou komen aan de drugshandelaars. Een ander argument die vaak aangehaald wordt is dat de snelweg deel uit maakt van het Braziliaanse imperialistische programma om zijn economische invloed op het continent te vergroten. Brazilië zou het grootste deel van de kosten voor de snelweg betalen.
De aanhangers daarentegen denken dat de snelweg de afhankelijkheid van de regio Beni ten opzichte van de regio Santa Cruz zou verkleinen. Het kan heel wat transportkosten uitsparen aangezien de weg van Beni naar Cochabamba voor meer dan de helft ingekort zou worden.
Onder deze argumenten ligt wellicht een dieper debat verscholen. Namelijk: hoe Bolivia een economische groei kan verwezenlijken zonder de ‘Moeder Aarde’ aan te tasten? Het is een vaak terugkerend thema in de actuele wereld en cruciaal voor het linkse beleid van de Moralesregering wil men hun populariteit behouden.