“‘REDD de bossen!’
Vandaag kwamen de maatschappelijke groepen aan het woord. Deze 'major groups' zijn geïdentificeerd in Agenda 21, maar dat weten jullie al ondertussen (zie blog van maandag 24 januari). De dialoog tussen en met de stakeholders was ruim tien jaar geleden een belangrijke innovatie in de Verenigde Naties. Ondertussen is deelname van deze maatschappelijke groepen goed ingeburgerd. Alleen de manier van aanpak, daar is het nog zoeken naar een goed werkbare formule.
Het Bossenforum pakte het deze keer innoverend aan. Voor het eerst hebben de maatschappelijke groepen samen de vergadering van het Bossenforum voorbereid. Zij doorliepen hiervoor een parcours, opgestart na de Klimaattop in Kopenhagen in 2009. Zij rondden het traject af op een kleine conferentie in Accra (Ghana) in juli 2010.
De bedoeling was om één gestroomlijnde bijdrage aan het Bossenforum voor te leggen. Op voorgaande sessies van het VN Bossenforum stonden de maatschappelijke groepen nog naast elkaar, elk met hun eigen standpunten. Dat resulteerde telkens in negen afzonderlijke documenten en negen afzonderlijke presentaties. En tijdens de ‘interactieve discussie’ leidde dit vaak tot meer discussies tussen de vertegenwoordigers van de maatschappelijke groepen dan tot echte interactie met de officiële delegaties. Die officiële delegaties zaten dan letterlijk en figuurlijk in een zetel. Geen makkelijker excuus om niet tot een besluit te hoeven komen dan deelnemers die onderling blijven kibbelen. Deze keer dus niet.
De maatschappelijke groepen kwamen met uitgeklaarde en afgewogen standpunten naar het forum. Bovendien waren de presentaties behoorlijk provocerend en gaven aanleiding tot stevige interactie met de zaal. Tot nu toe woonde ik alle vergaderingen van het Bossenforum mee, en dit heb ik zelden gezien. Vandaag zag ik veruit de beste multi-stakeholder dialoog ooit op een VN Bossenforum.
Landgebruiksrechten
Wat waren die standpunten dan, hoor ik jullie vragen? Wel – en ik tipte het eerder al – het thema van landgebruiksrechten kwam unisono als top naar voren. Als het bosbeleid mee de algemene ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties wil realiseren — met als topprioriteit de strijd tegen armoede — dan moeten natuurlijke hulpbronnen toegankelijker worden. Zeker voor die bevolkingsgroepen die in, rond en met die hulpbronnen leven en er in grote mate afhankelijk van zijn. Op korte en lange termijn moeten deze rechten duidelijk afgebakend zijn.
REDD het woud
Ook voor de nieuwe mechanismen opgericht tijdens de voorbije klimaattop in Cancun, is dit een belangrijke klip om nemen. In december sprak de klimaattop in Cancun af om een REDD+ mechanisme te ontwikkelen binnen bepaalde voorwaarden. REDD+ staat voor de hoeveel koolstof die niet wordt uitgestoten door ontbossing of bosdegradatie te vermijden. REDD+ staat voor een Engelstalige afkorting ‘Reduced Emissions from avoided Deforestation and forest Degradation’. De echte technische term is nog twee lijnen langer, maar dit is de kern van het concept.
Dit idee werd een aantal jaren geleden op de agenda geplaatst door onder meer Papoea Nieuw Guinea. Ongeveer 20% van de uitstoot van broeikasgassen zou te wijten zijn aan ontbossing wereldwijd. Die ontbossing tegengaan, draagt bij tot de strijd tegen klimaatverandering en hoort thuis in de strijd tegen uitstoot van broeikasgassen. Maar die ontbossing en bosdegradatie hangt ook samen met ongecontroleerd landgebruik.
Het zal dus een grote uitdaging zijn om dat landgebruik te kanaliseren, duidelijke land evaluatieplannen op te stellen en het landgebruik af te stemmen op de draag- en herstelkracht van de natuur. Maar willen we ook voldoen aan de ontwikkelingsnoden van de lokale bevolking — die in grote mate afhangt van die natuurlijke hulpbronnen — dan moet de economische gebruiksruimte van de ecosystemen door deze mensen in rekening worden gebracht.
Rights, Equity, Democracy and Development?
Tegelijk kijkt het Bossenforum naar wat een werkbaar REDD+ mechanisme zou kunnen opbrengen. De idee is eenvoudig : je vermijdt ontbossing, waardoor je koolstofuitstoot vermijdt. Dit zet je om in kredieten of koolstofwaardebons. Maar wie heeft recht op die opbrengsten? En wie investeert daarin zonder te weten wie allemaal bijdraagt aan de ontbossing en bosdegradatie? Zal wat vermeden moest worden, ook effectief gerealiseerd worden zonder dat er lekken zitten in het systeem?
Vooral vertegenwoordigers van inheemse bevolkingsgroepen vrezen dat bepaalde gebruiksrechten of levensnoodzakelijk gebruik van bomen en bossen, onmogelijk wordt, omdat ‘hogerhand’ besloot dat een bepaald gebruik al te sterk bijdraagt tot bosdegradatie. Daarom gaf de vertegenwoordiger van de Nepalese organisatie tijdens de multistakeholder dialoog een beklijvend betoog. Tegenover het REDD+ mechanisme, plaatste hij een nieuwe invulling van het REDD principe: Rights, Equity, Democracy and Development. De multistakeholder dialoog heeft tot denken aangezet. Mission completed!
Carl De Schepper werkt bij het Agentschap voor Natuur en Bos