“‘School's out forever: het verdwijnen van een dorpsschool’
Boven in het dorp, naast de kerk, staat een gebouwtje leeg. De koer naast het gebouw, leeg. De stilte aan het monument van de gesneuvelden wordt niet langer doorkruist door kinderstemmen. De dorpsschool is namelijk gesloten. Een bladzijde is niet omgedraaid, ze is uitgescheurd en in de prullenmand gegooid. Niet achteloos, doelbewust. De dorpsschool is historie.
In een uitgestrekte regio als de onze, met een bevolkingsdichtheid van maar een twintigtal mensen per vierkante kilometer, is het niet evident om een schoolsysteem op te richten en te onderhouden.
Toen we in het dorp aankwamen, vijf jaar geleden, is het ons als volgt verteld.
De kleuterklas bezet een bijgebouwtje van het gemeentehuis in buurgemeente Estampes, de eerste graadklas zit in het gebouw aan de kerk in ons dorp, de tweede graadklas in een lokaal van het gemeentehuis van Laguian-Mazous. De laatste klas hangt reeds vast aan het collège van Miélan, waar kinderen het lager middelbaar volgen. Daarna volgt het lycée, wat wegens de afstand voor de meeste kinderen enkele jaren internaat betekent.
In elk van de dorpen zijn vaste oppikplaatsen waar het schoolbusje op vaste tijdstippen passeert. Dat is allemaal zo geregeld door de Communauté des Communes, een overkoepelend politiek orgaan dat verschillende buurdorpen verenigt. Die schaalgrootte is nodig wanneer dorpen een inwonersaantal hebben van vijftig tot tweehonderdvijftig mensen en over het algemeen een verouderende bevolking. In het eerste graadklasje bij ons, in Aux-Aussat, zaten de afgelopen jaren steeds een twaalftal kinderen. Soms eentje meer, dan eentje minder. De dorpsschool, tja. Meer dan een dorpsklasje was ze nooit.
Verlaten speelplaats van de school in Aux-Aussat.
© Herman Loos
Toch is het een vreemde beslissing dat net ons schooltje moest sluiten. Aux-Aussat is voor de regio een eerder groot dorp, met tweehonderdvijftig inwoners, en bovendien een jong dorp met zevenendertig kinderen onder tien jaar. Het was ook een mooi schooltje, geen vervallen bijgebouwtje zoals in Estampes en niet gelegen aan een drukke verkeersader zoals in Laguian-Mazous.
De dorpsschool, tja. Meer dan een dorpsklasje was ze nooit.
Dat is ook waar het bescheiden actiecomité, bestaande uit de ouders van de schoolgaande kinderen onder leiding van onze burgemeester, op wees. Het bleek echter onvoldoende. Voor het eerst sinds 1824 kunnen kinderen geen onderwijs volgen in Aux-Aussat.
Er is geen budget. Soms lijkt het gewoon een nieuwe manier om te zeggen dat er geen financieel gewin in zit: geen budget. De enige eerlijke verklaring is immers dat er gekozen wordt om het budget elders te besteden. Dat kan verdedigbaar zijn, dat je beslist om de kinderen over twee graadklassen samen te brengen in Laguian-Mazous. Dat is echter niet gebeurd.
Het plan was om de eerste vier leerjaren van de lagere school samen in één klas te steken. Dat is uiteindelijk vermeden. De eerste drie jaren zitten nu samen, de twee volgende ook - het lager onderwijs in Frankrijk bestaat uit vijf in plaats van zes leerjaren. Deze toegift is door de ouders als een kleine overwinning onthaald. Alle andere vragen, waaronder een overgangsjaar om de gemeenten de kans te laten de nieuwe structuur grondig voor te bereiden, zijn afgewezen.
Het zou natuurlijk om een uitzondering kunnen gaan. Misschien was de school een wat achterlijk overblijfsel uit de vroege negentiende eeuw, toen de dorpen in deze regio ongeveer driemaal zoveel inwoners hadden, een anachronisme waar echt wel eens komaf mee gemaakt dient te worden. Dat is het echter niet, een uitzondering. In de hele regio zijn scholen onder druk komen staan. Op zoveel plaatsen in de Gers ben ik het afgelopen jaar protestborden tegengekomen langs de wegen. Daarover, over de kleine verhalen met grote gevolgen achter deze protestborden, zal het gaan in mijn volgende bijdragen: rurale scholen in de verdrukking.