“‘Solidair verdriet’

Molly Adams (CC BY 2.0)​

Ik barst in tranen uit aan de ontbijttafel. Mijn ouders zwijgen. Ik kwam speciaal voor de verkiezingen (en een verhuis) naar België, na een jaar van reizen en vrijwilligersprojecten. Ik aard niet langer in Vlaanderen en besloot enkele maanden geleden mijn appartement op te zeggen. Dit is mijn tweede ochtend thuis, de ochtend na de verkiezingen. Ik verblijf tijdelijk bij familie en vrienden.

Ik vraag of ze de beelden van in Ninove gezien heeft, waarop Ork-achtige mannen Hitler groeten.

Na enkele nieuwsberichten te lezen in bed, stuur ik een berichtje naar mijn beste vriendin. ‘Ik heb al zin om terug te vertrekken.’ Ik vraag of ze de beelden van in Ninove gezien heeft, waarop Ork-achtige mannen Hitler groeten. Dat de geschiedenis zich herhaalt en neonazisme herleeft in Vlaanderen. Ik besef dat de resultaten van Ninove extreem zijn. Mijn vriendin zegt dat ik nogal voorbarig ben in mijn claims over nazisme en dat ze niet opnieuw een Hitlerfiguur aan de macht ziet komen. Dat er ook veel mensen in haar omgeving zijn die met hun stem te kennen gaven dat ze wél een positieve verandering willen zien.

Ik omring me bewust met positivo’s.

Iets later zak ik moedeloos af naar de ontbijttafel, nadat ik bijna in de clinch lag met Marieke, terwijl we aan dezelfde kant staan. Mijn moeder kijkt op en vraagt me wat er is. Ik zeg dat ik de dag startte met krantenartikels. Beiden zuchten begrijpend. ‘Maar Groen heeft het ook wel goed gedaan op veel plaatsen, hè’, zegt mijn vader ondersteunend. ‘Vlaams Belang ook’, is mijn antwoord op zijn goede intenties. Ik kan de tranen niet langer bedwingen en ga in de tuin wat vervuilde lucht happen. (Ik kom van regio Antwerpen.)

In Borgerhout, met de slechtste lucht van België en waar in één straat een honderdtwintigtal verschillende nationaliteiten te vinden zijn, wervelt een tegenwind door massaal Groen te stemmen. Haar stem wordt echter weggemoffeld in de districtenpool van ’t Stad, waar de huidige burgemeester blijft zegevieren.

Ik zie de lichtpuntjes ook en mijn glas is meestal halfvol. Ik voerde menig pleidooi voor constructivisme tegenover cynisme, maar vandaag herken ik me in de definitie ‘een cynicus is een teleurgesteld idealist’. Niet dat de verkiezingsuitslag verrassend is. Ik hoopte op meer integriteit en inzicht, meer solidariteit en ecologisch bewustzijn onder de Belgen. Hoop doet leven, ook al is hij naïef.

Dat N-VA baas blijft, Vlaams Belang groeit en zelfs een absolute meerderheid behaalt in een gemeente, jaagt me de stuipen op het lijf. De geschiedenis herhaalt zich: economische crisis, rechts ziet zijn kans schoon, populisme, zondebokken, ontmenselijking, het milieu als onbelangrijk, want de focus ligt op angst voor het onbekende, wantrouwen ten opzichte van onze buur en frustratie, die zich met behulp van enkele rechtse ministers omzet in haat. Winstbejag en machtsgeilheid troef, een asociale economie.

Dat de stem van mijn vrienden en familie, mijn Facebook newsfeed, zo goed als blanco blijven na de resultaten, treft me nog pijnlijker. Er is een gewenning. ‘Wat kan je nog meer doen?’ Ik ken hen te goed om te zeggen dat het om onverschilligheid gaat. Dat is het niet. Ook zij strijden elk op hun manier voor een socialer en duurzamer België en ik weet dat zij inherent ongelukkig zijn met de oprukking van rechts , tot voorbij de landsgrenzen.

Toch hebben we het allemaal nog té goed en zitten de geschiedenislessen te ver weggestoken in ons geheugen om de wijzer op vijf voor twaalf te zien staan, geloof ik. De grootste slachtoffers van dergelijke politieke tendensen en de verwoestende consumptiemaatschappij zitten immers niet tussen ons. Zij hebben geen stem en zijn amper zichtbaar. Zij zitten op een rubberen boot op de Middellandse zee, of in een asielcentrum buiten de stad. Zij zijn de families van de doodgereden fietsers, slachtoffers van racisme, vrouwen die zich kenbaar maken – of niet – met #metoo, minderheden die op een onwaardige manier behandeld worden: betreurd, maar het leven gaat verder en het is voor iedereen zo druk druk druk. Op zijn best voor even een hot topic in medialand, maar snel vergeten.

‘Jullie zijn mijn Schild & vrienden’, aldus burgemeester De Wever gisteren, al “grappend” na de uitslag. Openlijk racisme wordt gedoogd, hier en in buitenland.

Wat haalt ze veel dingen door elkaar, denkt u? Er is nochtans een verband: blanke, machtige en geprivilegieerde mannen die zich inzetten voor de rijksten, en solidariteit, gevoeligheid en anders zijn als een bedreiging zien. Blanke, rijke mannen die grenzen sluiten, muren bouwen, boten terugduwen en mensen onschuldig opsluiten. Mannen die klimaatverandering en misogynie weglachen. ‘Jullie zijn mijn Schild & vrienden’, aldus burgemeester De Wever gisteren, al “grappend” na de uitslag. Openlijk racisme wordt gedoogd, hier en in buitenland.

We leven in een democratie en het volk heeft gesproken. Dit is niet mijn stad, noch mijn Vlaanderen. En ondanks de opflakkering van links op vele plaatsen, steel ik Naomi Klein’s boektitel als quote en zeg ik ‘Nee is niet genoeg.’ Ik wil meer doen. Ik wil solidariteit zien en voelen. Ik wil op de barricaden springen, protest voeren tegen racisme en neonazisme. Zoals onlangs in Brazilië miljoenen vrouwen on -en offline actie voerden voor meer gelijkheid en solidariteit. Tegen een rechtse en blanke patriarchie die de wereld om zeep helpt en vooral voor een sociale en inclusieve maatschappij. Zoals de roze mutsen die door de Amerikaanse straten golfden na Trump’s overwinning.

Waarom zijn we hier zo mak geworden? Blijven we doodgewoon meedraaien, alsof er geen andere optie is? Zijn we werkelijk elk geloof in onze eigen kracht kwijt? Is idealisme dood in België? Of moet echt alles kapot om het nadien weer moeizaam te kunnen opbouwen?

Ik snap het: protest voeren en je frustratie luidkeels van de daken (of op social media) uitschreeuwen, is niet cool en linken we eerder aan extremisten, van links en rechts wat dat betreft. De geschoolde, progressieve stemmer blijft bedaard en constructief. Bestelt nog een Fairtrade amandel-latte en neemt de bakfiets naar zijn stadsmoestuin. (Vergeef me de stereotypering, ik sta me haar toe omdat ik er zelf onder val.) Het zijn de kleine beetjes die helpen en ‘we moeten gewoon blijven gaan en ons best doen’, zoals mijn moeder me –terwijl ik intussen teruggetrokken op de logeerkamer deze tekst schrijf – het hart onder de riem komt steken. Groot gelijk. Maar mag ik ook een traan laten voor de nabije toekomst van dit land, Europa en de wereld? Sta me toe toch vandaag nog kwaad en moedeloos te zijn, hopend dat er nog anderen met een gebroken politiek hart rondlopen in zijn of haar overwegend rechtse gemeente. Solidair verdriet.

En morgen doe ik weer mijn best om positief en ondernemend te zijn.