“‘Turkse parlementaire verkiezingen en de Koerden: grote partijen wisselen van positie, Koerdische leiders vervolgd’

Aan de andere kant van Turkije staat de Koerdische kwestie ook op de verkiezingsagenda. De twee grootste politieke partijen, de AKP van de huidige Eerste Minister Erdogan en de CHP, de sociaal-democratische oppositiepartij, zijn van positie veranderd wat betreft de toekomst van de Koerden. De AKP, die de afgelopen jaren onder druk van de Europese Unie het bestaan van de Koerden en de Koerdische kwestie heeft toegegeven – een historische stap voor Turkije – schakelde in de laatste weken over naar een sterk nationalistisch discours. Premier Erdogan verklaarde in één van zijn verkiezingsrally’s zelfs dat de Koerdische kwestie niet langer bestond. Op die manier maakte hij duidelijk dat hij deze verkiezingen niet langer naar de hand van de Koerden dingt, maar naar die van de Turks-nationalisten. De MHP, traditioneel de partij van de extreem-nationalisten, speelt immers een sleutelrol in deze verkiezingen. Als de MHP de kiesdrempel van 10% niet haalt, heeft de AKP naar alle waarschijnlijkheid de meerderheid in het parlement en vrij spel om de grondwet te veranderen.

De CHP aan de andere kant, met zijn Kemalistische achtergrond, steekt in zijn verkiezingsdiscours dit keer duidelijk de hand uit naar de Koerdische kiezers. Toen 12 PKK-guerillas sneuvelden in een gevecht met het leger, respecteerde het CHP-hoofdkwartier in Diyarbakir, de grootste stad van het zuidoosten, de rouwperiode die werd afgekondigd door de pro-Koerdische beweging en sloot hun verkiezingsbureau ‘uit respect voor de wil van het volk’. Tijdens een bezoek aan Hakkari, een Koerdische provincie aan de grens met Irak die onder sterke invloed is van de PKK, maakte CHP-leider Kilicdaroglu drie beloften. Ten eerste sprak hij zich uit voor meer autonomie voor de gemeenten naar voorbeeld van het Europese model, een belangrijke eis van de pro-Koerdische partij BDP. Hij veroordeelde ook the de recente arrestaties en detenties van meer dan 2000 Koerdische politieke leiders en beloofde een onderzoek naar de vele onopgeloste moorden in de regio.

Maar de vraag blijft of de Koerden zich zullen laten verleiden door de verkiezingsbeloften van Kiliçdaroglu. In de laatste lokale verkiezingen haalde de BDP 99 gemeenten in de Koerdische provincies. In sommige symbolische plaatsen zoals Diyarbakir haalden ze meer dan 70% van de stemmen. Maar de BDP heeft het niet makkelijk om om te voldoen aan de vele noden van zijn achterban. Vlak na hun verkiezingsoverwinning werden meer dan 2000 partijkaders en middenveldleiders opgepakt en beschuldigt van lidmaatschap van de KCK, een platformgroep die ook de PKK omvat. Het ‘KCK-proces’ heeft de gemeenten en de partij sterk verzwakt. Als gevolg van het sterk gecentraliseerde Turkse politieke systeem hebben de gemeenten weinig politieke en financiële macht. Hun relatie met de centrale overheid, in de vorm van de provinciegouverneurs, blijft conflictueus.

De AKP beschuldigt de PKK en de BDP ervan onschuldige kinderen en jongeren te misbruiken in de gewelddadige protesten van de laatste maanden. Zo gaan ze voorbij aan het feit dat het – nog steeds voortdurende - gewapende conflict de Koerdische jongeren en hun familie sterk getroffen heeft. De grote steden werden enkele jaren geleden overspoeld met vluchtingen uit de dorpen, met een extreme stedelijke armoede als gevolg. De landelijke gebieden worden geterroriseerd door dorpswachters – paramilitairen bewapend en betaald door de overheid om de PKK te bestrijden – en landmijnen. Onderwijs in het Koerdisch blijft nog steeds een verre droom. Drie generaties dragen nu de littekens van de oorlog.

Partijpolitiek en verkiezingsretoriek zullen er niet in slagen om de dagelijkse problemen van de Turkse Koerden op te lossen. De situatie waarbij de AKP de Koerden laat vallen, de CHP hen enkel toespreekt tijdens verkiezingscampagnes en de BDP geen politieke ruimte krijgt voor zijn democratische eisen belooft een explosieve cocktail te worden na de verkiezingen van 12 juni.