“‘De rol van religie en spiritualiteit in de VS: ‘Mijn lichaam is sterk genoeg, omdat ik het zo puur hou. Het vaccin heb ik niet nodig’’

Er is een nieuwe term die de groeiende samenhang tussen spiritualiteit en complottheorieën beschrijft: conspirituality.

CC0

In de Verenigde Staten, waar Wereldblogger Jep Stockmans woont, is er groeiende bezorgdheid over het bereiken van groepsimmuniteit. Die komt steeds meer in het gedrang omdat veel volwassenen zich niet laten vaccineren tegen het coronavirus. ‘Mensen hebben daar verschillende redenen voor, maar ik wil het eens hebben over een specifieke groep die het vaccin afwijst: zij die hun lichamelijke en spirituele puurheid niet in het gedrang willen brengen.’

Sinds het begin van de pandemie is er sprake van het begrip 'groepsimmuniteit'. Dat wil zeggen: als genoeg mensen gevaccineerd zijn of blootgesteld werden aan het virus, dan zou het virus geleidelijk aan verdwijnen omdat er niet genoeg onbeschermde lichamen meer zijn om te besmetten.

Met verschillende vaccins die effectief blijken te zijn, met weinig tot geen nadelige gevolgen, is die groepsimmuniteit dichterbij dan ooit. Aanvankelijk stelden wetenschappers dat een immuniteit van 40 tot 50% van de bevolking nodig zou zijn, maar door nieuwe varianten steeg dat percentage. Op dit moment is sprake van de nood aan 80 tot 90% immuniteit van de bevolking.

Wie een vaccin weigert brengt niet alleen zijn of haar eigen gezondheid in het gedrang, maar ook die van mensen rondom zich.

Om groepsimmuniteit te bereiken, moet dus zo goed als de volledige volwassen bevolking overtuigd worden om het vaccin te ontvangen. De VS is wereldwijd één van de landen met de meeste vaccins, maar tot nog toe liet slechts 48% van de volwassen bevolking zich inenten.

Van complottheorieën tot religieuze overtuigingen, er zijn verschillende redenen waarom mensen het vaccin weigeren. Maar dat zoveel mensen vaccins afwijzen, leidt mogelijk tot meer vermijdbare doden. Wie een vaccin weigert brengt niet alleen zijn of haar eigen gezondheid in het gedrang, maar ook die van mensen rondom zich. Vaccins blijken in de strijd tegen virussen het meest effectief als iedereen ze ontvangt.

Groepsimmuniteit uitgelegd

Mmmkayshea (CC BY-SA 4.0)

Een spirituele puurheidsbeweging

Historisch gezien zijn het vooral religieuze groepen die vaccins weigeren. Conservatieve religieuze groepen zijn het meest terughoudend wat vaccins betreft.

In de jaren ‘90 vond bijvoorbeeld een grote uitbraak plaats van mazelen binnen de ultra-orthodoxe gemeenschap in New York. Momenteel geloven evangelische christenen dat er stukjes dode baby’s vermengd zitten in het vaccin.

Voor mij als Belg is het opmerkelijk om te zien hoe relevant religie blijft in de VS en hoe religieuze ideeën invloedrijk blijven op grote schaal. Het weigeren van vaccins om religieuze redenen is hier een veelvoorkomend gegeven.

Maar er is nog een heel andere groep die vaccins weigert. Wat ik hier een spirituele beweging noem is in feite een hele diverse groep. Het gaat vooral om blanke mensen die hun identiteit gronden in Aziatische culturele praktijken, zoals yoga en meditatie, en geloofsovertuigingen, zoals het boeddhisme, taoïsme en de islam.

Ik woon in Gainesville, in de staat Florida. De stad is alternatiever, en die spirituele gemeenschap is er sterk aanwezig in het sociale leven.

Hoe puurder het lichaam en de gedachten zijn, hoe meer die een brug vormen tussen god en de wereld, geloven ze. Concreet wil dat zeggen dat ze zich emotioneel en intellectueel afsluiten van de wereld rondom zich. Door zich verder te verwijderen van wereldlijke afleidingen, is er meer focus voor het goddelijke.

Hoe puurder het lichaam en de gedachten zijn, hoe meer die een brug vormen tussen god en de wereld, geloven ze.

Een deel van deze gemeenschap identificeert zich sterk met het soefisme. Dat is een mystieke stroming binnen de islam die rond walis draait. Walis zijn religieuze leiders die hun leven wijden aan god om zo verlichting te bereiken en een connectie met god. Die connectie maakt van hen religieuze autoriteiten. Het concept werd onbezonnen overgenomen binnen de spirituele beweging in de VS.

Het lichaam willen ze zo puur mogelijk houden. Vandaar de tegenkanting tegen vaccins, waaronder het COVID-19-vaccin. Het lichaam moet als een tempel behandeld worden. Schadelijke invloeden moeten vermeden worden, alleen goede dingen mogen toegevoegd worden. Daarom is er een connectie met vegetarische en veganistische diëten.

Ook de geest moet puur blijven. Wat afwijkt van god en spirituele zuiverheid moet worden vermeden. Dat leidt tot een non-politieke ingesteldheid. Men bekommert zich minder over politieke en sociale problemen zoals armoede en discriminatie omdat die problemen te aards en menselijk zijn. Het wordt gezien als een soort van corruptie van de ziel.

Leven in een vervreemde wereld

Het overkoepelende idee van puurheid, de goddelijke connectie en spiritualiteit is op zich niet problematisch. Maar uit het gedrag daar rond vloeien wel problemen. Binnen de beweging is veel sprake van privilege. Een vriendin vertelde dat ze zich als Aziatische identificeert. Het is een cultuur die ze adopteerde, maar dat ze die capaciteit heeft, is duidelijk problematisch omdat het culturele toeëigening is.

Daarnaast is een non-politieke houding aannemen in de VS schadelijk. Alleen mensen met genoeg privileges kunnen sociale problemen zoals discriminatie negeren. Zij hebben het privilege om die discriminatie zelf niet te moeten ondervinden.

Er is een nieuwe term die de groeiende samenhang tussen spiritualiteit en complottheorieën beschrijft: conspirituality.

Zo vertelde iemand: ‘Ik stem niet, want dat maakt toch niet uit. Alle politici zijn hetzelfde. De regering wordt gecontroleerd door lizard people.’ Het gegeven van reptielachtige wezens is iets dat sterk leeft binnen complottheorieën. Een nieuwe term die de groeiende samenhang tussen spiritualiteit en complottheorieën beschrijft: “conspirituality” is steeds populairder in omgang.

Het valt me op dat er weinig gestemd wordt in de VS en dat dit wordt soms onderbouwd met religieuze motieven.

Klassenverschil

Het streven naar en bereiken van puurheid is alleen weggelegd voor mensen met genoeg geld en tijd om organisch en ethisch te kunnen kopen. Wie geen financiële middelen heeft, kan niet kiezen tussen “goed” en “slecht” voedsel. Zij zijn al gelukkig als er überhaupt eten op tafel staat. Hoewel spiritualiteit toegankelijk is voor iedereen, is er impliciet sprake van financieel en sociaal privilege.

Die spirituele puurheid is een statussymbool voor deelnemers. Hoe puurder je lichaam en geest, hoe hoger je op de sociale ladder staat. Zo vertelde een kennis: ‘Ik ben zo goed in het mediteren. Ik doe het elke dag uren. Dat is waarom ik zo puur en verlicht ben en anderen onwetend zijn.’

Het weigeren van een vaccin voor de individuele puurheid brengt de gemeenschap in gevaar.

Dat streven naar puurheid, zonder oog voor de impact op de mensen rondom, is problematisch. Het weigeren van een vaccin voor de individuele puurheid brengt de gemeenschap in gevaar.

Ik hoor regelmatig: ‘Ik vertrouw mijn lichaam. Ik ben er zeker van dat mijn lichaam sterk genoeg is, omdat ik het zo puur hou. Het vaccin heb ik niet nodig.’

In dat argument wordt alleen rekening gehouden met zichzelf. Daarnaast is het ook een onderschatting van het virus en overschatting van de eigen immuniteit. Een vrouw in de bibliotheek weigerde een mondmasker te dragen. Volgens haar is de pandemie een leugen en sterven mensen eigenlijk aan 5G, wat het werk van de duivel is.

Ik woon naast een accupunctuurschool. Daar weigerden 90 procent van de leerlingen en leerkrachten het vaccin.

Op deze manier draagt de spirituele beweging bij aan het mislukken van een langetermijnoplossing tegenover COVID-19. Het is één van de gemeenschappen die het vaccin makkelijk kunnen krijgen, maar toch weigeren. Het Amerikaanse “exceptionalisme” is daarin duidelijk te merken. De individuele waarheid, identiteit en realiteit zijn belangrijker dan die van de medemens.