“‘De staking als strijdwapen van België tot Peru’

Staking van onbepaalde duur in Bambamarca

© Grufides

Een nationale staking in België omdat de lonen te langzaam stijgen. Twee dagen staking in Cusco tegen de privatisering van de watertoevoer. Een staking van onbepaalde duur in Bambamarca tegen de vervuiling van mijnbouwbedrijf Gold Fields. Alle plaatsen die ik het afgelopen jaar thuis mocht noemen, hebben deze week gestaakt. En overal begon het op dezelfde manier. Na een overleg dat geen oplossing bood. De staking als noodkreet.

Economie en overleg

Het lijkt alsof ik de afgelopen week alleen maar stakingsberichten voorgeschoteld kreeg. Belgische kranten schreven deze week over niks anders dan de “ongeziene” nationale staking van woensdag, zoals elke week kregen we op donderdag foto’s van de wekelijkse klimaatmars in Brussel voorgeschoteld, vrienden uit Cusco postten dat ze niet meer wisten waar ze nog aan eten konden raken nu alles gesloten was, en hier in Cajamarca verwerken we interview na interview over de staking in Bambamarca. Even kreeg ik het idee dat de hele wereld er deze week gezamenlijk genoeg van had. Maar nee, niet de hele wereld, wel alle plekken die ik thuis noem. Geen wonder dat ik over niks anders meer lees dan over stakingen.

De staking in België was in eerste instantie geheel aan mij voorbij gegaan. Ik was volledig gefocust op de stakingen in Cusco en Cajamarca, toen vorige week woensdag de staking in België zich daar onverwachts tussen wurmde.

De aankondiging gemist, lees ik meteen over de gevolgen. Een heel land dat werd stilgelegd. Ik lees over scholen die sloten, over vuilnis dat niet werd opgehaald, gemeentediensten die hun deuren niet openden. Hinder in het bus- en treinverkeer, luchtverkeer dat werd stilgelegd. Vierentwintig uur lang geen luchtverkeer in België. De staking was serieuzer dan ik dacht.

Overleg staat niet gelijk aan oplossingen vinden.

Ik lees dat de vakbonden een stijging van de lonen willen. Dat een stijging van 0,8 procent te weinig is. Dat een overleg een maand geleden niks hielp. Net als overleg hier in Peru steeds opnieuw spaak lijkt te lopen. We staken overal om dezelfde reden. Economische belangen. En omdat overleg blijkbaar niet gelijk staat aan oplossingen vinden.

Staking in Cusco: de toegangswegen tot de Heilige Vallei werden geblokkeerd

© Derechos Humanos Sin Fronteras

Twee dagen chaos

Hier in Peru draaien de stakingen niet om loonsverhoging, maar wel om privatisering van waterzuiveringsdiensten en – hoe kan het ook anders – de mijnbouw. Hier hielden de stakers het niet bij één dag, maar was het langere tijd haast onmogelijk je te verplaatsen.

Cusco staakt tegen het privatiseren van de waterloop die instaat voor zuiver drinkwater. Cusco staakt om haar basisrechten op te eisen.

In Cusco werd het luchtverkeer nog net niet stilgelegd, maar al bracht je vlucht je wel degelijk naar het vliegveld in Cusco, het was maar hopen dat je daar ook weg raakte. Alle toegangswegen tot Cusco werden twee dagen lang geblokkeerd, de Heilige Vallei was ontoegankelijk en verschillende protestacties werden georganiseerd, zowel in Cusco zelf als in de steden er rond. Twee dagen lang zat je vast. Op Facebook zag ik verschillende oproepen langskomen van vrienden die nergens nog aan eten konden komen, aangezien alle winkels gesloten waren. Toeristen begonnen aan trektochten en tours, om halverwege rechtsomkeerd te moeten maken. Centrale pleinen werden overspoeld met protesteerders. Twee dagen lang was het chaos in Cusco. Meer dan het in België met een staking op nationaal niveau was.

En terecht. Cusco staakt tegen het privatiseren van de waterloop die instaat voor zuiver drinkwater. Cusco staakt omdat de regering een noodtoestand wil afkondigen omtrent de landbouw in Cusco. Cusco staakt omdat niemand hen helpt met de schade die natuurrampen in de regio veroorzaken. Cusco staakt om haar basisrechten op te eisen.

Staking in Cusco: “Water verkoop je niet, water verdedig je”

© Derechos Humanos Sin Fronteras

Gevaarlijke afvalstoffen

Net als Bambamarca dat doet. Bambamarca is een district in Cajamarca, in het noorden van het land. De staking werd ruim op voorhand aangekondigd, en kwam er om dezelfde reden als de staking in België en Cusco; gebrek aan (nuttig) overleg.

Al 200 jaar wordt er in de regio aan mijnbouw gedaan. Al 200 jaar krijgen de inwoners van Bambamarca te maken met waterveruiling, vervuiling van hun grond, verwoesting van hun terreinen. Al 200 jaar zien de inwoners van de gemeenschappen rond de mijn hun gezondheid en levenswaarde achteruit gaan.

In het bloed van alle onderzochte personen werd lood teruggevonden, maar die resultaten werden nooit vrijgegeven.

In 2012 werden de inwoners van de gemeenschappen rond de mijn voor het eerst onderzocht. In het bloed van alle onderzochte personen werd lood teruggevonden, maar die resultaten werden snel weggestopt en nooit vrijgegeven. Pas jaren later kwamen de ware resultaten aan het licht.

In 2016 had een tweede onderzoek vervolgens exact hetzelfde resultaat: 100 procent van de onderzochte personen hadden giftige metalen in het bloed. In de regio werd een noodsituatie op vlak van milieu uitgeroepen. Maar concreet zagen de inwoners geen vooruitgang.

En op 16 december afgelopen jaar ging het helemaal mis. Op 16 december had Gold Fields, één van de mijnbouwbedrijven die actief zijn in de regio, een probleem met een afvalbassin. Gevaarlijke stoffen belandden zo rechtstreeks in de grond en in het water. Honderden vissen en dieren stierven. Boeren verloren hun oogst. Boeren vonden diezelfde gevaarlijke stoffen ook in hun eigen lichaam terug. En niemand die hen hielp.

Bambamarca stelde een ultimatum. De inwoners eisten een dialoog met de regering. De president van Peru was op dat moment in Cajamarca, maar had geen tijd. De ministers van Gezondheid en van Energie en Mijnbouw daagden op, maar boden geen concrete oplossingen. En de inwoners van Bambamarca werden opnieuw aan hun lot overgelaten.

Basisrechten opeisen

En dat werd niet langer gepikt. Een staking van onbepaalde duur werd ingelast, vanaf 6 februari. Bambamarca eist waterreiniginsinstallaties, eist reiniging van de kanalen, eist behandeling van de mensen van wie lood in het bloed teruggevonden is. De staking is geen radicale actie tegen de mijnbouw, de staking is een wanhoopskreet van dorpelingen die zien hoe hun leven erop achteruit blijft gaan, die geen drinkbaar water meer hebben, die de onverschilligheid van de staat beu zijn. De staking bestaat uit dorpelingen die simpelweg hun basisrechten opeisen.

Staking in Bambamarca: protesteerders trotseerden dagenlang honger en kou

© Grufides

De staking is geen radicale actie tegen de mijnbouw, de staking is een wanhoopskreet van dorpelingen die de onverschilligheid van de staat beu zijn.

Een groep van een stuk of 50 protesteerders trotseerde honger, kou en regen en installeerde zich in de bergen, waar ze de wegen blokkeerde. Anderen organiseerden protestmarsen in de stad. En dat allemaal tegenover een politieleger van 500 agenten dat wachtte op het bevel om aan te vallen.

En dat bevel tot aanval kwam er. Ik zat woensdagavond in een communicatieworkshop bij Grufides, een partnerorganisatie van CATAPA die zich inzet voor de gemeenschappen rond de mijnen, toen alle telefoons van mijn collega’s plots tegelijk begonnen te rinkelen. Wanhopige stemmen aan de andere kant van de lijn. ‘Ze hebben aangevallen. De staking is uitgesteld. We zijn terug thuis’, klonk het.

Traangasgranaten werden naar de protesteerders gegooid, waarop ze hogerop vluchtten. ‘Ze waren met zoveel meer dan wij’, zegt Victor Jambo Sanchez, president van de Frente de Defensa Ambiental in Hualgayoc-Bambamarca. ‘Om onze mensen te beschermen, hebben we besloten de staking op te schorten tot volgende week dinsdag. We blijven proberen tot een overeenkomst te komen.’

In de stem van de protesteerders is de wanhoop te horen, maar ze blijven sterk. Ondanks het feit dat ze na dagenlang zonder eten, in de kou en de regen buiten te zitten, op deze manier naar huis zijn moeten terugkeren. Maar toch hebben ze hoop. Voor dinsdag is een dialoog met de empresa gepland. ‘Wij zijn niet verslagen. Wij zijn niet weggejaagd. We hebben deze slag verloren, maar de strijd nog niet. Wij komen terug. Dinsdag, met geheven hoofd en hernieuwde krachten.’

Het volk neemt het heft in eigen handen. Hier in Bambamarca, in Cusco, in België, overal in de wereld. En het volk geeft zich niet zomaar gewonnen. Tot dinsdag, Gold Fields.