“‘Wij zijn allemaal migranten’
Europa heeft een geschiedenis van migratie. Wij zijn zelf migranten, al hebben we last met de nieuwe migranten. Zouden we niet beter stilstaan bij de oorzaken, waarom mensen op de vlucht slaan of emigreren. Onze eigen geschiedenis kan ons bij de les houden.
Prefeitura de Olinda (CC BY 2.0)
In de autobussen las ik een historische roman van Ana Veloso, De ranken van de passiebloem. Het is een meeslepend werk, dat een licht werpt op de eerste golf Duitse migranten in Brazilië.
Anno 1822 roept de prins-regent Dom Pedro I Brazilië uit tot een onafhankelijke staat. Zijn vrouw is de Habsburgse aartshertogin Leopoldina. Zij is de drijvende kracht achter de immigratiepolitiek die Brazilië zal gaan voeren: heel gericht worden Europese boeren en arbeiders geworven, niet alleen om het dun bevolkte zuiden te ontginnen, maar ook om de felbevochten grensgebieden (Argentinië, Uruguay, Paraguay) van hun nieuwe vaderland te verdedigen.
Europa zendt haar zonen en dochters uit
Anno 1824 komen de eerste Duitse migranten aan en stichten zij Leopoldina, één van de vele Duitse kolonies. Later zullen Italianen volgen, Polen, Oostenrijkers, Nederlanders, Japanners, Oekraïners, Armeniërs, Syriërs, ja, zelfs IJslanders.
Vele hongerige Europeanen werden door propagandisten verleid om zich naar ‘Paradijs Brazilië’ te laten verschepen. Een ware transatlantische mensenhandel ontstond.
Velen kwamen er bekaaid van af. Anderen slaagden er in om een nieuw leven op te bouwen. Vanwege uitzichtloze armoede en honger (o.a. de aardappelziekte) verhuisden tussen 1846 en 1924 vijfenvijftig miljoen Europeanen naar de Amerika’s, Australië, Nieuw-Zeeland, Sub-Sahara Afrika en Siberië. In een eeuw tijd was in 1930 het blanke deel van de wereldbevolking gegroeid tot 35 %.
Het volstaat om de musea te bezoeken van Red Star Line in Antwerpen, van de immigrant op Ellis Island (New York) of het museo do immigrante in São Paulo, om een vermoeden te krijgen van de omvang van dit fenomeen.
Douglas LeMoine (CC BY-ND 2.0)
Europeanen zijn migranten
Europeanen zijn zelf een volk van migranten. Denk maar aan de invasies van de Hunnen en de Germanen. Heel wat bloedlijnen komen in “het Europese lijf” samen. We organiseerden ook zelf duchtig migraties.
Ondertussen moeten we van die migranten niet meer hebben, laat staan van Afrikaanse of Syrische politieke vluchtelingen.
Na de mijnramp van Marcinelles in 1956 gaf de Italiaanse overheid niet meer de toelating om in België te gaan werken. Te veel slachtoffers! Dus gingen onze Belgische migratiediensten in Marokko en Turkije duchtig op zoek naar arbeiders. Alweer propaganda. De affiches van die tijd bestaan nog.
Ondertussen moeten we van die migranten niet meer hebben, laat staan van Afrikaanse of Syrische politieke vluchtelingen. Vreemd, als je bedenkt dat honderd jaar geleden, tijdens de Eerste Wereldoorlog, meer Belgen naar Nederland en Groot-Brittannië vluchtten dan dat er de laatste jaren aan vluchtelingen Europa binnenstroomden.
Ons geheugen is kort.
Etnocide in Amerika
Als we nog wat verder in de geschiedenis terug gaan, dan migreerden in de 16e eeuw Portugezen en Spanjaarden om ‘Latijns’-Amerika te bezetten en te exploiteren. Hun lot was niet zo dramatisch als dat van de Duitse migranten drie eeuwen later. Het waren heren-migranten, die de oorspronkelijke bevolking decimeerden.
In Brazilië leefden toen naar schatting 1400 volkeren
In hun kielzog kwamen ook wel armen mee, die probeerden te overleven op kleine bedrijfjes of in dienst van de heren. In Brazilië leefden toen naar schatting 1400 volkeren; ongeveer 2,431 miljoen mensen.
In de Vallei van de Rio São Francisco (tussen de huidige staten Bahia en Pernambuco) ging het toen om 100.000 mensen.
Wie hoorde ooit over: Kariri, Xucuru, Pankararu, Rodelas, Pipipã, Exu of Ichu, Pimenteira, Tamanquim, Uma-Vouê, Quesque, Fulniô, Garanhum, Chokó, Ansus of Anchus, Akroás, Anaupirás, Arakapás, Ararobá, Arikobés, Avis en Pipipans, Porús en Brankararus, Karacus, Karapotó, Karaíba, Kariris, Karipós, Ichuz, Mokoazes, Mariquitos, Omaris, Paraquiós of Paatiós, Tamaqueús of Tamaquiúz, Tuxás, Umâes, Umãs of Inhamuns, Xokós, Xukurus of Xokurus?
Durf je na deze opsomming gemakshalve nog over ‘indianen’ spreken?
Van deze enorme diversiteit aan volkeren resteren er vandaag nog tien groepjes in Pernambuco. Was het een Europese migratie of is het correcter te spreken van Europese etnocide?
Pedro Biondi (CC BY-NC 2.0)
“Paradijs Europa”
De ‘Internationale Vredesdag van de Verenigde Naties’ (21 september) had het dit jaar over migratie. De Veertiendaagse van de internationale solidariteit van de stad Brussel in oktober heeft al dan niet toevallig hetzelfde thema.
Afrikaanse landbouwers vluchten van het boerenleven naar de overvolle steden en dan verder naar “Paradijs Europa”.
Als een nazinderen van deze vredesdag werd ik uitgenodigd voor een debat in favela Babilônia, Rio de Janeiro. In Brussel organiseren we met Wereldwinkel Brussel en Wervel een activiteit in de Hoofdstedelijke Bibliotheek ‘Munt’ over de ‘migratie van ons voedsel’. De campagne van 11.11.11. staat in dezelfde lijn. Migratie in de geschiedenis en gesleep met honderden miljoenen tonnen ‘commodities’ in de huidige tijd.
In Rio de Janeiro hadden we het over de ‘éxodo rural’, de migratie van miljoenen plattelanders naar de steden. Naar de favela’s vooral. Omdat de boerenlandbouw kapot gemaakt werd. Het is een fenomeen dat we in Brazilië goed kennen.
Maar neem nu ook eens de migraties van Afrika richting Europa. Ze vluchten van het boerenleven naar de overvolle steden en dan verder naar “Paradijs Europa”.
Pedro Biondi (CC BY-NC 2.0)
Sojameel en andere weapons of mass destruction
Er zullen wel vele redenen zijn, waarom ontelbare mensen migreren, maar voor enkele oorzaken dragen de Europeanen zelf verantwoordelijkheid. Dan wil ik het nog niet hebben over de wapens die we leveren. Wapens om de talloze militaire conflicten te voeden. Nee, er zijn nog andere wapens: graan, melkpoeder, ingevroren kippenbillen, uien (5). Industriële visvangst voor de Europese consument. Elk op hun manier vernietigen ze de plaatselijke economie.
Doordat de Europese Unie structureel meer dan 30 miljoen ton (te) goedkope, overzeese soja invoert, verdween het eigen graan uit het veevoer. (De invoer in de EU betrof in het seizoen 2015-2016 14,6 miljoen ton sojabonen en 19,9 miljoen ton sojameel; een totaal van 34,5 miljoen ton.)
Gelijktijdig, door de “chemisering” van de landbouw steeg de laatste decennia de opbrengst per hectare. Gevolg? Europa dumpt structureel jaarlijks 20 tot 30 miljoen ton tarwe op de wereldmarkt. Vooral richting Afrika. Zo wordt na de Pax Romana, de Pax Americana, ook de Pax Europea opgelegd via tarwe.
Afrikaanse landen zijn nu afhankelijk van tarwe-import uit het Noorden. De plaatselijke boerenlandbouw met streekeigen producten wordt zo kapot geconcurreerd. Je zou voor minder migreren. Ondertussen krijgen de achterblijvers noodhulp: tarwe en maïs van de Amerikaanse en Europese overschotten.
Er zijn 65 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog, conflicten, klimaatverandering en honger.
Omdat migratie een wereldwijd fenomeen is, besliste FAO (de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties) om haar werking anno 2018 ook deels in het teken van deze migraties te zetten. Er zijn dan ook 65 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog, conflicten, klimaatverandering en honger.
86 % wordt opgevangen in ‘ontwikkelingslanden’. De zes rijkste landen (Verenigde Staten, China, Japan, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk) vangen slechts 9 % van het totale aantal vluchtelingen op.
De Belg Pol D’Huyvetter doet zijn bijdrage met zijn vredeswerk in de conflictueuze context van Rio de Janeiro. Er zijn zo wereldwijd tal van hoopvolle initiatieven die de Babylonische spraakverwarring van ‘news’ versus ‘fake news’ proberen te ontkrachten.
Met concrete praktijken, in eigen levensstijl en politiek engagement.