“‘Zuid-Afrika op de mobiele snelweg’

Elke dag vallen er weer allerhande nieuwtjes vanuit Afrika me in de oren. Hoewel er positieve geluiden te horen zijn van over het gehele continent, is mijn blik steevast op het uiterst zuidelijke puntje gericht. Als oud-assistent en gastonderzoeker aan North-West University in Zuid-Afrika, heb ik dan ook een boontje voor mijn vroegere thuis-weg-van-huis.

De mobiele revolutie

Smartphones zijn niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven in Zuid-Afrika. Het land is België dan ook voorbijgestoken als het over het bezit en gebruik van mobiele telefoons gaat. Terwijl er in ons land 113,6 GSM’s per 100 inwoners worden geteld, heeft Zuid-Afrika er 117,6. Dit is een klein, maar toch interessant verschil. Ook andere Afrikaanse landen zoals Marokko, Nigeria en Zimbabwe zitten bijna aan onze aantallen.

Meer en meer mensen gaan mobiel …

Mijn studenten hun smartphone is hun leven. Apps zoals facebook, instragram, pinterest en twitter zijn dan ook dagelijkse outlets die vol staan met allerhande info over hun kleren, hun eten, en jawel, hun leven aan de universiteit.

Smartphones zijn tools geworden. Jongeren gebruiken het om elke mogelijke vorm van informatie uit te wisselen. Ook voor hun algemene veiligheid betekent de smartphone een ware revolutie. Zo zijn er apps die je tracken tot aan de deur van je vrienden zodat zij kunnen volgen waar je je bevindt en mogelijk hulp kunnen inroepen wanneer je plots van de radar verdwijnt.

Er wordt vaak gezegd dat het continent een stap is overgeslagen in de digitale evolutie. Computers kwamen klaarblijkelijk iets te vroeg, toen mensen uit de opkomende middenklasse nog geen geld hadden voor zulke zaken. Maar met de steeds goedkoper wordende smartphones van de laatste jaren is iedereen plots mobiel.

Facebook in het onderwijs

Een uitvoerige rondvraag leerde me dat 98.5% van mijn studenten een smartphone bezit. Dan kan je al eens nadenken over de mogelijkheden die zulke connectiviteit met zich meebrengt voor het onderwijs. Als 23-jarige Europeaan had ik er nooit bij stilgestaan hoe moeilijk het voor sommige van de studenten is om met een computer om te gaan. Terwijl ze beter een smartphone kunnen hanteren dan ik, hebben ze nog nooit een PC van dichtbij gezien.

“Meneer, hoe zet ik dit ding eigenlijk aan?”. De vragen van studenten zijn soms eindeloos. In de eerste jaren van de universiteit worden velen van hen opgeleid om met een desktop om te gaan. Essays en thesissen schrijf je nu eenmaal niet meer met pen en papier. Omdat minder dan de helft van hen thuis een computer bezit is het cruciaal om hen op de digitale weg te zetten.

… zelfs diegenen met een kansarme of arme achtergrond hebben nu de mogelijkheid zich te informeren en sociaal te engageren.

Door het grote aantal smartphones, was het gegeven ‘mobiele connectiviteit’ een experiment waard in mijn klassen. Het experiment was simpel: “gebruik een Facebookgroep om aan je medestudenten uitleg te vragen wanneer je iets niet volledig begrijpt uit de lessen”. De studenten hadden snel door dat ze allemaal in hetzelfde schuitje zaten als het op taken, testen en examens aankwam.

Wat ik ze wel moest bijbrengen is het zelfvertrouwen om ook daadwerkelijk vragen te stellen en te durven beantwoorden: “je weet zelf meer dan je denkt”.

Het project duurde zes weken en in die tijd werden studenten steeds actiever online. Ze hadden een eigen community gecreëerd waar ze elkaar konden helpen met vragen en problemen. Ze leerden van elkaar en kregen er nog eens extra vrienden bovenop.

Lifeline in de binnenzak

Het experiment was een klein succes te noemen. Studenten voelden zich beter in hun vel omdat ze niet langer met onzekerheden bleven zitten. Wanneer ze een probleem hadden dat te maken had met hun lesplan, hun taken of examens, konden ze terecht bij hun medestudenten online. Ook hielpen velen van hen diegenen die het lastig hadden met het gebruik van tekstverwerkers en andere computerprogramma’s.

… een stap overslaan kan soms resulteren in een grote sprong voorwaarts.

Hoewel er al een noemenswaardige stijging opgemeten is in Zuid-Afrika, ziet het er niet naar uit dat het gebruik van smartphones zal temperen de komende jaren. Meer en meer mensen gaan mobiel, wat het doorgeven van informatie, het onderwijs en de tewerkstelling enkel maar kan bevorderen. De toestellen zijn dan ook echte lifelines geworden die ervoor zorgen dat zelfs diegenen met een kansarme of arme achtergrond de mogelijkheid hebben zich te informeren en sociaal te engageren.

Hoewel de digitale evolutie traag op gang kwam op het Afrikaanse continent, zoeven de jongeren van vandaag over de mobiele snelweg. Het weerspiegelt het potentieel van Afrika en betekent hopelijk ook een ommekeer in de –soms erg negatieve– perceptie van het werelddeel. Mijn ervaring leert me dat een stap overslaan niet per se uitmondt in stagnatie, maar soms ook kan resulteren in een grote sprong voorwaarts.