“‘Zuiderse woede’

“Extremely worrying”, waarschuwde directeur-generaal van de IAO Juan Somavia hier bij de opening van de Internationale Arbeidconferentie vorige week. Hij had het dan niet over Swaziland, Colombia of Wit-Rusland, maar over Europa, dat de waarden waarin het ooit pionierde, overboord aan het gooien is. Marc Leemans ging daar op voort in zijn toespraak voor de plenaire vergadering van de Conferentie. En in de marge van de Conferentie werd hierover voortgeboomd op een ronde tafel, georganiseerd door de werknemersgroep. Onder leiding van Luc Cortebeeck, op de Conferentie de voorzitter van de werknemersgroep.

Europa is onherkenbaar geworden, leidde Luc Cortebeeck in. Ooit was Europa een lichtbaken voor de wereld. Regering en sociale partners lieten zich wereldwijd door inspireren door het Europese sociale model, door de wijze waarop het economische en sociale vooruitgang wist te koppelen. Vandaag fronst men wereldwijd de wenkbrauwen als men ziet hoe Europa met zichzelf worstelt. Als men ziet hoe Europese landen onder het mom van economic governance en budgettaire discipline de syndicale vrijheid, met inbegrip van het recht te staken, het recht op vrije collectieve onderhandelingen, de sociale zekerheid en de arbeidsbescherming op de helling zetten, al dan niet onder invloed van de dwangbevelen of de aanbevelingen van de Europese commissie. Het is niet normaal, zei Luc Cortebeeck, dat we hier almaar meer klachten moeten verwerken in verband met Europese landen, in het bijzonder dan nog wegens overtredingen van de IAO-conventies 87 en 98. Maar het geeft tegelijk ook aan hoe belangrijk de IAO is als beschermheer van de fundamentele rechten van de werknemers en als hoeder van de sociale dimensie van de globalisering.

Waarna we getuigenissen kregen van de vakbonden van Griekenland en Spanje, twee van de meest getroffen landen. Met Zoe Lanara-Tzotze van het Griekse GSEE , Candido Mendez van het Spaanse UGT en Ignacio Toxo van het Spaanse CC.OO. Met weinig nieuwe elementen, toch niet voor wie wat vertrouwd is met de draconische sanerings- en hervormingsplannen in het Zuiden. Maar met vooral zeer veel ontgoocheling en verontwaardiging. Over de zware ingrepen in de minimumlonen in Griekenland. Over de ingrepen in de collectieve overeenkomsten. Over de wijze waarop twee belangrijke akkoorden onder de Spaanse sociale partners nadien werden weggewimpeld door de Spaanse overheid wegens niet in overeenstemming met de Merkel-doctrine. Over de astronomisch hoge jeugdwerkloosheid; maar eventjes 52% van de jongeren in Spanje! Over de wijze waarop de Europese kwakzalverij de twee landen nog verder in de dieperik helpen. Over de wijze waarop de economische noodtoestand lijkt te zijn uitgeroepen en om die reden de democratie tussen haakjes wordt geplaatst, ter wille van de financiële markten. En dat alles nog eens aangezwengeld door de verontwaardiging over de houding van de werkgevers in Commissie voor de Toepassing van de Normen en die nu maakt dat ook de Europese landen hier de dans ontspringen. Al bij al veel woede, frustratie en radeloosheid, die een ventilatieopening zocht.

De organisatoren hadden er Wolfgang Luterbach , internationaal secretaris van de Duitse vakbondskoepel DGB tegenover geplaatst. DGB heeft er tegenwoordig een volle dagtaak aan om de mythe rond het Duitse werkgelegenheidsmirakel wat de doorprikken. Wat Luterbach hier evenmin naliet. 7,7 miljoen werknemers zitten in precaire, slechte jobs, dat is een kwart. Ieder tweede contract dat vandaag wordt aangeboden is een tijdelijk contract. Jongeren hebben nog nauwelijks jobzekerheid. Hoe wil je dat die daarmee een gezin opstarten en onderhouden? Kortom, de Duitse werknemers zijn ook de dupe van de harde besparingslijn. Zij voeren hetzelfde gevecht als de Spaanse en Griekse vakbonden: tegen de precarisering, tegen ontwrichting van de welvaartsstaat en tegen de aanval op de syndicale vrijheden, zei hij. Het viel hier in de smaak.

Gelukkig kon Bernadette Ségol, de secretaris-generaal van het Europees vakverbond (EVV) hier toch een beetje goed nieuws komen brengen. Zij kwam net uit het Uitvoerend Comité van het EVV, dat unaniem zijn goedkeuring gaf aan een Europees alternatief voor de puinhoop waarin we zitten: een nieuw contract voor Europa (http://www.etuc.org/a/10027). Je moet geen expert zijn, zei Ségol, om te zien dat de recepten totnogtoe niet deugden. Dat het beleid meer ideologisch is, dan doordacht. Dat de arbeidsmarkthervormingen in Griekenland en Spanje de werkloosheid alleen maar omhoog hebben gejaagd. Dat beseft begint door te dringen bij sommige regeringen. Al leidt dat er dat voorlopig toe dat ze enkel van twee walletjes willen eten: én inzetten op groei én hard blijven besparen. Het sociaal contract is daarop een antwoord. Die eenheid van visie van de Europese vakbonden is al een vooruitgang. Nu nog eenheid in strategie.

We zitten in een labour war (arbeidsoorlog), sloot Sharan Burrow, de secretaris-generaal van het internationaal vakverbond (IVV). En de “staking” van de werkgevers in de Commissie voor de Toepassing van de Normen, waardoor de zwaarste schendingen van werknemersrechten in de wereld zelfs geen behandeling kunnen krijgen, is er een illustratie van. “Wat voor soort mensen zijn dat?”, riep ze kwaad uit. We hebben het recht woedend te zijn. De overheid hebben ongeconditioneerd massa’s geld in de banken gestopt. Die daarmee nu wereldwijd speculeren. Ook tegen de nationale overheden, die de arm worden omgewrongen om de rechten van de werknemers in te perken. En we hebben het recht gehoord te worden, zei Burrow. De volgende G20 is gewaarschuwd.

Chris Serroyen