“‘Bedrijvenpeloton raakt de duurzaamheidscol niet alleen over’
'Hoe sterk is de eenzame fietser/die krom gebogen over zijn stuur tegen de wind/zichzelf een weg baant'. Ik moest aan het lied van Boudewijn De Groot uit 1973 denken toen ik de recente studie van het UN Global Compact en Accenture las. Uit dit het derde CEO-onderzoek over duurzaamheid blijkt dat, ondanks de vorderingen, bedrijfsleiders de indruk hebben vast te zitten op het duurzaamheidsplateau.
De meerderheid van de in de studie bevraagde CEO’s (67 procent) gelooft niet dat de bedrijven on track zijn om de werelduitdagingen aan te gaan. Zonder radicale verandering, halen we het doel van “9 miljard mensen die een goed leven leiden op 1 planeet” nooit.
In de eerste studie uit 2007 was de sfeer nog optimistisch. De businessleiders waren volop bezig hun strategie, operations en supply chain te verduurzamen. De renners waren gemotiveerd. In 2010 was het peloton nog overtuigd de top zonder probleem te kunnen bereiken. Drie jaar later, anno 2013, toont het peloton de eerste tekenen van ontmoediging.
De renners blijken nog steeds op hetzelfde plateau te zitten. Het peloton is aangegroeid en telt intussen meer dan duizend CEO’s uit 27 sectoren en 103 landen. Maar er heerst twijfel of men aan dit ritme de top zal halen. Individuele inspanningen en ontsnappingen blijken onvoldoende.
Ze worden geremd door de markt die de “businesswaarde” van duurzaamheid maar niet wil (be)grijpen. Waar men in 2010 nog hoopte om de markten vanzelf mee te krijgen, ziet men het vandaag minder rooskleurig. Schaalvergroting op duurzaamheidsvlak laat op zich wachten.
De individuele ontsnappingen van koplopers zijn onvoldoende in het licht van de grote uitdagingen die ons te wachten staan. De economische realiteit zorgt voor een stevige tegenwind. Duurzaamheid zakt op de prioriteitenagenda en maakt plaats voor de problemen dicht bij huis, zoals groei en werkgelegenheid, onderwijs en energie. Klimaatverandering, gezondheid en armoedebestrijding verschuiven naar de achtergrond.
Al de inspanningen tot op heden werden onvoldoende verzilverd. Dat is frustrerend. Markten houden geen rekening met duurzaamheid, consumenten geven gemengde signalen, investeerders aarzelen en het middenveld blijft nog steeds even kritisch ten aanzien van bedrijfsinitiatieven. Waar de renners zich drie jaar geleden op weg naar de top waanden, treedt vandaag een zekere radeloosheid in. Het pad naar de top is zoek.
Hulp
Tijd om hulp te vragen. Ongewoon voor bedrijfsleiders die meestal het heft in eigen hand nemen. Dat is de meest verbazende conclusie van de CEO-enquête: 83 procent van de ondervraagde CEO’s doen een oproep aan regeringen om actief tussen te komen. Verandering van tactiek, dus: op zoek naar bondgenoten. Enkel een grotere tussenkomst van de overheden kan schaalvergroting teweeg brengen en een globale beweging in gang zetten. Alleen lukt het dus niet.
Dit erkennen is geen teken van zwakte, maar van sterkte. Het betekent niet dat de bedrijfsleiders niet langer vertrouwen hebben in wat bedrijven kunnen doen, wel dat ze beseffen het niet alleen te kunnen en dat de regels moeten aangepast worden om een level playing field te creëren. Zo kunnen dezelfde spelregels gelden voor iedereen en moeten de koplopers niet langer opboksen tegen de hekkensluiters die zich van duurzaamheid niets aantrekken en daar vandaag een competitief voordeel uit halen. Zo kunnen duurzaamheidsinspanningen beloond worden.
Belasting op onttrokken waarde
Tijd om bijvoorbeeld ook in ons land werk te maken van green deals, overeenkomsten tussen overheid en het bedrijfsleven om barrières tegen duurzaamheid weg te werken. Dergelijke overeenkomsten bestaan al bij onze buren uit het noorden, Nederland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk.
De overheid beschikt over verschillende instrumenten die bedrijven een duwtje in rug kunnen geven. Niet de minste daarvan is de fiscaliteit. Zo zou de overheid veel meer werk moeten maken van een gedifferentieerd belastingsysteem, waarbij bedrijven die een positieve bijdrage leveren voor het milieu, beloond worden.
In Nederland pleit de ondernemersorganisatie De Groene Zaak voor een Belasting op aan de aarde Onttrokken Waarde (BOW) om de kosten voor het herstellen van de milieuschade te dekken. De Stichting The Ex’tax Project gaat ook in die richting met hun slogan ‘Tax resources, not labour’. Ook ik ben voorstander van groene fiscaliteit, op voorwaarde dat ze gepaard gaat met een vermindering van belastingen op arbeid.
Ik hoop dat onze regeringen de oproep van de koplopers hebben gehoord. Er is vandaag geen minister die niet graag fietst. Iedereen kent de kracht van een sterke ploeg. Een ploeg waar overheid en bedrijven samen fietsen, heeft alle troeven in handen om te winnen.
Sabine Denis is Change Executive Officer bij Business & Society Belgium, een bedrijvennetwerk rond maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen.