“‘Beste Bart De Wever, tijd om u bij te scholen’

© Brecht Goris​

Beste Bart De Wever,

Zoals veel vrouwen heb ik geleerd dat het beter is mijn woede te sublimeren dan uit te drukken, meestal uit angst om hysterisch genoemd te worden. Maar na het lezen van uw interview afgelopen zondag, kon ik me niet inhouden. U impliceert dat neutraliteit de beste manier is om ieders vrijheid te garanderen, maar volgens mij is uw werkelijke doel iets heel anders. U wilt degenen die al gemarginaliseerd zijn in onze samenleving beledigen.

Mijn hoop is dat u niet alleen de gemarginaliseerden, maar ook vele anderen, zo woedend zult maken dat ze eindelijk ophouden zich passief op te stellen. Mijn hoop is dat ze eindelijk in opstand zullen komen. Ja, ik ben ongelooflijk hoopvol en optimistisch. Is er een andere manier om het vol te houden in zo’n onrechtvaardige wereld?

Natuurlijk, als je Bart De Wever bent, is de wereld niet zo onrechtvaardig. Trouwens, ik ben blij dat u in ieder geval weet wat privileges zijn — en dat u de uwe herkent (“Ik voel me tot op vandaag geprivilegieerd dat ik dit leven mag leiden”). Jammer dat u zich niet realiseert dat het hebben van privileges ook betekent dat anderen ze niet hebben.

Erkennen van privileges betekent ook verantwoordelijkheid nemen voor het onrecht en het geweld dat ze veroorzaken.

Het werkelijk erkennen van uw privileges betekent ook accepteren dat anderen, in dit geval de groep die u voortdurend aanvalt in uw interview, structureel benadeeld worden. Erkennen van privileges betekent ook verantwoordelijkheid nemen voor het onrecht en het geweld dat ze veroorzaken. Dit is de eerste reden waarom ik graag zou willen dat u teruggaat naar de universiteit om een cursus over feminisme of racisme te volgen en te leren over de betekenis van privileges.

Hoewel ik betwijfel dat u zo ver zult lezen, beste Bart, kan ik hier nog niet ophouden. Misschien is het ook een goed idee om een cursus filosofie te volgen. Ik zou er vooral één kunnen aanraden over de Verlichting, die u op een voetstuk plaatst. Dat u dit doet verbaast me niet. De Verlichting die u verafgoodt, is de perfecte “rechtvaardiging” voor uw verdeeldheidsideologie.

Maar hoe kan u leren over de Verlichting en niet over haar ware aard – slavernij, imperialisme, racisme, seksisme? Misschien zijn dit wel de echte normen en waarden die u (en de N-VA aanhangers) koestert – al worden ze nooit expliciet erkend. Gerechtvaardigde ontmenselijking, zolang de blanke “seculiere” Europese mens zijn heerschappij van suprematie maar kan voortzetten, is de erfenis van de Verlichting die u lijkt te omarmen.

Maar zoals Toni Morrison schrijft, leidt dit ook tot de ontmenselijking van de kolonisator:

Slavery broke the world in half, it broke it in every way. It broke Europe. It made them into something else, it made them slave masters, it made them crazy. You can’t do that for hundreds of years and it not take a toll. They had to dehumanize, not just the slaves but themselves. They have had to reconstruct everything in order to make that system appear true. It made everything in world war two possible. It made world war one necessary [and many other wars before, between and after]. Racism is the word that we use to encompass all this (Morrison, Beloved, 193) [*]

Of misschien geeft u toe en omarmt u onze ontmenselijking, omdat u er duidelijk geen probleem mee heeft om te verwijzen naar menselijke identiteit in termen van “software” (zoals u in uw prachtige zondaginterview deed). Zou het voor uw partij niet geweldig zijn als mensen even passief en voorspelbaar waren als computers?

Maar volgens mij bent u bang om zo’n cursus over de Verlichting te volgen, omdat het uw idealen zou kunnen doen wankelen – iets dat volgens u problematisch is. Dit verbaast mij want de Verlichting is niet alleen ingewikkeld en inconsistent maar zeker ook geworteld in kritisch denken, en het ter discussie stellen van elke vorm van dogmatisme. Blijkbaar kan uw dogmatische ideologie dergelijke kritiek niet verdragen. Ben u misschien bang dat het de onrechtvaardigheid van uw beleid blootlegt?

En als u toch in de faculteit filosofie bent, waarom zou u geen cursus politieke filosofie volgen en de literatuur over open grenzen lezen (of misschien een sociologiecursus over migratie?). Uw Verlichtingsfetisjisme zou namelijk juist vereisen dat u vóór open grenzen pleit.

Ten eerste moet u toegeven dat de natiestaat een religieus overblijfsel uit het verleden is. Ten tweede zijn de argumenten voor open grenzen, bijvoorbeeld die van Joseph Carens, juist het toonbeeld van rationaliteit, egalitarisme en rechtvaardigheid. Allemaal centrale waarden van de Verlichting. En terwijl u open grenzen en migratie bespreekt, is het misschien ook de moeite waard om meer te leren over het migratiebeleid in de VS en Canada (vooral omdat u denkt dat dit modellen zijn die we zouden moeten omarmen).

De migratiegeschiedenis van de VS is niet vergelijkbaar met die van Canada en niet met die van België. Er zijn veel overgekwalificeerde migranten in België — ze krijgen gewoon geen banen vanwege discriminatie! Wat dus moet veranderen, zijn niet de migranten, maar het structurele racisme dat u promoot, in naam van de neutraliteit.

Misschien verwacht ik te veel van de populairste politicus van Vlaanderen. Ik vraag u om onderwerpen te bestuderen die niet binnen uw ideologie passen en waarvan u waarschijnlijk liever niet wil weten. Ik vraag u iets te doen wat niemand van u verwacht, omdat uw privileges u beschermen. Maar mocht u ooit spijt krijgen van uw keuze om een “definitief afscheid van de universiteit” te nemen, dan kan ik u wellicht motiveren u bij te scholen in de geschiedenis.

Ook joden hebben vaak geëist deel uit te maken van de publieke ruimte in Europa, zonder te moeten assimileren. Ze deden dit ook soms met geweld, iets wat slechte historici vaak “vergeten” om spanning tussen joden en moslims te veroorzaken

Als u geen tijd heeft kan ik u anders eens uitnodigen om mijn synagoge te bezoeken – maar niet zoals andere keren om voor de pers te poseren en uw “tolerantie” ten toon te stellen. Dan zal u nooit meer zeggen dat joden conflicten vermijden – hoe absurd! Ook joden hebben vaak geëist deel uit te maken van de publieke ruimte in Europa, zonder te moeten assimileren. Ze deden dit ook soms met geweld, iets wat slechte historici vaak “vergeten” om spanning tussen joden en moslims te veroorzaken (iets dat bij de Romeinen al als goede politiek te boek stond: dīvide et imperā_)_.

Als u het lef (chutzpah) heeft om dergelijke vergelijkingen tussen joden en moslims te maken, geef dan tenminste eerlijk toe waar het verschil werkelijk zit. Europa is bereid om hedendaagse joodse eisen te “tolereren” omdat er nog steeds een schaamte heerst over de Shoah. Uw geliefde Verlichtingsideologie heeft geleid tot de dood van meer dan 6 miljoen joden (en vele anderen).

Het is bovendien gemakkelijker om de eisen van joden, zoals eigen scholen, in te willigen, omdat wij slechts een kleine minderheid zijn. En waarom is dat ook alweer? Oh ja, omdat men, toen wij “spanning” veroorzaakten in Europa, een zeer verlichte manier heeft gevonden om het op te lossen.

Wat is uw oplossing dan? U vraagt moslims om conflict te vermijden, iets dat blijkbaar niet voor uzelf geldt – anders zou u joden en moslims niet tegen elkaar uitspelen, zoals in uw interview. Hoe moeten moslims dit dan doen? Voor u zijn er twee opties: 1) stoppen met integratie, zoals bepaalde groepen joden hebben gedaan of 2) assimileren.

Anders zijn is duidelijk geen optie. Dat privilege is enkel gereserveerd voor de joden (tot jullie zich niet meer schuldig voelen, althans). Moslims mogen hun geloof alleen privé beoefenen. Ze mogen denken wat ze willen, maar het niet laten zien of delen in het openbaar. En wat ze ook doen: nooit laten merken dat ze deel zijn van een gemeenschap of collectief. Dat is blijkbaar niet meer acceptabel in onze neutrale, seculiere, neoliberale maatschappij. Is egocentrisch individualisme de enige manier om in Vlaanderen ‘geaccepteerd’ te worden? Maar laten we eerlijk zijn, moslims, zoals joden, zullen nooit werkelijk geaccepteerd worden. We zullen nooit echt wit of ‘seculier’ zijn, wat we ook doen.

Zoals u zegt in uw interview: ‘de finaliteit van dit debat is de plek van godsdienst in de publieke ruimte. Een overheid hoort neutraal te zijn. Dat is de beste garantie voor de vrijheid van iedereen.’

Uw zogenaamde neutraliteit bestaat in werkelijkheid uit onzichtbare privileges en structurele uitsluiting van alles dat anders is. Het is alleen een garantie voor uw vrijheid, niet voor de vrijheid van die “anderen”

Maar uw zogenaamde neutraliteit bestaat in werkelijkheid uit onzichtbare privileges en structurele uitsluiting van alles dat anders is. Het is alleen een garantie voor uw vrijheid, niet voor de vrijheid van die “anderen” die weigeren te assimileren, die volgens u spanning en conflict veroorzaken. Was tolerantie geen kernwaarde van de Verlichting? Uw neutraliteit lijkt me niet erg tolerant als ze wordt “bedreigd” door een stukje stof.

En nu we het toch over de door u zo gevreesde hoofddoek hebben, hier is nog een laatste beetje kennis die ik u zou willen meegeven. Het is goed om te leren van onze fouten, vooral van het leed dat is aangericht door de onrechtvaardigheden van structureel privilege. Hoewel het een mythe is dat feministen in 1968 hun beha’s verbrandden, is het geen mythe dat deze tweede golf feministen blind waren voor hun witte privileges. Daarom is de derde feminismegolf zowel dekoloniaal als intersectioneel.

Echt feminisme, dat strijdt voor rechtvaardigheid voor iedereen, is niet onderdanig – het wordt gesterkt door ontmoetingen met vrouwen van andere kleuren, religies en contexten. Ontmoetingen die ons de onrechtvaardigheid deden inzien van een blinde soumission aan de Verlichtingsideologie.

Voor u is blinde, dogmatische onderwerping aan de ideologie van de Verlichting misschien niet zo problematisch. Helaas deel ik niet uw mening. Ik noem dat “soumission aan het altaar van de blanke suprematie”.

Met de grootste minachting,

Anya Topolski

[*] Slavernij heeft de wereld in tweeën gebroken, het heeft het op alle mogelijke manieren gebroken. Het brak Europa. Het maakte Europeanen tot iets anders, het maakte hen tot slavenmeesters, het maakte hen krankzinnig. Je kunt dit geen honderden jaren volhouden zonder dat het zijn tol eist. Ze moesten ontmenselijken, niet alleen de slaven maar ook zichzelf. Ze moesten alles reconstrueren om hun systeem “waar” te maken. Het maakte alles in de Tweede Wereldoorlog mogelijk. Het maakte de Eerste Wereldoorlog noodzakelijk [en nog vele andere oorlogen]. Racisme is het woord dat we gebruiken om dit alles te omvatten. (Morrison, Beloved, 193)