“‘Brief aan een vader’

Beste Selami,

Terwijl ik deze brief schrijf, ligt mijn drie maanden oude dochter naast mij. Ik hoop dat ze in slaap valt zodat ik rustig kan schrijven, maar ik weet dat het niet zal gebeuren want ik ben haar speelkameraad. Pas als ze moe wordt of iets boeiends rond zich ziet valt er een stilte. Van die stiltes maak ik gebruik om jou te schrijven.

We hebben elkaar nog nooit ontmoet, maar ik heb veel over jou gehoord van je grootste bewonderaar, je dochter. Ze vertelde me over jullie onlosmakelijke band en hoe die teruggaat naar het moment toen jullie de oorlog in Kosovo moesten ontvluchten. Jij was toen een jonge vader, zij een peuter.

Onlangs vertelde je dochter me dat je kanker had. Toen ik dat hoorde viel ik stil. Dagenlang heb ik aan jullie gedacht.

Je zal je afvragen waarom ik je schrijf. Ik zal met de deur in huis vallen. Onlangs vertelde je dochter me dat je kanker had. Toen ik dat hoorde viel ik stil. Dagenlang heb ik aan jullie gedacht. Ik wou iets voor je doen of betekenen, maar ik wist niet wat. Die gedachte liet mij niet los en dus besloot ik om je een brief te schrijven.

Als kind wist ik niet als iemand aan kanker leed want er werd haast nooit over gesproken. Ik wist wel dat het bestond, want mijn oma was daaraan gestorven. Ze heeft me mijn naam gegeven, maar ze overleed toen ik twee was. Daardoor heb ik geen enkele herinnering aan haar, ook al probeer ik soms iets te verzinnen, me baserend op de verhalen die ik over haar hoorde als kind.

We zijn bang van kanker en erover spreken is taboe. Sommigen geloven zelfs dat je kanker zal krijgen als je daarover spreekt. Je bent ook Albanees en je weet dat we haast nooit het woord kanker gebruiken, maar praten over ‘de slechte ziekte’ (semundja e keqe). Overal in de wereld is het moeilijk om deze ziekte een plek te geven, maar bij ons precies nog iets moeilijker.

Deze brief is ons klein stapje tegen dit taboe. We willen allemaal heel graag de mooie momenten met elkaar delen. Wat prachtig is, natuurlijk. Maar het leven bestaat niet alleen uit mooie momenten. Elk van ons heeft ook moeilijke momenten. Steeds vaker gaan we ervan uit dat we ons tijdens die moeilijke momenten moeten afsluiten en er anderen niet mee lastigvallen. Die ander kan een partner, ouder, broer, zus of vriend zijn.

Angst

We kunnen niet spreken van duurzame relaties indien we er niet voor elkaar zijn, ook en vooral op de moeilijke dagen. Soms is het geen onwil, maar angst of zelfbescherming. Angst om niet sterk genoeg te zijn of angst om dezelfde problemen te krijgen. Daarom zeg ik zelfbescherming: als bijvoorbeeld je partner aan zware depressies lijdt, heeft dat gevolgen voor jou. Een manier om onszelf te beschermen voor de moeilijkheden of de pijn van de ander is door afwezig te zijn. Die afwezigheid hoeven we zelfs niet meer te verantwoorden want door het individualisme is iedereen op zichzelf aangewezen, denken we. Ik begrijp deze reflex die door angst en zelfbescherming is ingegeven, maar ik kan het niet goedkeuren.

Een aantal jaren geleden overleed de vader van een vriend aan kanker. Niet zo lang geleden hadden we het tijdens een gesprek over onze grootste spijt. Hij moest niet lang nadenken. Hij vertelde dat zijn vader maanden lang had geleden, maar hij was hem niet gaan bezoeken. Hij zei dat hij hem niet wou zien lijden en bang was. ‘Intussen kan ik zeggen dat hem niet bijstaan en geen afscheid van hem nemen, mijn grootste spijt is’, zei die vriend. Ik wist niet wat zeggen.

Ik vertelde al over mijn oma. Toen ze ziek werd heeft mijn vader haar twee jaar lang verzorgd. Nu nog, 34 jaar later, zijn er mensen die regelmatig spreken over wat mijn vader heeft gedaan voor zijn moeder. Het was ongezien in de Albanese bergen. Mijn vader praat daar zelf nooit over, maar je ziet en voelt dat hij trots is over wat hij toen heeft gedaan.

Band

Ik deel deze voorbeelden met jou niet om je tips te geven hoe je met kanker moet omgaan want daarvoor ben ik niet goed geplaatst. Ik schrijf je ook niet omdat ik medelijden heb met jou. Ik schrijf je omdat ik groot respect voor je heb.

De oorlog ontvluchten, in een volledig nieuw land komen waar je vanaf nul moet beginnen en er desondanks in slagen om je kinderen een mooie opvoeding en kansen te bieden, daar heb ik respect voor.

De oorlog ontvluchten, in een volledig nieuw land komen waar je vanaf nul moet beginnen en er desondanks in slagen om je kinderen een mooie opvoeding en kansen te bieden, daar heb ik respect voor.

Je dochter is een voorbeeld voor vele andere jongeren in dit land. Dit is dankzij het voorbeeld dat jij hebt gegeven en de ruimte die je haar hebt geboden. Zelfs haar schrijfkriebels heeft ze van jou. Samen met heel wat anderen ben ik je dankbaar voor je dochter want geëngageerde jongeren die een verschil maken, daar heeft elke samenleving nood aan.

Ik wil je bekennen dat ik hoop dat ik een dergelijke band heb met mijn dochter en haar even goed zal opvoeden. Dat realiseren zou veel voor mij betekenen, zoals wellicht voor elke ouder. Weten dat je kinderen stevig in hun schoenen staan, dat ze een open blik hebben op de wereld, dat ze het beter zullen doen dan wijzelf, dat is iets wat wij allemaal hopen.

Als je zelf uit een moeilijke en precaire situatie komt waar je deel van een minderheid bent of onderdrukt wordt, is die hoop nog belangrijker. Je wil niet dat je kinderen dezelfde realiteit meemaken dus moet je extra hard vechten. Dat is wat jij hebt moeten doen en daarom is mijn waardering voor ouders zoals jij zo groot. In dit alles vergeet ik op geen enkel moment je echtgenote, maar deze brief is aan jou gericht.

Belofte

Er is ook een andere reden waarom ik je wilde schrijven. We hebben in deze tijden de neiging om vooral te focussen op datgene waarin we gefaald hebben of op dat wat we niet bereikt hebben. Het negatieve trekt onze aandacht en zuigt onze energie. Alsof dit niet genoeg zou zijn, vergeten we jammer genoeg vaak te appreciëren wat goed is in ons leven. Het positieve zien is niet langer een vanzelfsprekendheid maar een kunst.

Ik weet niet wat jij in het leven doet en wat je tot nu toe allemaal hebt gedaan. Ik weet wel wie je dochter is en die zal niet ver van de boom zijn gevallen. Alleen daarvoor mag je al heel trots zijn.

Ik las ergens dat je onlangs samen met je gezin naar het park was gegaan en vele verhalen had verteld. Je hebt blijkbaar de belofte gedaan om daar volgend jaar terug te keren om hen nog meer verhalen te vertellen.

Ik hoop van harte dat je die belofte kan nakomen en nog gedurende vele jaren. Weet in elk geval dat wie een inspirerend voorbeeld is voor de mensen rondom zich, nooit sterft want zijn/haar verhaal blijft en zal generatie na generatie verteld worden.

Veel moed, hoop en liefde.

Bleri Lleshi

Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur de bestseller ‘Liefde in tijden van angst’ en ‘Inaya. Brief aan mijn kind’. Zijn blog vind je hier en je kan hem volgen op Facebook en Twitter.