“‘Dit waren ze dan, de “meest vrouwvriendelijke” Spelen ooit’

Ching Lin Pang: ‘De Chinese reporter vroeg de gouden medaillewinnares in het kogelstoten wanneer ze opnieuw vrouw zou zijn.’

© Brecht Goris

Het zouden de meest vrouwvriendelijke Olympische Spelen ooit geweest zijn, maar columniste Ching Lin Pang stelt zich daar toch nog vragen bij. Online pesterijen over outfits of sportieve prestaties, ongepaste opmerkingen van reporters en anderen… Niet alleen bij ons, ook in China.

De Olympische Zomerspelen 2020 in Tokio zitten erop. Aanvankelijk was het nog even de adem inhouden: zou er uitstel of afstel volgen? Ondanks de moeilijke opstart zorgde deze editie voor de nodige heroïek, drama’s en trauma’s. Met zevenkampster Nafi Thiam (België), schietsportatlete Qian Yang (China), zwemster Zhang Yufei (China), de Belarussische sprintster Kristina Tsimanovskaja, tennisster Naomi Osaka (Japan) en gymnaste Simone Biles (VS), om maar enkelen te noemen.

Deze Spelen werden aangekondigd als de meest vrouwvriendelijke. Maar dat statement werd niet opgenomen in de slotceremonie. Met 49% vrouwelijke deelnemers neigt het totale aandeel van de vrouwen naar een quasi gelijk genderevenwicht. Die kleiner wordende kloof tussen mannelijke en vrouwelijke atleten is een trend die merkbaar is sinds Londen (2012) en Rio (2016). Veel landen stuurden meer vrouwelijke atleten naar Tokio.

Het is een grote sprong voorwaarts in vergelijking met het begin van de moderne Spelen meer dan honderd jaar geleden. Pierre de Coubertin, de grondlegger ervan, wees de deelname van vrouwen immers af als ‘onpraktisch, oninteressant en onesthetisch’.

Procentueel scoorde China uitstekend. Zo’n 69%, of 298 vrouwen tegenover 133 mannen, namen voor China deel aan deze Spelen. Met andere woorden: in het Chinese team dragen de vrouwelijke atleten meer dan de helft van de hemel (naar de uitdrukking van de vroegere partijleider-dictator Mao Zedong: ‘Vrouwen dragen de helft van de hemel’. Daarmee wilde hij aangeven dat vrouwen ook buiten het huishouden kunnen bijdragen, net zoals mannen, red.).

Gouden eend

Ook wat de medaillespiegel betreft oogt de vrouwenwinst goed voor China. Van de 38 gouden medailles voor China werden er 22 door vrouwen gewonnen. Meer nog: de eerste gouden medaille van deze Spelen werd gewonnen door Yang Qian, studente aan de topuniversiteit van Tshinghua. Dat gebeurde in de discipline van het luchtgeweer op tien meter.

Chinese sociale media ontploften als het ware. Er heerste euforie en nationale trots. Behalve de sportieve prestatie kreeg ook haar outfit, met een haarspeld van een gouden eend, aandacht. Die eend bleek haar geluksbrenger te zijn, waarop een online stormloop ontstond voor de haarspeld.

Helaas is een gouden medaillewinnaar niet immuun voor online pesterijen.

Helaas is ze als goudenmedaillewinnaar niet immuun voor online pesterijen. Ze werd hard aangepakt voor een socialmediapost van vorig jaar. Daarop toonde ze trots haar collectie Nike-sportschoenen. Dat ze Nike verkiest boven Chinese merken zoals Erke, Li Ning of Anta werd haar niet in dank afgenomen.

Maar er waren nog negatieve reacties door de post. Haar vrouwelijke ploegmaat Wang Luyao, die zich niet kon plaatsen voor de finale, werd kop van Jut.

‘Klavierklier’

Gelukkig waren er naast de bijtende kritiek ook stemmen die de twee atletes verdedigden. De hashtag met betekenis ‘Wang Luyao is nog steeds een geweldig Zhejiangmeisje’ werd meer dan 550 miljoen keer gedeeld en bekeken.

Het uitgangspunt: als je geselecteerd bent voor de Spelen, is dat al een teken van excellentie. De cyberpestkoppen moesten hun klavier maar in de vuilbak kieperen, klonk het bij de voorstanders van Yang Qian en Wang Luyao.

Door de minihetze ontstond in het Chinees het neologisme “toestenbordkrijgers”. Maar die term vind ik nog te flatterend. “Klavierklier” is een meer toepasselijke term.

Ook de Chinese staatsmedia maakt zich schuldig aan vrouwonvriendelijkheid. Een reporter van CCTV stelde de gouden medaillewinnares in het kogelstoten, Gong Lijiao, meer vragen over haar “mannelijk” uiterlijk dan over haar prestaties.

De reporter vroeg de winnares in het kogelstoten wanneer ze terugkeert naar de modus van vrouw zijn, alsof ze nu geen vrouw is.

Op het internet klonk vooral verontwaardiging over de vraag wanneer ze terugkeert naar de modus van vrouw zijn, alsof ze nu geen vrouw is. De reporter werd onder druk gezet om zijn excuses aan te bieden, waar hoorden we dat nog?

Stereotypen

Chinese internetgebruikers zijn niet alleen boos op criticasters aan het thuisfront, maar zijn ook niet te spreken over berichtgeving in sommige westerse media. Een artikel over de schoonspringster Quan Hongchan zette veel kwaad bloed in China.

Volgens Australische conservatieve media van mediamagnaat Rupert Murdoch kon er zelfs geen glimlach af na haar perfecte sprong. Er werd geinsinueerd dat de Chinese atlete meer robot is dan mens.

Ook uitspraken van de Nederlandse schoonspringster Celine Van Duijn werden als bedenkelijk en stigmatiserend beschouwd. Ze noemde de prestatie van Quan Hongchan ‘onwerkelijke en bizar, bijna onmenselijk’. Ze voegde nog toe dat ‘als Chinezen aanwezig zijn, ze alles winnen’.

Maar soms werden Chinese prestaties gewoon niet getoond. Zoals bij Guan Chenchen, die goud won op de balk. Het VRT-journaal toonde alleen haar afsprong, terwijl de oefening van Simon Biles, die brons behaalde, volledig werd getoond.

Op die manier worden hardnekkige stereotiepen over China als “het Gele Gevaar” en Chinezen als de “ultieme andere” wel in stand gehouden.