“‘In 2019 doen we niet mee aan “cultural appropriation”’

Sabrine Ingabire

© Charis Bastin

Een witte rapper zei onlangs tegen mij dat R&B geen volwaardig muziekgenre was. Ik staarde even naar hem, mij afvragend of het nut had om hem uit te leggen hoe belachelijk ik dat statement vond. Komende van een witte rapper. Die overigens duidelijk niets wist van R&B. Diezelfde persoon vertelde me later dat wij in een wereld leven waarin alle muziekgenres in elkaar verwikkeld kunnen zijn, waar wij toegang hebben tot sounds van de hele wereld en genres niet meer geassocieerd hoeven te worden met bepaalde “bevolkingsgroepen” – ‘muzikanten mogen nu muziekgenres en -stijlen van alle culturen gebruiken’. Daar was hij blij mee, die witte rapper die R&B geen volwaardig muziekgenre vond. En ik was het niet met hem eens. Ik vond namelijk dat een witte man die niets wist over de culturele betekenis én het cultureel belang van R&B ver weg moest blijven van rap en hip-hop.

Dat vond hij natuurlijk niet leuk. Dat vinden mensen wel vaker niet leuk. Wanneer ik hen zeg dat ik vind dat bepaalde dingen niet voor hen zijn. Dat bepaalde woorden niet voor hen zijn (nee, het kan me niet schelen dat je aan het zingen of citeren bent: blijf weg van het n-woord). Zeker wanneer het goedbedoelende witte mensen zijn, of “progressieve” of “linkse” witte mensen – het doet er niet toe hoe we hen hier zullen noemen. De witte mensen die geloven dat ‘we’re all one race – the human race’, die geloven dat ‘te veel over onze verschillen praten verdelend werkt’, die “colourblind” zijn, die graag dashikis willen dragen en dreadlocks willen laten zetten terwijl ze praten over hoe ‘mixed kinderen hebben het racisme zal oplossen’. Die mensen.

Ik vind het altijd lastig om met hen in debat te gaan – doe ik ook niet zo vaak meer –, omdat je telkens wordt afgeschilderd als the bad guy. Je moet namelijk gaan zeggen dat je het niet eens bent met hun mooie utopie waarin wij allemaal ‘gelijk zijn’, waar wij allemaal ‘kleurenblind’ zijn, en waar het gebruiken van andermans cultuur losstaat van de politieke wereld waarin het gebeurt, waar het kan worden losgekoppeld van de machtsstructuren waarin het plaats vindt.

Je wordt snel “extreem” genoemd wanneer je vindt dat niet iedereen aanspraak kan maken op alles wat die leuk vindt.

Je wordt snel “extreem” genoemd wanneer je vindt dat niet iedereen aanspraak kan maken op alles wat die leuk vindt. dat is voor hen namelijk het gezellige aan de ‘multiculturele samenleving’ – het feit dat ‘wij’ zo veel moois mogen ervaren, dingen die ‘wij’ anders niet zouden hebben kunnen ervaren omdat ze van een ander land en/of cultuur afkomstig zijn.

En ik begrijp waarom het zo moeilijk te aanvaarden is – mensen hebben al moeite met het feit dat ik vind dat, als je racistisch bent en/of op rechtse partijen stemt, je niet mag supporteren voor zwarte topsporters en niet mag genieten van de kunst van zwarte kunstenaars (muziek inbegrepen!). Dit gaat een stap verder, omdat je niet uitdrukkelijk racistisch hoeft te zijn om aan cultural appropriation te doen – onwetendheid is voldoende.

Mijn vriend, de witte rapper, is namelijk geen slechte persoon. Hij heeft een goed hart, is mee met de klassenstrijd en (grotendeels) met het feminisme, en leest zich in over het racisme – maar hij beseft niet wat het betekent om een witte rapper te zijn in deze wereld. En dat vind ik problematisch.

Als witte man die zich graag wil voortbewegen in een muziekgenre dat in een welbepaalde politieke context ontstond door zwarte mensen voor zwarte mensen, is zijn positie in de maatschappij helemaal anders dan die van een zwarte rapper. Dit moet hij erkennen. Kijk maar naar hoe men omgaat met Eminem of Macklemore, hoe ze worden geprezen door de mainstream wereld voor hun muziek door dezelfde mensen die zullen zeggen dat hip-hop een minderwaardig muziekgenre is dat geweld en misogynie promoot (negerend wat de sociale impact van hip-hop is én daarbij negerend dat zoiets als countrymuziek ook niet bepaald vrouwvriendelijk is).

Maisha Z. Johnson definieert cultural appropriation als volgt in dit stuk dat jullie allemaal moéten lezen: ‘Cultural appropriation refers to a particular power dynamic in which members of a dominant culture take elements from a culture of people who have been systematically oppressed by that dominant group.’

Het gaat over de machtsconstructies waarin witte mensen verheerlijkt worden wanneer ze dingen doen/dragen/gebruiken uit een andere cultuur, terwijl mensen van kleur van die cultuur gestraft worden wanneer ze dezelfde dingen doen – of zelfs de kans niet krijgen om dezelfde dingen te doen omwille van sociale ongelijkheden en institutionele onderdrukking.

Dat zijn witheid hem meer legitimiteit geeft en hem bijgevolg meer geld opbrengt, geeft hem een morele verantwoordelijkheid.

Maar concreter gaat het ook over geld. Die vriend van me (die niet racistisch is en niet op rechtse partijen stemt) mag gerust van hip-hop houden, maar het maken en verkopen ervan ligt voor mij anders: dat zijn witheid hem meer legitimiteit geeft en hem bijgevolg meer geld opbrengt, geeft hem een morele verantwoordelijkheid.

Want het gaat niet enkel over muziek, kleding of haarstijl – het gaat over politiek en ethiek, over leven en dood. Natuurlijk mag je een witte rapper zijn, zingen over een kringloopwinkel, rijk worden, en gelukkig zijn. Natuurlijk mag je als witte vrouw cornrows laten zetten, Instafamous worden, rijk worden, en gelukkig zijn. Natuurlijk mag je als witte persoon een yoga studio openen met 25 verschillende Boeddha beelden (‘omdat het cool is’) waarvan je de spirituele betekenis niet kent, rijk worden, en gelukkig zijn. Maar de vraag is: is het wel moreel verantwoord?

In een wereld waar zwarte rappers minder serieus worden genomen dan witte rappers én allemaal worden geportretteerd als gevaarlijk, in een wereld waar zwarte vrouwen met cornrows niet worden aangenomen op bepaalde werkplaatsen en zwarte meisjes niet met hun natuurlijke haar naar school mogen gaan omdat hun haarstijl niet “past” bij de instelling, in een wereld waar het voor iemand met Indiase roots moeilijker is om een lening te krijgen om een yoga studio te openen dan voor een witte persoon – is het moreel verantwoord om deze dingen te doen?

Luister, I get it. Echt wel. In een ideale wereld, zouden we allemaal dansend op een veld onze culturen met elkaar ‘exchangen’. Maar dit is de ideale wereld niet – we’re all human, but racism is real nonetheless. De wereld is niet ‘colourblind’. En mixed kinderen hebben zal het racisme niet oplossen. Ik wou ook dat het anders was, geloof me. Maar het is nu eenmaal niet zo.

Als je deze dingen alsnog wil doen omdat je een diepe verbondenheid en veel respect hebt voor de cultuur, geloof ik dat de enige verantwoorde manier waarop het aanvaardbaar zou kunnen zijn, is door respectvol te zijn én op te komen voor die cultuur (en bevolkingsgroep(en)). Maar dan écht opkomen. Ik verwacht alle niet-zwarte vrouwen met box braids of cornrows en alle niet-zwarte rappers op ‘Black Lives Matter’ en ‘Kick Out Zwarte Piet’ marsen, ik verwacht een uitgebreide geïnformeerde uitleg over de culturele betekenis van hun haarstijl en muziekstijl telkens als ze daar complimenten over krijgen, ik verwacht dat ze méér woke worden dan de meest woke persoon ter wereld. (Het is overigens ironisch dat ‘woke’ een woord is dat door en voor zwarte mensen ontstond, waarvan de betekenis ook gewhitewashed en losgekoppeld werd van de politieke achtergrond.) Als je aan onze culturele tafel wil zitten, moet je het écht verdienen.

Ik hoor mensen al zeggen: ‘ja, maar jullie eigenen zich onze cultuur ook toe!’ En, net zoals ik nooit een stuk ga wijden aan de absurditeit van “reverse racism”, ga ik hier niet op ingaan. In 2019 doen we niet mee aan cultural appropriation en verliezen we geen tijd met nutteloze debatten.

Sabrine Ingabire is schrijfster, journaliste, activiste en studente. Je kan haar op Facebook volgen.