“‘De geboorte van Jezus Christus als aanslag op je bankrekening’

Warda El-Kaddouri

© Brecht Goris

Het is zondagmiddag en we zijn – zoals het de typische Millenial betaamt – op zoek naar een grote plant om van onze nieuwe woonkamer een urban jungle te maken. We kijken onze ogen uit wanneer we opmerken dat het plaatselijke tuincentrum in een Efteling-achtig sprookjesbos in Kerstsfeer is veranderd. Elke ruimte die we binnen lopen is ‘oeeeeh’ en ‘aaah’ en ‘oooh’. De verleiding is zo dwingend dat we ter plaatse zin krijgen om voor het eerst Kerst te vieren. Gewoon. Om een gezellig gevoel te kunnen kopen.

Eenmaal aangekomen bij de kassa zien we links van ons twee Amerikanen met maar liefst drie gevulde karren die ze onhandig vooruit proberen te duwen. Alle kleuren van de regenboog zijn vertegenwoordigd in hun uitgekozen kerstballenassortiment. Voor ons staan twee Nederlandse vrouwen die hun eveneens overvolle winkelkar aan het uitladen zijn op de toonbank.

Biep. Biep. Biep. Plastieken kerstballen in de vorm van een muffin, in de vorm van een hamburger, in de vorm van een milkshake. Een voorversierde plastieken mini-kerstboom. Glitterslingers in drie kleuren. Nog een plastieken mini-kerstboom in een ander kleur. Een dansende Kerstman. Lichtjes. Nog meer lichtjes. Er lijkt geen einde aan te komen en dat vurig verlangen van daarnet om ook Kerst te vieren is helemaal verdwenen. Mijn man en ik kijken elkaar een beetje opgelucht aan.

Stel je voor dat we een kerstboom en versiering moesten kopen op basis van een onrealistisch Pinterest-moodboard, dat we de ideale geschenkjes voor iedereen moesten uitkiezen, en dat we de perfecte Instagrammable diners moesten koken en de meest trendy outfits moesten zoeken. Net op het moment dat ik bij de gedachte alleen al een stressige opvlieger voel opkomen, hoor ik: ‘Dat is dan 250 euro alsjeblieft.’

De vrouw die zonet nog vrolijk aan het uitladen was, kijkt perplex naar het kassascherm en vraagt dan: ‘Kan ik met een credit card betalen?’ En daar had je het dan. De geboorte van Jezus Christus als een aanslag op je bankrekening. De kans is groot dat de kerstballen-mode volgend jaar weer is veranderd en ze volgend jaar terug bij af is. Ik fluister stilletjes naar mijn man: ‘Al dat plastiek – van olie gemaakt – dat over een paar weken stof gaat vergaren op zolder. Wat een verspilling van kostbare bronnen.’ Een paar dagen later zouden er 75.000 mensen marcheren voor de klimaatmars in Brussel.

Koopavonden, koopzondagen, koopnachten. Het is de jaarlijkse periode waarin bankautomaten aan de kassa’s het begeven wegens overbelast.

De weken voor de eindejaarsfeestdagen zijn hoogdagen voor winkeliers. Het is de lokale ondernemer van harte gegund. De straten in mijn nieuwe thuisstad Amsterdam stromen voller dan ze sowieso al zijn. Koopavonden, koopzondagen, koopnachten. Het is de jaarlijkse periode waarin bankautomaten aan de kassa’s het begeven wegens overbelast.

Die commercialisering is ook door te trekken naar andere religieuze feestdagen, inclusief de twee belangrijkste islamitische feestdagen Eid – beter bekend als ‘Suikerfeest’ en ‘Offerfeest’. De afgelopen jaren is er een ethnomarketing-trend te zien waarbij grote modeketens een feestelijke ‘Ramadan-collectie’ aanbieden, bijvoorbeeld. We maken taarten met ‘Happy Eid’ en op Ali Express bestelt iedereen naarstig ballonnen en slingers met ‘Eid mubarak’.

Het is een dubbel gevoel: ergens is het fijn om als moslim überhaupt een aanbod terug te zien, dat als een stukje erkenning aanvoelt, maar het maakt me stiekem ook bezorgd voor het verlies van de essentie: familie en God. Een Kerst-versie van Eid – nee, dat zie ik niet zitten.

Als kind maakten we in de klas een adventskrans met vier rode kaarsen – symbool van de vier zondagen tot kerst. De geur van dennen- en sparrengroen met brandend kaarsvet is in mijn geheugen gegrift en verbonden met de periode van kerstliederen, lichtjes in het donker, warmte in de koude en zoet suikerbrood op school. Noem mij een idealist of verwijt me er van een romanticus te zijn, maar als stille observator die zelf nooit kerst vierde en het alleen vanop een afstand mee kreeg, was mijn beeld van het feest er een van samenhorigheid, familiegezelligheid en solidariteit met zij die het minder hebben. Zeg me alsjeblieft niet dat ik er helemaal naast zat.