“‘De homerun van Joke Schauvliege’

Wat leverde de Belgische politiek van de laatste maand weer onvergetelijk theater op. Nee, niet van het Europese of wereldniveau dat u wekelijks in één van de betere Brusselse theaters kunt aanschouwen, maar toch, het betere Vlaamse blij- én treurspel. Met verschillende weergaloze scènes vol Grieks drama, bijbels verraad en berouw, en een portie (schijn)heiligheid.

Alles begon bij de “speech entre amis” van Joke Schauvliege bij de Boerensyndicaat. Om daar de achterban te paaien, zei ze schijnbaar langs de neus weg dat de klimaatmarsen een complot waren, zo had ze vernomen van de Staatsveiligheid. Een dag later was ze minister af. Dat ging snel.

Op de persconferentie barstte Schauvliege, geflankeerd door Hilde Crevits en Wouter Beke, en met achter haar de gevleugelde spreuk ‘waar een wil is, is een weg’, in tranen uit. De tranen waren oprecht, de beelden aandoenlijk. Geen twijfel daaromtrent. Na alle boemerangs die Schauvliege de laatste weken gegooid had, was het een homerun van authenticiteit. Het slimme, of perverse aan de hele persconferentie was dat Schauvliege er verkocht kreeg dat de druk en het gsm-bombardement haar te veel geworden waren. Ook al is het net zo geloofwaardig dat ze huilde omdat haar partij haar gewoon had laten vallen.

Maar wat de partij betrof, niet getreurd: alles leek erop dat die er sterker zou uitkomen. Nog nooit had ze de publieke opinie zo in haar zak… Joke had ten onder gaand en in extremis gescoord voor de achterban, zo authentiek had ze zich getoond, de partijtop had haar opgeofferd, en kersvers minister Koen Van den Heuvel – zoals later bleek – kon als supersub richting verkiezingen. CD&V had kansen zat om deze crisis in een kanjer van een opportuniteit om te buigen.

Beke oogde ietwat onzeker, Crevits had een vervaarlijke ‘Veerle-Baetens-in-d’Ardennen-blik’ in de ogen.

Jammer genoeg gaf de communicatieverantwoordelijke van CD&V niet thuis, vermoedelijk op citytrip, en schoot de partij zich herhaaldelijk in de voet. Eigenlijk stond het in de sterren geschreven. Het liep al fout in het straatinterview bij Bart Verhulst voor de persconferentie. Schauvliege werd geïnterviewd, Crevits én Beke stonden nukkig in beeld alles op te volgen. Toen Crevits vond dat het genoeg was geweest, gaf Crevits Beke een stomp, waarna die Joke bij de mouw van bij Verhulst vandaan trok. Beke oogde ietwat onzeker, Crevits had een vervaarlijke ‘Veerle-Baetens-in-d’Ardennen-blik’ in de ogen.

Gratis mediatip voor wie getuige is bij een interview: ga aan de juiste kant van de camera staan als je in een interview wilt sturen. Of vraag aan de cameraman welk kader hij gaat maken. Aan jonge acteurs op een filmset zeggen ze het nog eenvoudiger: als jij de lens kan zien, dan kan de lens jou zien.

Vervolgens mocht Beke het uitleggen bij Kathleen Cools in de studio van Terzake. Waarom had het zo lang geduurd, dat ontslag, wilde Cools weten. Het was niet eens een grap. Lang? Nauwelijks 24 uur nadat het filmpje van Schauvliege bij de Boerensyndicaat viraal ging, lag ze al op straat. Sneller dan dat is haast onmogelijk, zo niet onmenselijk. Ze was ontslagen voor het volgende avondjournaal. Dat had Beke kunnen zeggen, en dat Francken zevenmaal zevenenzeventig maal langer gegrild was boven elk hellevuur zonder één kik te geven. Waarom vroeg ze toen niet waarom het zo lang duurde?

Toen ging Cools nog een stapje verder en begon zachtjes aan de poten van de voorzitter te zagen. Het lijkt wel of Hilde Crevits de job beter van je zou overnemen, suggereerde ze. Beke bleef er stoïcijns onder en deed of hij Cools niet gehoord had. Hij had kunnen zeggen: vindt u dan dat ik niet deug voor mijn job? Waaruit leidt u dat dan af, of wie heeft u dat ingefluisterd? En nu we er toch over bezig zijn: geef mij dan ook maar Annelies Beck. Nee, een érg goeie beurt maakte de voorzitter niet.

Ook een dag later bleef CD&V zich hoofdzakelijk in eigen voet schieten. Want als je deze crisis al in je voordeel wilt doen uitdraaien, dan moet je je niet blijven uitputten met te zeggen wat een geweldige minister Schauvliege was, wat Crevits deed – ook al kan dat menselijk best mooi zijn – en hoeveel milieubakens ze niet, zij het onzichtbaar, verzet had. Nutteloze inspanningen: wie dat niet geloofde tijdens haar beleid, zal het ook daarna niet geloven, en elke boer die graag gelooft dat Schauvliege lak had aan de klimaatfundi’s en voor hen reed, die wil het niet eens horen.

Hoed u voor politici die verzoening en verbinding prediken. Niet zelden zijn ze uit op het tegendeel.

Toen de CD&V-crisis tot in Aalter was geraakt, besloot ook Pieter De Crem een scud richting voorzitter te versturen. Het moet niet altijd Hendrik Bogaert zijn. Bogaert wilde wel, maar die zat ondertussen op een Brusselse stoep te grienen omdat ze hem geen koffie wilden schenken. Een koffie in het Nederlands bestellen? In Brussel! Hoe kom je erbij. Zelfs een kleuter weet dat dat alleen in het Engels of het Arabisch kan.

Maar De Crem dus. Die wilde, dwars tegen de partijlijn in, het wel eens over kernenergie hebben. Hij had het niet zo met de dogma’s die de klimaatfundi’s bepaalden. Voor hem moest alles bespreekbaar zijn. Of hij dan op één lijn zat met de NV-A wilde Lieven Verstraete weten. Wel integendeel, poneerde De Crem, wij gaan immers voor verzoening. Dat was behoorlijk meta, die uitspraak, want zelfs die was gepikt. Een gepikte uitspraak om aan te tonen dat je niet pikt. Straf. Hoed u overigens voor politici die verzoening en verbinding prediken. Niet zelden zijn ze uit op het tegendeel.

GSM-BOM

Maar het allerbeste theater kregen we wat later in De Afspraak te zien. Het begon met een lege stoel. Weinig spannender in een praatprogramma – of op een toneelscène – dan een stoel in blijde verwachting… Daar zijn boeken over geschreven. Geen spannendere aankondiging van een gast dan een lege stoel die nog gevuld moet worden.

Mia Doornaert, Ivan De Vadder en Liesbeth van Van Impe zaten te wachten op Arno Kempynck . De jonge man die (mee?) verantwoordelijk was voor de de sms-splinterbom die Joke Schauvliege getroffen had. Dat ze daar bij de Boerensyndicaat nog niet veel last van had, en er pas tranen om liet toen haar partij haar had laten vallen, daar maken we nu even abstractie van. En dat die bom – of beter de affiche met de QR-code – al langer dan een week overal te zien was én via sociale media was aangekondigd… ook daar repte niemand over.

Kempynck – wij kunnen het ook niet helpen – kwam dus te laat op de euh… afspraak. Dat was niet de beste binnenkomer. Was hij te laat uitgenodigd, of had hij zijn bus gemist? Geen idee, maar het is niet zo’n goed idee te laat te komen in een talkshow, tenzij je status zo hoog is dat al de andere gasten verschrompelen tot een hobbit wanneer jij binnenloopt.

‘Zag je het filmpje al’, wilde Phara weten. ‘Nee? Zullen we dan even kijken?’ Na het tranendal van Joke wisten de disgenoten van Kempynck zich met hun verontwaardiging geen blijf. ‘Wist jij dan niet,’ zei Doornaert, ‘dat Belgische ministers maar één nummer hebben’. Ammehoela! Niet dat ik de expertise of ervaring van Doornaert in twijfel wil trekken, maar zulks is een uitspraak die je niet kan maken, dus sloot het even kort in mijn hoofd.

Als privénummers bestaan – voor kinderen, moeders of clandestiene geliefden – dan gaat men dat zeker niet aan de neus van de pers hangen, zelfs niet – ik zeg maar wat — al draag je een adellijke titel, ben je voorzitter van een letterenfonds, of ben je speechschrijver van Leterme geweest. Wat de jonge Kempynck aangaat: hoe zou hij het kunnen weten, en wat doet het ertoe? Of dacht misschien iemand dat dat in “de handleiding van de hedendaagse activist” stond?

Ondanks al zijn verwoede en rustige pogingen ging het nooit, maar dan ook nooit, over het beleid van Schauvliege zelf. Kempynck kreeg wel nog een een heel arsenaal vriendelijke tikken op de vingers. ‘Wat was eigenlijk de bedoeling’, wilde de één weten? ‘Doe volgende keer maar wat anders’, vulde de ander aan. Eerlijk? Ik zag zelden meer paternalisme en age-isme bij elkaar dan op die aflevering van De Afspraak. Alsof de jongen bij nonkel en tante op het matje moest komen nadat hij op het roken van een sigaret was betrapt.

Over het gsm-spammen kunnen we kort zijn. Ik ben echt geen fan, maar dat geldt ook voor vele andere acties die betogers ondernemen. Effciënt was het klaarblijkelijk wel. De oplossing was echter simpel. Als je gsm “verbrand” is, en dus onbruikbaar, dan gooi je hem weg, en je laat je familie weten dat je een nieuw nummer hebt. Zo ongeveer deden overigens de andere ministers dat.

Links krijgt in Vlaanderen al maanden, zo niet jaren, geen deuk meer in een pakje boter en zou dan even terloops de grootste protesten uit de recente geschiedenis in scène hebben gezet?

Als je privénummer, kunnen we misschien vervolgens afspreken, door duizenden ongewenste mensen gedeeld wordt, dan is het – hoe sneu en laakbaar dat ook zou kunnen zijn – semantisch gesproken geen privénummer meer, maar een publiek nummer. En in plaats van de Staatsveiligheid als gezagsargument aan te halen, kan je ze dan beter inschakelen.

Na de aflevering van De Afspraak was het hek van de dam. Netwerken werden blootgelegd, de klimaatmarsers waren watermeloenen – je weet wel, groene schil, rode pit – en links had het zaakje geïnfiltreerd. In De Tijd verscheen een stukje complotdenken van Wim Van De Velde dat te gek voor woorden was. Welk links? Links krijgt in Vlaanderen al maanden, zo niet jaren, geen deuk meer in een pakje boter en zou dan even terloops de grootste protesten uit de recente geschiedenis in scène hebben gezet?

Hoe diep en diep treurig al die pogingen om de klimaatspijbelaars in diskrediet te brengen. Zijn ze wel consequent? Ze gaan toch naar McDonald’s. Ze nemen het vliegtuig. Ze zijn de generatie van de achterbank. Ze worden gemanipuleerd. En ga zo maar door. Hoe diep en diep treurig, om de bezorgdheid van zoveel jongeren te willen kaderen in politiek gespin. Een treurig refrein van laffe excuses.

Een generatie komt de straat op om luidop en urgent te zeggen wat de vorige generaties, wat wij allemaal al wisten. Geen van de jongeren heeft zich tot dusver heiliger of beter dan wie ook genoemd. Ze verlangen wel van de overheid dat collectieve maatregelen genomen worden om onze mobiliteit, onze manier van wonen, onze industrie –waaronder de vleesindustrie – milieuvriendelijker en duurzamer te maken. Ze dringen aan op een transitie.

En de vorige generatie – onder andere de mijne, om duidelijk te zijn – komt niet verder dan een boel lamme excuses om dat alles in diskrediet te brengen. We zagen het allemaal, met enige vertraging, in Nederland exact op dezelfde manier weer gebeuren. Kijk één keer naar “Veronica inside” en je broek zakt af van zoveel smalend oude-witte-mannengezeur.

Eén ding kan de jonge klimaatstakers alvast troosten. Vooraleer het land bezwijkt onder CO2- of andere uitstoot, zal het plooien en barsten onder het juk van schaamteloze hypocrisie. Ik weet niet wat het ergste is.