“‘'De vrouw is zedelijk en intellectueel minderwaardig'’

Bladerend door het familiealbum stoot ik op foto’s van mijn grootouders, samen met hun kinderen, onder wie mijn moeder. Ze zijn aan zee. Ze staan allemaal met hun pootjes in het water. En ze hebben allemaal een badpak aan. Wat zeg ik, een bad_kostuum_. Zo noemden ze dat en een kostuum was het ongetwijfeld.

Opa’s bovenlichaam was helemaal bedekt, zijn broekspijpjes reikten tot aan zijn knieën. Bij oma zaten ook de schouders onder textiel. Haar badkostuum had verdomd veel weg van een boerkini. Ook het kleine meisje, dat later mijn moeder zou worden, liet geen vierkant centimetertje bloot zien.

Zo hoorde het in die tijd. Naakt was taboe, “zedige” kledij verplicht.

Nieuwe preutsheid

De foto’s deden me terugdenken aan mijn eigen jeugd. Mijn eerste studiejaar deed ik bij de Zusters Franciscanessen. De nonnen droegen allemaal een hoofddeksel (kap of doek) maar mochten toch voor de klas staan. ’s Zondags gingen mijn ouders ter kerke. Onze Pa zat rechts, bij de mannen. Ons ma links, bij de vrouwen. Alle dames bedekten hun haar, meestal met een hoed (soms aangevuld door een voile, die, weliswaar doorschijnend, over hun gezicht hing).

‘Op het strand bedekken vrouwen weer hun borsten. Dat is nog toegelaten, maar heel het lichaam in een badkostuum verstoppen wordt dan weer strijdig geacht met onze “waarden”’

Veel is sedertdien veranderd. Bloot in het zwembad werd nu verplicht, zedige kledij verboden. Het badkostuum werd vervangen door de bikini, ja zelfs door de monokini. Maar de nieuwe preutsheid is al gearriveerd, op het strand bedekken vrouwen weer hun borsten. Dat is nog toegelaten, maar heel het lichaam in een badkostuum verstoppen wordt dan weer strijdig geacht met onze “waarden”. Terwijl mijn ouders nog dachten dat het net omgekeerd was.

Nonnen dragen nog steeds een hoofddoek, maar staan niet meer voor de klas. Mochten ze dat toch nog willen dan kan dat, maar moeten ze hun hoofddoek afleggen. Want religieuze symbolen zijn op vele scholen verboden.

Zeden en waarden veranderen dus in een razend snel tempo. Hoe dwaas is het dan om de hedendaagse normen vast te leggen in verboden en reglementen? En aan de verworvenheden van vandaag eeuwigheidswaarde toe te kennen?

De aard van de godsdienst

Het heeft natuurlijk alles te maken met de aard van de godsdienst, die geviseerd wordt: de islam. Vrijheid van godsdienst allemaal goed en wel, maar niet in het zwembad, niet op school en als het van meneer Bogaert (CD&V) afhangt ook niet op straat.

Aan de islam van heden wordt verweten wat in het katholieke tijdperk van vroeger de regel was. Vrijzinnigen zijn bang dat een nieuwe klerikale dictatuur in de maak is, dit keer door de Muzelmannen, christenen vrezen dat ze binnenkort naar de moskee moeten in plaats van naar een leegstaande kerk. Als angst en schrik overheersen, dan ligt “fobie” op de loer.

Maar kritiek op de islam is heel wel gerechtvaardigd en heeft met islamofobie niets te maken betoogt Willy Laes. Om dat te bewijzen trakteert hij ons op een paar citaten uit de Koran. Bijvoorbeeld: ‘Een vrouw is ondergeschikt aan een man (Koran 4,34).’ Zo zo, die verschrikkelijke Koran toch. Wat denkt Willy Laes dan van deze uitspraak: ‘Een man is nog laf als hij zo moedig is als een vrouw’? Of deze: ‘De man is een volkomen wezen, de vrouw een onvolkomen’? Of nog eentje: ‘De vrouw is zedelijk en intellectueel minderwaardig’?

De vaders van deze citaten zijn in volgorde: Aristoteles, de tot op onze dagen bewonderde Griekse wijsgeer, Thomas van Aquino , de grondlegger van de christelijke thomistische filosofie en Immanuel Kant , één der vaders van de Verlichting. Niet minder dan drie Pausen –Leo XIII, Pius XI en Pius XII– zeiden precies hetzelfde als de Koran: de man is de baas en de vrouw is hem gehoorzaamheid verschuldigd.

Ook Napoleon moet een fervent Koran-lezer zijn geweest. Laes citeert volgend vers: ‘De vrouw is een akker voor de man (Koran 2,223).’ Napoleon persifleerde dit zo: ‘De vrouw is het bezit van de man, zoals de fruitboom het bezit is van de tuinier.’

Het spaarboekje en de superieure samenleving

In de Code Napoleon, die tot ver in de 20ste eeuw ons eigen Burgerlijk Wetboek heeft beïnvloed, heeft de vrouw dan ook geen enkel recht. Toen mijn moeder trouwde had ze geen stemrecht en mocht ze, zonder toestemming van mijn vader, geen eigen spaarboekje beheren.

Pas in 1976 werd de laatste discriminatie van de gehuwde vrouw uit het Wetboek verwijderd. Alles samen heeft het in onze contreien dus meer dan 2000 jaar geduurd voor er van enige gelijkheid tussen man en vrouw sprake was.

De islamofoben, pardon islamcritici, past dus enige bescheidenheid. Kledingvoorschriften en verboden allerhande zullen alvast niet helpen om onze Mohammedaanse medelanders ervan te overtuigen dat ze in een “superieure” samenleving terecht zijn gekomen.

‘Wil onze vriend Laes beweren dat de moordpartijen die IS aanrichtte onder jezidi’s in Irak niets met discriminatie te maken hadden?’

Wat evenwel tot grote bezorgdheid stemt is dat Willy Laes staalhard ontkent dat islamofobie racistisch is. Zijn argument is van een ontroerende simpelheid: ‘Rassendiscriminatie slaat op elementen die een mens bij de geboorte meekrijgt. Een godsdienst hoort daar niet bij. Een religie belijden is een keuze die elke mens kan maken.’

Hij verwijst naar de VN-verklaring over racisme, een juridische tekst, die godsdienst niet noemt als mogelijke bron van rassendiscriminatie. Cultureel racisme, zoals Bleri Lleshi islamofobie omschrijft in een stuk over Mia Doornaert, vindt Laes dus onzin. Wat juridisch niet bestaat, bestaat ook niet in het echt. Zo spreekt een zelf verklaard mensenrechtenactivist.

Mijn klomp brak toen ik dit las. Natuurlijk kan een mens zijn godsdienst vrijelijk kiezen. Maar betekent dat dan dat discriminatie op religieuze gronden niet bestaat? De fameuze Conventie van Genève over vluchtelingen heeft het anders wel degelijk over godsdienst als motief voor vervolging. Wil onze vriend Laes beweren dat de moordpartijen die IS aanrichtte onder jezidi’s in Irak niets met discriminatie te maken hadden? Of de godsdienstoorlogen in onze eigen geschiedenis? Of de Inquisitie? Dat mogen we allemaal geen cultureel racisme noemen?

Islamietenfobie

Ook Maarten Boudry vindt in De Morgen dat cultureel racisme niet bestaat, maar kreeg lik op stuk van Anya Topolski, oprichter van de vzw Een Andere Joodse Stem. (De Morgen, 2 augustus). Zelfs het naziracisme was volgens haar oorspronkelijk een vorm van cultureel racisme, ‘overgeërfd van de christelijke traditie van anti-judaïsme, die zowel biologische (joden zijn niet door bekering te redden) als culturele (joden kunnen theoretisch worden ‘gered’ door een combinatie van bekering en assimilatie) elementen bevatte.’

Ze verwijst naar de Franse filosoof Etienne Balibar, die in 1988 cultureel racisme definieerde als een ‘racisme zonder rassen’, waarin het dominante thema niet de biologie is, maar de onverzoenlijkheid van culturele verschillen.

En dat zou niet toepasselijk zijn op de islamofobie, pardon de islamkritiek, van vandaag?

Bleri Lleshi heeft volkomen gelijk als hij islamofobie cultureel racisme noemt. Kritiek op de islam is zeker gerechtvaardigd, zoals kritiek op iedere godsdienst dat is, maar dan graag op basis van betere argumenten dan de eeuwen oude teksten die Laes op ons afvuurt. Want ook het Oude Testament staat vol verschrikkelijke dingen. Bijvoorbeeld: ‘Wie overspel pleegt met een getrouwde vrouw, een vrouw die een ander toebehoort, moet ter dood gebracht worden’ Leviticus (20:10).

Is er iemand die vandaag de dag het christendom veroordeelt om dit soort duizenden jaren oude dwaasheden?

De waarheid is dat kritiek op de islam niet zozeer op de godsdienst zelf slaat maar op de mensen die deze godsdienst belijden. Islamofobie is eigenlijk islamietenfobie en “dus” (zoals Lleshi schrijft) cultureel racisme.

Ach, waartoe herinneringen al niet leiden bij het bekijken van een familiealbum.