“‘Denkvoer uit de lockdown’

Bie Vancraeynest

© Brecht Goris

In al die weken semi-vrijwillige opsluiting dacht Bie Vancraeynest meer dan anders aan eten. Ze bestelde het online bij lokale boerderijen, aangevuld met biogroenten van om de hoek. Altijd topkwaliteit. En ze zette haar recept voor american pancakes op punt. Maar tegelijkertijd staan mensen ook massaal in de rij om aan gratis basisingrediënten te geraken. Er is veel dat niet klopt aan onze voedingsindustrie.

Ik heb de voorbije maanden meer dan anders aan eten gedacht. Nog meer dan anders. Nog nooit at ik zo vaak thuis, in mijn eentje.

Ik kook heel graag, maar het liefste meteen voor tien mensen. Ik hou van het samenbrengen van fijn gezelschap aan een overvloedige tafel, liefst ingekleed in een thema. Een menu vol klassiekers die troost brengen als gehakt parmentier en lasagne. Of een selectie vegan taco’s met bevroren margarita’s. Het lijken avonden uit een ver verleden ondertussen.

Nu moet ik elke dag drie maal bedenken hoe ik me ga voeden. En bedenken waar ik dat eten ga kopen. Aan welke supermarkt ik ga aanschuiven. Aan het begin van de lockdown stelde ik aan mijn jongbejaarde, alleenstaande buurvrouw voor om boodschappen te doen voor haar. Ik ken haar als klant van het democratisch geprijsde buurtrestaurant in Gemeenschapscentrum Nekkersdal dat zijn deuren moest sluiten. Daar eet ze elke dag soep en soms eens een dagschotel.

Het zal week vier geweest zijn toen ik niet anders kon dan concluderen dat ze niet in staat is om in haar kleine appartementje een warme maaltijd voor zichzelf te maken. Ik stelde haar voor een portie eten te brengen en ze vroeg of ik dat bij mij thuis kan opwarmen. Tot voor kort sneed ze in het weekend frieten voor een populaire frituur in de buurt, maar die is nu dicht.

Door haar boodschappenlijstje krijg ik inzage in haar eet- en leefgewoonten. Ik vind het bijzonder moeilijk om me te houden aan haar lijst en niet te oordelen over haar menukeuze. Koude geroosterde kip die nog tien dagen houdbaar is. Voorgepakte hardgekookte eieren. Het soort Russische aardappelsalade dat het goed doet in tankstations. Mijn suggesties voor een aantal gezondere, verse keuzes, nu ik toch elke dag voor haar naar de winkel ga, worden kordaat weggewuifd.

Ondertussen worden mijn eigen boodschappen aan huis geleverd door een vriend die zo lief is mijn bestelling bij de buurderij op te halen. Online bestel ik eten rechtstreeks bij een aantal boerderijen uit de buurt en eenmaal per week kan je je bestelling op een verzamelpunt afhalen. Topkwaliteit, lekker, vers. Aangevuld met biogroenten van de winkel om de hoek, waar ik eindelijk raak tijdens de openingsuren en waar er geen ellenlange rij is om in aan te schuiven.

Na al die weken staat mijn recept voor american pancakes op punt. Ik behoor tot die categorie van mensen die hun kunnen experimenteren met zelf bakken van zuurdesembrood, en het fermenteren van kimchi.

Dat, terwijl andere mensen massaal in de rij gingen staan om aan gratis basisingrediënten te geraken.

Waar voedsel werd uitgedeeld, ontstonden rijen, eindeloze rijen.

Er is veel dat niet klopt aan onze voedingsindustrie. Mensen lijden echt honger en tegelijkertijd wordt er altijd eten te veel geproduceerd. Wat ik in mijn huidige job heb geleerd is creatief zijn met voedseloverschotten. Er is een heel netwerk van mensen die met niet verkocht voedsel aan de slag gaan. Groenten die er niet meer helemaal vrolijk uitzien, worden omgezet in gaarkeuken of gesofisticeerde catering.

Dat netwerk heeft van in het begin van de lockdown een serieus tandje bijgestoken en waar voedsel werd uitgedeeld, ontstonden rijen, eindeloze rijen. Daar kwamen in de ramadan nog eens talloze initiatieven bij. Er is altijd al veel solidariteit geweest tijdens de vastenmaand, maar in deze voorbije maand heeft dat ongeziene proporties aangenomen. Niet alleen moslims schoven aan om klaargemaakt eten en voedselpakketten in ontvangst te nemen.

De voedselnoden zijn nog nooit zo groot geweest in de hoofdstad. Maar mensen kwamen ook van buiten Brussel eindeloos aanschuiven voor voedselpakketten en vrijwilligers reden soms tot in Limburg om pasta, olie en bloem te bezorgen aan mensen die zonder huishoudbudget zijn gevallen. Het is nog maar de vraag hoe het die initiatieven zal vergaan nu er enige moeheid optreedt bij vrijwilligers, de ramadan voorbij is en mensen ook weer uit gaan werken.

In de Verenigde Staten speelde zich nog een andere voedseloorlog af. De gedwongen huisvlijt creëerde een nieuwe YouTube ster op het razend populaire foodkanaal Bon Appétit. Alison Roman kookt vanuit haar eigen keuken eenvoudige recepten die echte smaakbommen zijn. Haar stoofpotje met kikkererwten en kurkuma heeft een eigen hashtag #thestew. In een interview laat Roman zich laatdunkend uit over een andere populaire amateurkok, oud fotomodel Chrissy Teigen.

Whiteness as default, de norm die maakt dat Thaïse curry tot de wereldkeuken behoort en een steak met frieten gewoon eten is.

In de nasleep van de oninteressante twittervete die daardoor ontstond, verscheen wel een interessant artikel van Navneet Alang over de global pantry. Dat fenomeen dat ervoor zorgt dat onze voorraadkast er helemaal anders uitziet dan enkele decennia geleden nu er ook tahini, nigellazaadjes en kokosmelk in staan. Ik lees het artikel aanvankelijk met wrevel. ‘Mogen we nu ook al niet meer eten wat we willen?’

Er is weinig dat me meer plezier geeft dan een nieuwe keuken en nieuwe ingrediënten te ontdekken. Maar hij maakt enkele goeie punten over whiteness as default, de witte mens als standaard. Als standaard voor de kleur van pleisters, make-up, en überhaupt de kleur van huidkleurig. Maar even zeer de huidskleur van romanpersonages waar geen uitleg wordt bij gegeven. De norm die maakt dat Thaïse curry tot de wereldkeuken behoort en een steak met frieten gewoon eten is.

Met koken valt geld te verdienen. Met de sponsoring en het uitbrengen van collecties kookspullen waar dan een bekende kop op de doos staat. Hij stelt vast dat de witte koks gaan lopen met de lucratieve deals en restaurantketens kunnen openen met een keuken die vaak uit andere culinaire tradities komt, en dat mensen die net in die culinaire traditie geboren zijn naast die deals grijpen.

Sinds twee weken ga ik weer buiten werken. Ik ga langs de buurvrouw om te melden dat ik de tijd niet meer heb om haar kranten op te pikken in de krantenwinkel, én bij de apotheek én de supermarkt aan te schuiven. Dat mijn dagen weer onvoorspelbaar zijn en boodschappen doen weer iets is van gestolen momenten eerder dan uitgekiende planning. Ik toon haar waar ze een mondmasker kan vinden, geef haar een doos handschoenen waar ze al weken om vraagt. Ze begrijpt niet dat ik haar niet meer kan helpen. ‘Jij moet toch ook eten kopen?’ Ik bid ondertussen dat het buurtrestaurant snel weer open kan.

Vandaag komen ook oplossingen voor de déconfinement van de horeca in beeld. Ook ik kijk er erg naar uit om samen met vrienden een kom ramen leeg te slurpen. De oplossing moet komen van de uitbreiding van terrassen. Waar daarvoor een rijstrook of parkeerplaats zal voor sneuvelen, daar zal ik geen traan voor laten. Maar ik vrees dat we alweer de krappe publieke ruimte zullen moeten bevechten, als we die niet volledig willen laten privatiseren. Zal er plaats genoeg zijn voor wie ook buiten wil zitten zonder te consumeren?

De strijd om te eten en niet te moeten eten ligt soms dicht bij elkaar.