“‘Een hoogdringend bericht uit Duitsland’

Wie in dit land weet wat de Leopoldina is?

Nee, het is geen sinister genootschap dat de rehabilitatie nastreeft van onze geniale bloedhond en aartsschurk Leopold II. Nee, het is geen kransje van star glimlachende, aftandse edellieden die oewillen beoewijzen dat Oewalen en Vlamingen eendrachtig oewensen dat Bart De Oewever vandaag nog verdoewijnt naar Patagonië. En nee, het is geen discrete financiële constructie met het doel via een Maagdeneiland de koninklijke spaarpot te spekken buiten weten van de fiscus.

De Leopoldina is de Duitse academie voor wetenschappen. Ik geef toe dat ik tot voor een paar weken het bestaan ervan alleen maar kon vermoeden. Het is wellicht de oudste instelling van die aard in Europa. De Napolitaanse Academia Secretorum Naturae en de Romeinse Accademia dei Lincei bestonden eerder, maar de ene werd door de paus verboden op verdenking van tovenarij en de andere viel na het overlijden van haar stichter uiteen (ik ga niet uitweiden over andere, nog oudere initiatieven, in Krakau bijvoorbeeld, of Wenen).

De Duitse Leopoldina blijft al eeuwen overeind, sinds 1652, toen enkele curiosi naturae, geleerde heren, haar oprichtten in de stad Schweinfurt – Zwijnvoorde, Duitser dan dat kun je het echt niet hebben (al schijnt het etymologisch dan weer niet te kloppen).

Later schonk keizer Leopold I van het Heilig Roomse Rijk der Duitse Natie het genootschap vorstelijke voorrechten, vandaar de naam. De instelling is blijven werken en bloeien tot op heden. Een smetteloos wit, neoklassiek ogend pand in de stad Halle aan de Saale is haar woonplaats. Aan wereldberoemde leden heeft het nooit ontbroken, zowel binnenlandse als buitenlandse: Max Planck, Albert Einstein, Werner Heisenberg (die van de onzekerheidsrelatie in de kwantummechanica), Marie Curie, Charles Darwin. Ha ja, ook Fritz Haber, dat is de uitvinder van het mosterdgas, voor het eerst gebruikt tijdens de Eerste Wereldoorlog, bij Ieper.

Ik vertel die aardige weetjes niet om u te overdonderen met wat loos vertoon van eruditie.

Want een paar weken geleden maakte de hooggeleerde en eerbiedwaardige instelling Leopoldina een bericht openbaar dat heet: “Klimaziele 2030: Wege zu einer nachhaltigen Reduktion der CO₂ Emissionen”. In mijn vertaling: “Klimaatdoeleinden 2030: Wegen naar een duurzame beperking van de CO₂ uitstoot”.

Het is geen lijvig boekwerk. Op nauwelijks 30 bladzijden geeft de “Werkgroep Klimaatpolitiek” van de academie een wetenschappelijk gefundeerd standpunt over:

• De toestand nu in Duitsland (onhoudbaar)

• Wat Duitsland kan doen om die toestand te veranderen richting houdbaar

• Welke middelen al bestaan en welke andere middelen mogelijk, casu quo doeltreffend zijn

En niets doen is geen optie.

De veertien wetenschappers van de werkgroep schrijven geen polemiek, geen manifest, geen J’accuse. Zij stellen feiten vast, zetten die op een rij en trekken daaruit hun besluiten. Zakelijk. Helder. Beknopt. Ik wil hier rustig schrijven. En inderdaad, dit bericht is geen vlammend betoog, er druipt geen verontwaardiging van de woorden, er laait geen heilig vuur op. Maar de onrust vonkt van deze zogezegd rustige regels, je schroeit er je verstand aan.

Drie. Miljoen. Jaar. Dat is niet alarmerend, weg met dat woord, veel te slap. Daar zijn geen woorden voor

Om te beginnen, een cijfer, je bent wetenschapper of je bent het niet. Op 11 mei 2019 is op één meetpunt een CO₂-concentratie in de atmosfeer gemeten van 415,26 ppm, deeltjes per miljoen. Ik zit tegen dat rare getal aan te kijken. Is dat nou veel of is dat weinig? Veel. Allicht. We hebben het over opwarming. Dan lees ik het zinnetje commentaar. Dit is de hoogste concentratie sinds drie miljoen jaar.

Drie. Miljoen. Jaar.

Dat is niet alarmerend, weg met dat woord, veel te slap. Daar zijn geen woorden voor.

Vormde de australopithecus woorden? Kon onze oer-oer-oer-enz. moeder Lucy spreken? Zij leefde naar schatting drie miljoen jaar geleden.

Toch vinden de Duitse wetenschappers vandaag woorden. Nuchtere woorden. Kosmische duizel helpt niemand vooruit en al zeker het klimaat niet. Wij hebben, stellen zij voorop, onmiddellijk een Transformationsschub nodig. Een stuwing, een stoot, een impuls tot verandering. Zij beschrijven hoe die Schub, die impuls hun land uit de lethargie moet stoten.

Je kunt actie in één land, gezien de planetaire dimensie van het probleem, nagenoeg microscopisch vinden. Maar zelfs het microscopische heeft nut. Groot nut.

Deze geleerden kruipen niet weg in een ivoren toren, ze vluchten niet naar een geheim laboratorium, ze knagen niet op een esoterisch algoritme. Het zijn praktische geleerden. En toch hooggeschoold in de moeilijkste zones van de wetenschap. En sereen. En ze hebben geen enkele verborgen agenda. Ze dienen niet hun eigen belang. Ze dienen ons aller belang.

Dat verleent dit beknopte verslag het hoogst denkbare gezag.

Sinds 1988, het jaar van de eerste klimaatconferentie, is de uitstoot uit fossiele energiedragers gegroeid met 75 procent

We weten allemaal dat tegen 2030 Duitsland (en België en Nederland en Frankrijk enz.) zijn CO₂-uitstoot drastisch moet beperken. We weten allemaal dat geen van deze landen daar het nodige voor doet. Sinds 1988, het jaar van de eerste klimaatconferentie, is de uitstoot uit fossiele energiedragers gegroeid met 75 procent.

Het is beter dat ik in plaats van het woord Duitsland het woordje wij gebruik. Ieder besluit, iedere opmerking, iedere vaststelling in het bericht van de Duitse academie voor wetenschappen is onverkort van toepassing op België en bij uitbreiding op de andere lidstaten van de Europese Unie.

Wij dus.

De Duitse geleerden stellen voor:

• Wij moeten de CO₂-uitstoot duur maken. De uitstoot moet in ieder geval véél meer kosten dan de prijs van 25 euro per ton die nu geldt in het Europese systeem van emissiehandel.

• De geleerden stellen een (hoge) eenheidsprijs voor die geldt voor alle sectoren. Uitzonderingen kunnen niet langer worden geduld. Bijvoorbeeld, Duitse gebouwen zorgen voor om en bij 30 procent van de CO₂-uitstoot. Dat moet veel geld gaan kosten.

• Alle sectoren, dat wil bijvoorbeeld ook zeggen dat goederenvervoer per schip en per vliegtuig véél duurder zal moeten zijn. Zij voegen eraan toe dat de hoeveelheid goederen die we aanslepen uit alle delen van de planeet moet verminderen en dat de lengte van de transportwegen zullen moeten verkorten. De internationale logistieke ketens moeten wij drastisch inkorten, zo noemen ze het. Regionale productieketens moeten de overhand krijgen. Het voorstel van de geleerden behelst een vernietigende kritiek op de onaantastbaar geachte dogma’s van vrije handel en globalisering. Daarvoor hoef je niet eens tussen de regels te lezen.

• De geleerden willen een douaneheffing voor ingevoerde goederen waarvan de productie een overmaat aan CO₂-uitstoot. Ook dit voorstel houdt een vernietigende kritiek in op de ideologie die globalisering en vrije handel propageert. De geleerden beseffen dat terdege. Ze noemen zelf hun voorstel politiek heikel, dit wil zeggen moeilijk, lastig, gevoelig.

• Het beleid moet de bevolking duidelijk en transparant meedelen waar het op staat. Een beleid waarbij de bevolking niet wordt betrokken, is gedoemd tot mislukken.

• Bovendien moet het klimaatbeleid sociaal rechtvaardig zijn. Rijke mensen stoten meer CO₂ uit dan arme mensen. De geleerden stellen een klimaatdividend voor. Bijgevolg, op dat punt laten ze geen ruimte voor twijfel, dienen rijke mensen het leeuwendeel van de kosten te betalen. Dat geldt zowel binnen elk land als internationaal.

• De geleerden pleiten niet alleen voor een doorgedreven elektrificatie van binnenlands verkeer en productie, zij stellen ook een doorgedreven decentralisatie van de elektriciteitsproductie voor. In ieder geval moet op staande voet iedere vorm van subsidie voor fossiele brandstoffen worden afgeschaft. U weet ongetwijfeld dat België alleen al 2,7 miljard per jaar subsidie toekent aan fossiele brandstoffen.

• De geleerden stellen dat de nodige technologie nu al voorhanden is. De noodzakelijke maatregelen uitstellen, zogezegd omdat ze technisch niet haalbaar zouden zijn, dat is een even doorzichtige als kortzichtige smoes.

• Deze optimistische stellingname over technologie heeft des te meer gezag, omdat ze van academici komt die met niet geringe kennis van zaken spreken.

• Enzovoort. Enzovoort.

U kunt nu de schouders ophalen en zeggen, maar dat wisten wij toch allemaal allang. Ik zal u niet tegenspreken. Inderdaad, in allerlei publicaties, niet het minst in MO*, en op allerlei webstekken kun je een heleboel van die voorstellen, zo niet al die voorstellen of toch bijna, wel aantreffen.

Het nieuwe aan dit bericht is dat het alle voorstellen en ideeën (en nog veel meer, ik wilde die dertig bladzijden nu ook weer niet van a tot z overschrijven) samenbrengt in één overzichtelijk, coherent, bevattelijk geheel, wetenschappelijk verantwoord, dat spreekt vanzelf, maar ook eenvoudig en scherp geformuleerd, wars van ondoordringbaar jargon.

Hier spreekt de belangrijkste wetenschappelijke instelling van de machtigste deelstaat van de Europese Unie

Daarnaast mogen we toch niet onderschatten dat hier de belangrijkste wetenschappelijke instelling spreekt van de machtigste deelstaat van de Europese Unie. In die machtige deelstaat ten oosten van Eupen heeft het academische bericht in ieder geval groot gerucht gemaakt, om niet te zeggen dat het zeer onacademische schokgolven heeft veroorzaakt. En zoals ik al zei, wij kunnen het woord voor woord toepassen op België.

Is er geen uitgever te vinden in ons Nederlandse taalgebied die deze eenvoudige brochure laat vertalen en misschien lichtjes aanpassen voor Belgisch en Nederlands gebruik, en die ze publiceert, op papier, elektronisch, het liefst beide?

Vervolgens.

Er lopen in de Lage Landen genoeg uitstekende journalisten rond die zich bezig houden met de gevolgen van de opwarming. Kunnen zij hier niet een keer een paar bladzijden, een uitzending, een blog aan besteden? Ik herhaal het, nooit eerder las ik zo’n bondige, volkomen begrijpelijke en deskundige samenvatting van het probleem in al zijn dringendste uitingen. Nooit las ik iets over ons probleem en het probleem van onze kinderen en kleinkinderen dat mij zo recht naar de keel greep.

Nog één dingetje. Een kleinigheid.

Nergens schrijven de Duitse wetenschappers iets over vlees eten.

Lees hier ons dossier: “Wat je moét weten over het klimaatdebat”