“‘Een vlag, een lied, een belofte van hoop’

© Konstantinos Tsanakas

Hoop is op veel plaatsen te vinden, merkt radiomaakster en MO*columniste van de maand Layla El-Dekmak op. In het wapperen van een vlag, het trots meedragen van een stuk fruit of het schilderen in veelzeggende kleuren. Het verbaast haar dan ook niet dat de nieuwe Israëlische regering als een van haar eerste beslissingen de Palestijnse vlag opnieuw verbiedt.

Het is de eerste maand van het nieuwe jaar. Het is ook de eerste maand van de nieuwe regering van Israël onder leiding van premier Netanyahu – die verdacht wordt van omkoping. Eind december werd deze nieuwe regering beëdigd. Ze is meteen ook de meest rechtse in de geschiedenis van het land.

De eerste regeringsbeslissingen spreken alvast boekdelen. Zo staat een hervorming van het Hooggerechtshof op de agenda en werd vorige week bekend gemaakt dat er een reeks ‘strafmaatregelen’ zullen volgen tegen de Palestijnen.

Belastinggeld zal worden ingehouden, de reisdocumenten van hoge Palestijnse functionarissen worden ingetrokken en daarnaast zal Israël voortaan ook de Palestijnse vlag verbieden op openbare plaatsen. Op bevel van de nieuwe minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, moet de Israëlische politie elke Palestijnse vierkleur in beslag nemen als ‘terreurvlag’.

De kleuren van de watermeloen

Het is schokkend, maar niet verbazend of zelfs niet toevallig. Vooral niet als je even terugdenkt aan het WK voetbal. Als er één vlag veelvuldig werd bovengehaald door spelers én publiek, in teken van solidariteit, was het wel de Palestijnse.

Ik kan me inbeelden wat dat betekende voor het Palestijnse volk. Dat moment van steun voelen, van vreugde. Het besef dat de grootste spelers, tijdens een van de grootste evenementen ter wereld, te midden van hun eigen euforie en overwinningsroes alsnog beslissen bezig te zijn met jouw strijd voor vrijheid. Dat geeft hoop.

Kunst is gevaarlijk, vraag dat maar aan elk regime dat knipt in het cultuurbudget.

En hoop is natuurlijk uiterst gevaarlijk. Als je een volk, een individu of een groep mensen wil raken, raak hen dan in dat wat hen drijft: hoop. Hoop is kracht, zonder hoop beslist niemand om door te gaan.

Of om het met de woorden uit een lied van onze muzikale grootmeester Will Tura te zeggen: Zonder hoop kan je niet leven.

Zeker niet als je aan het vechten bent voor je vrijheid. Zeker niet wanneer je mensenrechten worden geschonden. Zeker niet wanneer je afgesloten bent van de rest van de wereld.

Het is trouwens niet de eerste keer dat Israël die ban op de Palestijnse vlag invoert. van 1967 tot 1993 werd de vlag ook al verboden door het Israëlische regime.

Uit protest, zo gaat het verhaal, droegen activisten in plaats daarvan stukken watermeloen. Deze vrucht bestaat uit dezelfde kleuren als de vlag, groen, rood en zwart, en ze is van grote waarde in de regio. Niet veel later werd — uiteraard — ook de watermeloen een verboden symbool en ging het regime nog een stap verder: elk gebruik van de kleuren van de Palestijnse vlag werd verboden in artistieke werken.

Kunst is gevaarlijk, vraag dat maar aan elk regime dat knipt in het cultuurbudget.

Eensgezind: ‘apartheid’

Wanneer we kijken naar deze nieuwe beslissingen, dan moeten we kijken naar de achtergrond waartegen ze genomen worden. ‘In Israël leidt een systeem van onderdrukking en overheersing tot apartheid tegen Palestijnen’: dat zijn de exacte woorden van Amnesty International. De mensenrechtenorganisatie komt tot die conclusie in het rapport Israel’s Apartheid against Palestinians: Cruel System of Domination and Crime against Humanity.

Er zijn wegen die alleen door Israëliërs gebruikt mogen worden, en dat is maar een van de vele voorbeelden.

Ook Human Rights Watch publiceerden vorig jaar een nieuw rapport dat klare taal sprak: Israël voert een apartheidsbeleid ten opzichte van Palestijnse inwoners van zowel Israël als de Palestijnse gebieden.

Zo staat er in het rapport: ‘In vrijwel alle aspecten van het leven worden Joodse inwoners door de Israëlische autoriteiten structureel bevoorrecht en worden Palestijnen gediscrimineerd.’ Zo zijn Palestijnen volgens Human Rights Watch ‘in meer of mindere mate onteigend, opgesloten, gedwongen gescheiden en onderworpen op grond van hun afkomst.’

Een belangrijk pijnpunt voor de mensenrechtenorganisatie is dat inwoners van Joodse nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever meer rechten hebben dan Palestijnen. Er zijn wegen die alleen door Israëliërs gebruikt mogen worden, en dat is maar een van de vele voorbeelden.

Ook de Verenigde Naties zijn helder: apartheid. Hun conclusie: de voornaamste oorzaken van terugkerende spanningen en instabiliteit in de regio zijn Israël en zijn discriminerende apartheid en bezettingspolitiek ten opzichte van de Palestijnen.

De omvang wordt pas echt duidelijk als je weet dat apartheid als een misdaad tegen de menselijkheid geldt.

Onze onvolledige vrijheid

Als jouw rechten inhouden dat je de mensenrechten van een ander niet moet respecteren, dan is het systeem fout en moet het anders.

Hoop is een essentieel onderdeel in die strijd voor verandering, vraag dat maar aan Nelson Mandela. Hij bleef zijn leven lang strijden voor het afschaffen van de apartheid in Zuid-Afrika en ook hem was de Palestijnse zaak niet vreemd.

In een speech in 1997 zei hij dit: ‘De Verenigde Naties nam een duidelijk standpunt in tegen apartheid, en over vele jaren werd een internationale consensus gebouwd die hielp in het beëindigen van dit onrechtvaardig systeem. Maar wij weten maar al te goed dat onze vrijheid onvolledig is zonder de vrijheid van de Palestijnen.’

Kortom, hij linkte zijn lot en dat van de Zuid-Afrikanen aan dat van de Palestijnen. Want wie strijdt voor mensenrechten, strijdt voor een wereld met mensenrechten voor iedereen. Niet enkel voor die van mensen die op jou lijken of die dicht bij jou staan.

Er is nood aan consensus, internationale consensus, een breedgedragen consensus. Eén die gevaarlijke beslissingen herkent en weet dat het om zoveel meer gaat dan het bannen van een stuk stof.

Hoop als verzetsdaad

Telkens wanneer een systeem of leider een groep of individu wil breken, is hoop het eerste dat hij wil uitschakelen. Dan verdwijnt de wil tot verzet, dan verdwijnt de strijdkracht, dan verdwijnt het beeld van een betere morgen. Daarom is hoop kracht en een verzetsdaad in de kiem. Eén die enkel kan groeien als hij gedragen wordt door meerdere mensen.

De hoop uit zich op verschillende manieren, ze zit in symbolen en put uit alle soorten bronnen. Hij kan zitten in het wapperen van een vlag, het trots meedragen van een stuk fruit of het schilderen in veelzeggende kleuren.

Of in een lied van Will Tura, die zingt:

‘Zonder hoop wil ik niet leven
maar ik sta ook niet alleen.’

Een column als deze is geen vlag op een WK voetbal, maar omvat hopelijk wel de belofte dat niemand alleen zou moeten staan in zijn strijd voor mensenrechten of in zijn strijd voor hoop.