“‘Het mooiste beroep ter wereld’

Zonder wiskunde,
geen geneeskunde

Toen ik een kind was, wilde ik -zoals waarschijnlijk vele anderen- arts worden. Ik was nog maar tien en mijn dierbaarste bezit waren een aantal oude boeken over geneeskunde. Niemand mocht die boeken aanraken. Ik had besloten om elk weekend een aantal bladzijdes van buiten te leren.

Ik begreep niet veel van die moeilijke woorden en formules, maar ik had nog acht jaar tijd voor het ingangsexamen. Een jaar later had ik mijn droom al opgeborgen. Het was een leerkracht die me mijn droom heeft afgepakt.

Voordat ik verder vertel is het belangrijk om te weten hoe het schoolsysteem in Albanië in elkaar zat. De eerste vier jaar op school kreeg je les van dezelfde leerkracht. Vanaf het vijfde leerjaar werden de vakken gegeven door verschillende leerkrachten, zoals hier in het secundair onderwijs. Dat gaat zo tot en met het achtste leerjaar. Nadien volgen nog vier jaar gymnasium en op het einde daarvan doe je ingangsexamen voor het hoger onderwijs. Op basis van je resultaat kan je dan je studie kiezen.

Het was begin jaren negentig in Albanië. Moeilijke jaren en scholen kregen boeken noch geld.

Toen ik in het vijfde leerjaar verschillende leerkrachten kreeg, was het even aanpassen. Ik was vooral benieuwd naar de leerkracht wiskunde, want dat was mijn lievelingsvak. Ik had echter een probleem. Ik had nauwelijks de helft van de schoolboeken in handen. Het was begin jaren negentig in Albanië. Moeilijke jaren en scholen kregen boeken noch geld. De boeken waren moeilijk te verkrijgen want er was maar een beperkt aantal exemplaren en ze waren dus ook duur. Alsof dat niet erg genoeg was, woonde ik ook nog buiten de stad, ver van mijn klasgenoten. Boeken lenen was dan ook niet altijd een optie.

Je kan het al raden. Het boek voor wiskunde had ik niet. We kregen huiswerk dat ik niet kon maken. Mijn nieuwe leerkracht wiskunde toonde daar weinig begrip voor. De eerste keer dat ik zonder huiswerk op school kwam, kreeg ik vier op tien. Dat was een schok voor mij. Mijn allerlaagste cijfer tot dan was een acht op tien geweest. De dag nadien gaf ze me één op tien met nog een stevige preek erbovenop. Die dag zal ik nooit vergeten. Mijn trots was geraakt. Ik haatte haar. En niet alleen haar, vanaf die dag en tot op de dag van vandaag, haat ik ook wiskunde. En ik wist: zonder wiskunde, geen geneeskunde.

Schrijver

Mijn leerkracht Albanees en literatuur was een ander verhaal. Ze toonde veel begrip voor mij, maar weinig voor de corrupte directies en politici die geen schoolboeken konden voorzien. Ik mocht haar graag en voor haar vakken deed ik mijn best. Ze was ervan overtuigd dat ik later een schrijver zou worden want op mijn opstellen had ik altijd de hoogste cijfers. Telkens na een vakantie vroeg ze mij welke klassiekers ik had gelezen. Om haar niet te ontgoochelen kwam ik met Russische en Franse auteurs, maar meer dan namen kende ik niet. Ze was onder indruk en gelukkig vroeg ze verder geen uitleg. Ik verklaarde haar voor halfgek, ook al mocht ik haar graag. ‘Schrijver’, waar haalde ze het.

‘Schrijver’, waar haalde ze het.

22 jaar later. Ik sta voor een volle zaal in Hasselt. Ik spreek over ongelijkheid, een centraal thema in mijn nieuwe boek. Ik zie in de zaal een man die ik direct herken, mijn leraar Frans.

Mijn laatste jaar middelbaar heb ik in België afgemaakt. Toeval wil dat ik het ook hier goed kan vinden met de leerkracht literatuur. Ze geeft literatuur en Nederlands en ondanks mijn taalachterstand gelooft ze in mij. Zelfs tijdens mijn eerste jaren aan de universiteit is ze me blijven steunen.

De moeilijkste opdracht dat jaar is echter Frans. Terwijl mijn klasgenoten al acht jaar Frans hebben gekregen, kon ik mijn vocabulaire in het Frans tellen op de vingers van een hand. Mijn leraar Frans maakte me duidelijk dat ik het diploma alleen kan behalen als ik hetzelfde eindejaarexamen afleg als de andere leerlingen. ‘We gaan die acht jaar inhalen’, zei hij vol enthousiasme. Ik moest van hem nog een speciaal examen afleggen waarvoor ik duizenden woorden moest leren. Het is me uiteindelijk gelukt en de schriften met al die woorden heb ik nog steeds. Hij heeft veel extra uren in mij gestoken, veel tegen mij gepraat en me altijd weten te motiveren.

En nu sta ik voor hem te spreken. Ik ben trots omdat ik weet dat hij fier op mij is.

Het verschil maken

‘Stress velt leerkrachten’, ‘Oudere leerkrachten gaan er mentaal onderdoor’ kopten de kranten onlangs. Meer dan één op drie leerkrachten zit thuis door stress, burn-out of depressie. Dit is rampzalig, voor onze leerkrachten maar ook voor onze leerlingen. Hoe kunnen leerkrachten leerlingen bezielen en motiveren als ze onder stress en depressie lijden?

Laat de leerkracht zijn job doen, namelijk kinderen en jongeren vormen tot kritische burgers en kennis doorgeven.

De ministers van onderwijs moeten dringend in actie schieten. Om te beginnen is er nood aan investeringen in het onderwijs.  Er is een tekort aan scholen en leerkrachten. In heel wat scholen heb je overvolle klassen. Laat de leerkracht zijn job doen, namelijk kinderen en jongeren vormen tot kritische burgers en kennis doorgeven. De leerkrachten zelf moeten ook beseffen dat opvoeding niet alleen thuis gebeurt, maar ook op school. Opvoeding is ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Om die rol op te nemen en zo goed mogelijk te vervullen is er een betere samenwerking met ouders en middenveldorganisaties nodig. Politiek moet de nodige ondersteuning bieden.

We hebben nood aan leerkrachten die hun werk graag doen en goed doen. De positieve voorbeelden van jongeren met wie ik werk, spreken altijd over een leerkracht die voor hen bepalend is geweest. Voor mij was het niet anders.

Jongeren hebben nood aan leerkrachten die gedrevenheid en passie uitstralen als ze kennis doorgeven. Leerkrachten die lesgeven vanuit overtuiging en engagement. Leerkrachten die inspireren en respect afdwingen, maar ook respect tonen. Leerkrachten voor wie les geven niet alleen gaat over kennis doorgeven, maar ook over persoonlijke ontwikkeling. Leerkrachten die vinden dat ze zelf beter en sterker worden door de  interactie met hun leerlingen. Zo’n leerkrachten kunnen het verschil maken.

Een leerkracht kan de richting van je leven bepalen. Elk beroep waar iemand het verschil maakt is het mooiste beroep ter wereld.  Dat kan een leerkracht zijn maar ook een arts, schrijver, jongerenwerker…

P.S Mijn oude leerkracht Albanees en literatuur heeft een schoolbibliotheek ingericht, maar heeft nog geen boeken. Wie weet wil je helpen. Je bijdrage kan een verschil maken. De nodige informatie kan je hier vinden.

Bleri Lleshi is politiek filosoof en auteur van o.a De neoliberale strafstaat, EPO, 2014. Zijn blog vind je hier en je kan hem volgen op Facebook en Twitter.