“‘Hoe gevaarlijk is Duitsland?’

© Brecht Goris

Deze column is ook te beluisteren:

Een mens kan onmogelijk alles lezen. Maar in wat we de jongste vier weken onder ogen hebben gekregen, miste ik iets.

De schandelijke verdrijving van honderdduizenden Arabieren uit het mandaatgebied Palestina, 1948 en volgende jaren, is uitvoerig gedocumenteerd en ze komt ook nu weer onder de aandacht. Maar waarom hoor je dezer dagen niets over de verdrijving van meer dan achthonderdduizend joden uit Arabische en islamitische landen, hoofdzakelijk tussen 1948 en 1951?

Haat blijft haat.

De meesten van hen zijn gevlucht naar Israël. De integratie verliep lang niet altijd vlot, maar uiteindelijk zijn zij opgegaan in de Israëlische samenleving. Ze leverden een president, een minister van Binnenlandse Zaken, een transpopzangeres die het Eurovisiesongfestival won, een judokampioen, een toponderzoeker in de kwantummechanica, een topbankier, en ga zo maar door. Geen vluchtelingenkamp te bespeuren.

Hoe komt het dat landen als Saoedi-Arabië en de Emiraten Palestijnse vluchtelingen en hun kinderen en kindskinderen niet genereus hebben ontvangen? Aan geld kan het niet liggen. Een aantal van die landen horen intussen bij de rijkste ter wereld. Maar artikel vijf van de beginselverklaring van Hamas uit 2017 stipuleert dat de Palestijnse identiteit tijdloos is en in artikel twaalf staat te lezen dat het recht op terugkeer wordt bevestigd door alle goddelijke wetten.

Inmiddels in ons oostelijke buurland

Sinds 7 oktober breekt bar, boos, bruut antisemitisme zich een baan in de Duitse openbaarheid. Men zou kunnen aanvoeren dat studenten en ook hoogleraren aan peperdure elite-universiteiten in de Verenigde Staten zich ongeremd te buiten gaan aan onversneden jodenhaat. Dat ook in Frankrijk en bij ons in Antwerpen en Brussel racisme tegen joden opstoot.

Maar de voorouders van de moderne Duitsers hebben, bijgestaan door duistere Oostenrijkers, Vlamingen, Walen, Nederlanders, Letten, Oekraïners, Kroaten, Hongaren en wat dies meer zij, het absolute, industriële kwaad uitgestort over hun joodse landgenoten en joden in ieder land van Europa dat ze onder hun laarzen vertrappelden. De grondslag voor de gruwel is gelegd in het land van München en Nürnberg en Berlijn.

En nu moeten seculiere joodse Berlijners op een lelijke dag vaststellen dat hun voordeur met een davidster werd beklad. Een goeie maand eerder nog maar hadden ze zich dat in hun naarste nachtmerries niet kunnen voorstellen. Zoek op het internet de zwart-wit foto’s uit de jaren dertig van vorige eeuw. Ze zijn helaas overvloedig aanwezig.

Nachtmerries in Duitsland kunnen donkerder dan donker zijn.

Schoolkinderen spuiten op de muren van speelplaatsen hakenkruisen.

Schoolkinderen schelden schoolkinderen uit voor Saujud — vuile jood.

In de Berlijnse wijk Neukölln aan de Sonnenallee, waar veel Berlijners van Arabische herkomst wonen, werd de moorddadige aanval van Hamas op Israëlische kibboetsen uitgelaten gevierd. De groep Samidoun, die hoort bij een als terroristisch bekendstaand netwerk, deelde gratis zoete heerlijkheden als baklava en koenafa uit, waarvoor de suikerbakkers in deze buurt terecht bekend zijn, meldt de Berliner Zeitung. Joodse klanten hadden ze tot voor 7 oktober, maar die zullen niet terugkomen. En terecht. Zeggen de suikerbakkers.

Dat in de hoofdstad van Duitsland.

Je kunt opwerpen, ja, maar deze haat is niet dezelfde als de oude haat waardoor Duitsland nog steeds zijn zware, historische, collectieve schuld moet dragen. Het waren daar op de Berlijnse Sonnenallee vooral wat men meestal noemt nieuwe Duitsers die liepen te juichen. Maar haat blijft haat. Hij gold en geldt dezelfde bevolkingsgroep. Haat is vandaag even onverzoenlijk en even verwerpelijk als negentig jaar geleden.

De politie trad drastisch op.

De Duitse regering wijkt geen millimeter af van de nationale staatsraison. Die schrijft voor Israël onvoorwaardelijk te steunen. Dat begrijp ik volkomen, gezien Duitslands diabolische verleden. Een andere houding kan een Duitse regering zich onmogelijk veroorloven en dat weet iedere bondskanselier.

Het bruine beest is niet dood en dat monster heeft zijn hol vlak naast ons land.

Diezelfde staatsraison wordt gedeeld door de Duitse pers over de hele bandbreedte. Van het door de spraakmakende gemeente diep verachte Bild, oplage boven het miljoen, grootste krant van Europa, tiende van de hele wereld, tot en met het chique, links liberale weekblad Die Zeit en in grote mate zelfs tot en met de radicaal linkse taz, de redacties zijn doordrongen van de zware morele en politieke verantwoordelijkheid die het verleden van hun land hun oplegt. Bild schrijft in een manifest: ‘Tegen de achtergrond van het donkerste hoofdstuk uit onze geschiedenis is de veiligheid van Israel staatsraison.’

Onlangs heeft de extreemrechtse AfD (Alternative für Deutschland) bij twee deelstaatverkiezingen klinkende overwinningen mogen vieren. In Hessen en Beieren steeg ze met bijna de helft van het vorige resultaat. September volgend jaar zijn er drie deelstaatverkiezingen, alle drie in het oosten: Thüringen, Saksen en Brandenburg. Ik weet wat opiniepeilingen zo lang van tevoren waard zijn, maar deze zijn al een hele tijd even consistent als angstaanjagend. In alle drie de deelstaten worden de extreemrechtsen de grootste partij met om en bij één derde van de kiezers achter zich. In Thüringen zouden ze afgetekend de grootste kunnen zijn.

Wie mocht denken dat ik donkerbruine spoken zie rondwaren ten oosten van Eupen, moet maar eens mijn stuk herlezen van 25 juni dit jaar. Of denk misschien eens na over dit. Een AfD-kandidaat voor het Europese parlement heeft zich laten fotograferen bij het hoofdkwartier de Wolfsschans van Hitler, voormalig Oost-Pruisen, vandaag Polen, met de hand op het hart. Nee, het bruine beest is niet dood en dat monster heeft zijn hol vlak naast ons land.

Na de moordaanval van 7 oktober barstte bij de Duitse extreemrechtse partij een loeiende ruzie los. Traditioneel zijn juist haar aanhangers en haar prominenten de luidruchtigste aanklagers van islamitisch terrorisme. Maar ja, ach, zie je, de joden zijn nu ook weer niet hun beste maatjes (al bestaat er een piepkleine joodse groepering binnen de AfD, vooral wegens, ik citeer, ‘de ongecontroleerde, massale immigratie van jonge mannen uit de islamitische cultuurkring met een antisemitische socialisatie’).

Vooreerst hulde de partijtop zich vier dagen in stilte. Toen die niet langer vol te houden was, wilde de voorzitter nog wel de aanval van Hamas veroordelen, maar voorts vermeed hij in zijn X-berichtje ieder krachtig woord ten voordele van Israël. Waarop partijgenoten hem overlaadden met schande en met oproepen om islamitische terreur te vernietigen. Er waren er bij die nog het meest vrezen dat een vluchtelingenstroom uit Gaza op Duitsland gang zal komen.

Dat AfD-prominenten vechtend over de vloer van hun partijhoofdkwartier rollen, verheugt me uiteraard ten zeerste. Maar dat zij niet bij machte zijn zich eenparig te scharen achter de historisch gefundeerde Duitse staatsraison verontrust me meer dan ik kan zeggen. Hun aanvallen destijds tegen wat zij zelf noemen de Schuldkult, de cultus van de schuld, waren waarachtig geen toeval. Onder hun schedeldak houden walg van islamieten en walg van joden elkaar in kwalijk en vervaarlijk verschuivend evenwicht.

Dat deze partij over nog geen jaar weleens in een of andere Duitse deelstaat mee zou kunnen delen in de uitvoerende macht zou de ooit door de nazi’s bezette landen, van Frankrijk tot Polen, moeten alarmeren. In 1930 werd Thüringen de eerste deelstaat van de Weimar-republiek waar de NSDAP, de nazi-partij dus, deelnam aan een regering.

Ruzie uiterst rechts, het zou overal een beuzelarij zijn, een kerfje, een stofje, in vergelijking met het afschuwelijke, onontwarbare, aan beide zijden onschuldige mensen vernietigende geweld vierduizend kilometer hier vandaan.

Maar dit is Duitsland.

Bizar land.

Onberekenbaar.

Verdeeldheid

Het is lang niet ondenkbaar dat uiterst rechts de dieperik in duikt door verdeeldheid op… uiterst links. Aan die kant van het politieke spectrum kraakt de partij Die Linke (de linkse) in al haar voegen. Een ex-voorzitter en ex-fractievoorzitter, de briljante, evenzeer bespotte als geadoreerde Sahra Wagenknecht, magister artium en doctor in de economie, geboren (°1969) en getogen in de DDR, maar afgestudeerd na 1989, wil met een eigen partij deelnemen aan de deelstaatverkiezingen volgend jaar. Een ferm deel van de linkse verkozenen is haar al gevolgd.

Wagenknecht vat haar ideeën samen als links conservatisme. Migratie drastisch aan banden leggen, sancties tegen Rusland opheffen, opnieuw Russisch gas invoeren, de staat investeert in de infrastructuur, die op veel plekken in Duitsland verbijsterend verouderd is, en in eigen, toekomstgerichte industrie, een hoger minimumloon, efficiëntere sociale bescherming, hogere belastingen voor de rijksten, het is een greep uit haar voorlopige programma. Ze haalt onder meer inspiratie uit de geschriften van de Italiaans-Amerikaanse econome Mariana Mazzucato (lees bijvoorbeeld De ondernemende staat en De waarde van alles).

Links conservatisme. Die woordcombinatie had ik nooit eerder gehoord. Een knaap van een oxymoron, volgens Van Dale betekent dat een nauwe verbinding van twee tegenovergestelde begrippen – oud kind, zwarte sneeuw, heilige schurk, zulke dingen. Het zou weleens kunnen dat menig malcontente Duitse kiezer blij verrast opkijkt.

Als mevrouw Wagenknecht met haar partij deelneemt aan de verkiezingen volgend jaar mogen we het lang niet uitsluiten, schrijven commentatoren, dat de AfD wordt gehalveerd. Ik moet het krachtiger uitdrukken. In oostelijk Duitsland zou de leegloop van AfD zelfs massaal kunnen zijn. Mooi meegenomen, maar een mens mag eigen wensen niet voor werkelijkheid nemen.

Ten slotte nog dit: Sahra Wagenknecht vindt dat Israël het volste recht heeft zich te verdedigen tegen de terreurmilitie Hamas. Gaza is al vele jaren een openluchtgevangenis, voegt ze eraan toe en ze pleit voor een twee staten oplossing (Tagesspiegel, 23 oktober 2023). Zo deelt ze de Duitse staatsraison, al maakt dat haar niet blind voor een aantal onmiskenbare feiten.