“‘Allemaal Aziaat’

© Konstantinos Tsanakas

We nemen maar al te graag hippe Aziatische traditionele gebruiken over, en daar is absoluut niets mis mee, schrijft MO*columniste Fei Lauw. ‘Die wederzijdse beïnvloeding, dat is zelfs mooi. Maar dan mogen we ook niet oorverdovend stil blijven voor anti-Aziatisch racisme.’

Als ik denk aan de houding ten opzichte van oosterse culturen, duw ik onbewust mijn nagels in mijn handpalm. In veel gevallen kan je ‘oosterse’ vervangen door ‘een andere exotische’ cultuur. Iets van daar, lekker anders, mooi en enigmatisch. Marokko doet het als stijlicoon bijvoorbeeld ook niet slecht.

Maar Azië en haar gebruiken daar lijkt het Westen toch enorm op te kicken. Van yoga tot de Aziatische fusionkeuken, van cosmetische hacks tot hi-tech snufjes en gadgets. Wat tof en leuk is nemen we over, hervormen of commercialiseren we. Massaal. Wie kent er geen yogi? Of kimchi-hobbykok? Tegelijk blijft het hier in het Westen oorverdovend stil wanneer we de Aziatische gemeenschap zouden moeten verdedigen of steunen.

Ja, ik schreef hierboven bewust “we”. Toch gaat met die keuze een tweestrijd gepaard. Want ik voel me niet altijd deel van die “we”. Niet hier, maar ook niet daar. Het is de schaduwkant van een dubbelbloed zijn.

Zo keek ik als half-oosterse vrouw heel erg op naar westerse schoonheidsidealen, net zoals veel volledig oosterse vrouwen dat doen. Het was tenslotte wat ik bijna uitsluitend te zien kreeg in films en op de covers van glossy magazines. Omgekeerd zag ik dan weer niet-oosterse vrouwen pronken in traditionele Chinese cheongsam-jurken. Of dwepen influencers met Koreaanse skincare routines met slakkenslijm.

Dus het vloeit allemaal wat in elkaar over. “We” beïnvloeden elkaar. We appreciëren elkaar. En dat is toch mooi?

Ik kies voor “we” omdat ik niet geloof in een wij-zijopdeling.

Ik kies dus voor “we” omdat ik niet geloof in een wij-zijopdeling. Ik bén dat ook: een geboren en getogen Belg die — in alle eerlijkheid — haar Aziatische roots te lang trachtte weg te moffelen.

Het enige verhaal

Ik schreef al eens voor MO* over hoe het wantrouwen en het misprijzen tegenover de (Oost-)Aziatische gemeenschap enorm steeg sinds 2020. Of liever: hoe die plots heel openlijk werd. Want ze was er altijd al, alleen verstopten mensen het beter.

Maar goed, in de lente van 2020 kregen Europa en de VS het signaal dat het oké was om China en bij uitbreiding de rest van het continent met reden te verfoeien. Ze waren tenslotte verantwoordelijk voor deze “kung flu” die de wereld gijzelde. Plots werd het blik met aloude clichés en dooddoeners van de anders zo geliefde en gekopieerde Aziatische cultuur opentrokken en werd een integrale bevolkingsgroep het mikpunt van spot en haatdragende praat. Van hondeneters, tot totalitaire regimes en louche spionage, dat is het populaire narratief.

Grote mediaplatformen, zoals VRT NWS of CCN, zijn medeplichtig. Ik volg die media, maar met argusogen. Wat ik lees is keer op keer hetzelfde verhaal, waarbij China in het bijzonder er van langs krijgt. Die herhaling is zo voorspelbaar zoals mijn 10-jarige zoon die komt vragen of hij Minecraft mag spelen.

Zodra het land een ballon op laat, zijn Jos en Karine het er op Facebook sluitend over eens dat het een spionageballon moet zijn. In Beijing vielen officiële instanties en woordvoerders elkaar over de voeten met uitleg en excuses: het was een weerballon die de koers kwijt was.

Wat het nu effectief was, laat ik hier even in het midden. Maar zelfs als zou blijken dat het geen spionageballon was, zou er hier nog ‘censuur!’ geroepen worden. Het is namelijk een vaststaand en collectief aangenomen feit dat China liegt en verduistert. Ze mishandelen er dieren en eten hond. Mensen worden er opgesloten. Het land is het anti-voorbeeld van algemene vrijheid.

Waarom maakt ons dat defensief? Omdat het de énige berichtgeving is over een enorm land en haar 1,4 miljard inwoners.

Moeten we dat proberen ontkennen? Neen. Maar maakt ons dat verdomd defensief? Ja.

Waarom? Omdat het de énige berichtgeving is over een enorm land en haar 1,4 miljard inwoners. Omdat het op die manier een heel land, en iedereen van Oost-Aziatische origine — niet uitsluitend Chinees — over dezelfde kam scheert. Omdat het racistische praat, ook tegen jonge kinderen hier, in de hand werkt.

En omdat elke schrijver, onderzoeker, journalist en kritisch denkende mens weet dat niets zo zwart-wit is. Het is een toonvoorbeeld van het gevaar van de single story: de herhaling van hoe doortrapt en slecht China is, geeft mensen een — soms letterlijke — stok om mee te slaan.

Asian appropriation

Laat ons even terugkeren naar de yogamat, en waarom niet meteen in de kindhouding. Die is na een intense yogaflow de houding bij uitstek om even terug tot jezelf te komen.

Zelf doe ik ook aan yoga en ik volg een online yogi die pittige workouts geeft. Ze is een van de velen die een flinke duit vragen om je lichaam en geest uit te lijnen. 15 tot 20 euro voor een uurtje wiebelen op de mat. Of liever een tienbeurtenkaart (die je wel binnen een termijn moet verzilveren)? Haast je, kom ontspannen!

De wereldwijde commercialisering van yoga draagt bij aan het kapitalistische systeem. Een systeem dat op zijn beurt gebouwd is op funderingen van uitbuiting en witte suprematie van landen die ooit kolonies waren, zoals India, de bakermat van yoga.

Yoga, moet je weten, werd populair omdat de Britse kolonisator de inheemse Indiase bevolking een beetje stom vond. Hadden ze misschien iets fundamenteel nuttigs te bieden, behalve dat zweverige religieuze gedoe? En zo werd yoga, met bewezen doeltreffendheid voor stramme ledematen, een hit.

Het hele Aziatische continent staat doorgaans bekend als soort van walhalla voor foodies, schoonheids-, en gezondheidsadepten.

Zo is vandaag de Chinese gua sha-techniek populair. Het is een stokoud Chinees gebruik, zoals acupunctuur. Met een gladde steen wordt over het lichaam geschraapt waardoor de doorbloeding en lymfedrainage worden gestimuleerd. Elk zichzelf respecterend schoonheidssalon biedt de behandeling aan. Het effect ervan zou regeneratief moeten zijn.

Alsof je een appel zou plukken en ontkennen dat ze aan een boom groeide.

Maar halfslachtige gua sha-tutorials en het aanbod van foute, gepolijste stenen woekeren op het internet. Traditionele en getrainde gua sha-beoefenaars zoals de New Yorkse Sandra Lanshin Chiu wijzen erop hoezeer het gebruik al verbasterd is en uit de context van de traditie is getrokken. Alsof je een appel zou plukken en ontkennen dat ze aan een boom groeide.

Wie zijn ‘we’?

Sinds de coronapandemie ligt die kweekvijver van schoonheidstechnieken, gezondheid, lenterolletjes, Nintendo, tai chi en de neerwaartse hond plots nog meer onder vuur. Het sluimerende racisme en de discriminatie verscherpten de laatste jaren.

De hashtag #StopAsianHate en platformen zoals Untold Asian Stories en de Nederlandse evenknie Asian Raisins roerden gelukkig een fikse dosis peper door de soep. Zij maakten de jongste jaren het anti-Aziatische racisme bespreekbaar. Ze geven het een gezicht en brengen mensen en hun verhalen voor het voetlicht. Vaak zijn de mensen die zich uitspreken over hun ervaringen de pionier binnen hun familie. De Aziatische gemeenschap, een zogeheten ‘stille modelminoriteit’, houdt doorgaans liever een low profile.

Ook mij werd altijd op het hart gedrukt om dat te doen. Ik en zovele anderen hebben jarenlang, zelfs generaties lang gezwegen. Meestal uit angst om niet aanvaard te worden, soms omdat mensen in illegaliteit leven.

In mijn geval hield ik de “humor” zelfs mee overeind. Want ik wou de toffe zijn, niet de zeur die ‘niet met zichzelf kan lachen’.

Maar wij zagen en voelden de toenemende en openlijke fysieke en verbale agressie, ook tegen ouderen en kinderen. We rouwden om de slachtoffers van de schietpartij in Atlanta in maart 2021 (bij drie schietpartijen in Aziatische massagesalons vielen toen 8 doden, red.).

Wie was er toen opvallend stil? Alle schoonheidsspecialisten, yogi en Asian fushion chefs. Er was witte ruis op elk kanaal.

Dus wie zijn “we” dan?

Voor mij is dat iedereen die dit aan de kaak stelt. Iedereen die getuigenissen en artikels over anti-Aziatisch racisme deelt. Iedereen die zich ongeacht afkomst uitspreekt over discriminatie en wandaden. Iedereen die op straat, op school of online tussenkomt in een situatie waarin iemand het slachtoffer is van racisme.

Laat dat respect nu eens evenveel opgang maken en aan populariteit winnen als al die oeroude Aziatische culturen en tradities waar “we” vandaag met zijn allen de vruchten van plukken.