“‘Kwetsbare mensen worden verhandeld als koopwaar’

Bieke Purnelle: ‘Slachtoffers van mensenhandel zijn een makkelijk doelwit voor malafide ondernemers zonder scrupules.

© Brecht Goris

Na drugshandel is mensenhandel de meest winstgevende illegale activiteit ter wereld, schrijft MO*columnist Bieke Purnelle. Mensen worden verhandeld als gereedschap in de uitverkoop. ‘Maar blijkbaar is het moeilijk te controleren en te bestraffen. Wanneer profijt lonkt passen principes in een kinderhand.’

650 euro per maand. Dat is hoeveel 55 mannen van Filipijnse en Bengaalse afkomst verdienden om zes dagen per week als lasser of pijpfitter op een bouwwerf in de Antwerpse haven te werken.

De mannen verbleven maandenlang in een soort hangar op een industrieterrein en konden nergens heen zonder geldige papieren. Het hoofdbedrijf in kwestie tekende vorig jaar een winst op van 1,4 miljoen euro. Het zijn twee schijnbaar losstaande feiten.

Makkelijk doelwit

Na drugshandel is mensenhandel de meest winstgevende illegale activiteit ter wereld. Mensen worden verhandeld als gereedschap in de uitverkoop.

Mensen zonder wettig verblijf leggen straten aan en poetsen overheidsgebouwen en metrostations voor een hongerloon.

In elke economische sector waar vraag is naar goedkope werkkrachten en goedkope producten of diensten komen mensenhandel en uitbuiting voor. Bij pakjesbedrijven, in de horeca, de tuinbouw, in nachtwinkels, schoonheidssalons en poetsbedrijven. Mensen zonder wettig verblijf leggen straten aan en poetsen overheidsgebouwen en metrostations voor een hongerloon.

Deze mensen worden pas nieuws wanneer ze met velen tegelijk zijn en hun uitbuiters door de mand vallen. Altijd gaat het om mensen die kwetsbaar en makkelijk af te dreigen, te misleiden of te dwingen zijn omdat ze niets hebben en door niemand worden beschermd. Ze zijn een makkelijk doelwit voor malafide ondernemers zonder scrupules.

Duizenden Nadia’s en Mamadou’s

Mensen als Nadia, die met haar kind Marokko verliet omdat ze slachtoffer werd van zwaar en structureel familiaal geweld. Nadia heeft een diploma lichamelijke opvoeding, maar mag haar beroep hier niet uitoefenen. Elke poging om gereguleerd te raken mislukte. Terugkeren naar haar thuisland betekent terugkeren naar geweld.

Mensen als Mamadou, die hier al 15 jaar werkt, met een verblijfsvergunning die gekoppeld was aan zijn arbeidscontract. Helaas voor Mamadou bleek zijn werkgever een frauduleus stuk vreten die hem niet officieel aangaf als werknemer. Hij raakte niet enkel zijn sociale rechten, maar ook zijn verblijfsvergunning kwijt.

Zoals Nadia en Mamadou zijn er duizenden.

Al ruim een jaar horen we dat het land kampt met een nijpend tekort aan arbeidskrachten. Bedrijven vinden geen personeel. Toch zijn de drempels voor reguliere arbeidsmigratie hoger dan de Chinese Muur. Alleen wie heel hoog kan springen geraakt erover. De rest belandt in de marge van de samenleving, waar ze makkelijk te negeren vallen.

De drempels voor reguliere arbeidsmigratie zijn hoger dan de Chinese Muur. Alleen wie heel hoog kan springen geraakt erover.

Wie aanspraak wil maken op een verblijfsvergunning moet een aanvraag indienen bij de Dienst Vreemdelingenzaken en 350 euro betalen, een fortuin voor velen. De aanvraag moet bewijzen dat er sprake is van uitzonderlijke omstandigheden die het “moeilijk of onmogelijk maken” om terug te keren naar het land van herkomst.

Wat daar precies mee wordt bedoeld en hoe mensen kunnen bewijzen dat ze niet terug kunnen is onduidelijk. Een negatieve beslissing is arbitrair en onbetwistbaar, ook voor wie hier al jaren werkt, schoolgaande kinderen heeft en geïntegreerd is.

Hete aardappel

Naar schatting 150.000 mensen leven en wonen illegaal in ons land. Velen van hen kwamen jaren geleden legaal de grens over, maar raakten door omstandigheden hun verblijfsrecht kwijt. Anderen zijn uitgeprocedeerd of kwamen via illegale weg het land binnen.

Ze hebben nergens recht op en werken mogen ze niet. Identiteitsfraude is voor hen vaak de enige manier om te overleven. Ze “huren” de identiteit van anderen tegen riante betaling zodat ze een onderbetaalde job kunnen uitoefenen. Uurlonen van 2 à 7 euro per uur zijn de norm.

Mijn tiener verdient meer wanneer hij op de kinderen van de overburen past, achteroverleunend met een zak chips in de sofa. Werkgevers schuiven de hete aardappel door naar onderaannemers. Inspecteurs zijn met te weinig om er veel aan te doen.

Deze mensen bezorgen pakjes, bouwen huizen, vullen rekken, plukken peren, poetsen huizen en kantoren, helpen de economie draaiend houden, maar hebben geen toegang tot haar voordelen. Van zodra zij zelf hulp nodig hebben kijkt de samenleving de andere kant uit.

Kosten noch moeite worden gespaard om leefloners met migratieroots te bestraffen omdat ze eventueel ergens een bescheiden eigendom hebben. Maar migranten die verhandeld en uitgebuit worden, dat fenomeen valt blijkbaar moeilijk te controleren of te bestraffen.

Wanneer profijt lonkt passen principes in een kinderhand.