“‘Laten we beginnen met onze privileges te erkennen’

Ondankbare arme mensen

Wit privilege, privilege van sociale klasse en zelfs privilege van geslacht: dit zijn maar een aantal voorbeelden van omstandigheden die ervoor kunnen zorgen dat we soms een andere kijk hebben op het leven dan andere mensen. Veel te vaak zie ik mensen zich storten in het brede maatschappelijk debat en hun eigen mening als geprivilegieerde persoon beschouwen als maatstaf voor iedereen in de samenleving.

Een aantal weken geleden werd dit nog eens bewezen door het debat rond “ondankbare en kieskeurige armen” in Vlaanderen. Wie echter de artikels las die hierna werden geschreven waar mensen die in armoede leven zelf aan het woord kwamen, kon duidelijk begrijpen dat het niet om ondankbaarheid ging.

‘Wie in armoede leeft is geen overschotmens,’ zeiden mensen die in armoede leven zelf.

‘Wie in armoede leeft is geen overschotmens,’ zeiden mensen die in armoede leven zelf.

‘Ook wie weinig of niets heeft, heeft recht op een minimum aan respect. Een mens wil niet elke dag hetzelfde eten, dat geldt ook voor mensen in armoede,’ zei een andere. Plots werd het voor velen duidelijk. Het ging niet om ondankbaarheid, maar ook mensen in armoede zouden graag iedere dag gevarieerde eten voor hun kinderen en voor zichzelf voorschotelen. Want tenslotte, armoede is geen keuze.

Ik durf te beweren dat dit misverstand er niet geweest zou zijn, moest men iets gevraagd hebben aan mensen die aan de Voedselbank moeten aanschuiven. Vooraleer ons oordeel te vellen over mensen in een andere leefsituatie, moeten we vaker in hun leefwereld stappen en met hen praten. Vaak weten we dan hoe we, als geprivilegieerde mensen, van betekenis voor anderen kunnen zijn.

Intuïtie boven beleving

Zo zijn er nog ontelbaar veel situaties waarin wij ons als mensen vaker bewust mogen zijn van onze individuele privileges. Deze privileges verschillen naargelang het debat. Lukt het ons anno 2017 om belangrijke maatschappelijke debatten over onder ander institutioneel racisme niet uitsluitend met witte mannen te voeren bijvoorbeeld? Nog te vaak zie ik dat de mening van de gemiddelde witte man gezien wordt als maatstaf voor ieder burger in de maatschappij.

Onlangs zei de linkse schrijver Yves Petry in een interview met sp.a-partijvoorzitter John Crombez dat hij zich niet kon inbeelden dat het onderwijs leerlingen ongelijk zou behandelen. Ongelijke onderwijskansen ‘gingen helemaal in tegen zijn intuïtie.’ En dus besloot hij dat de studies die aantonen dat studieadvies soms gekleurd is naargelang de etnisch-culturele afkomst van de leerling niet waar konden zijn.

Zijn intuïtie sloot die mogelijkheid uit, terwijl er wel degelijk veel allochtonen zijn die van ongelijke onderwijskansen kunnen getuigen. Met aula’s van hogescholen en universiteiten die beschamend weinig allochtone studenten tellen, zouden we ons niet meer moeten afvragen hoe dit komt?

Hetzelfde geldt voor debatten over feminisme bijvoorbeeld. Is feminisme wel intersectioneel genoeg? Heeft feminisme genoeg aandacht voor onder andere de sociale klasse en etnisch-culturele afkomst van verschillende vrouwen? Die factoren zijn nog steeds bepalend voor de obstakels die bepaalde vrouwen ondervinden.

Breek een lans voor anderen

Neen, onze privileges erkennen en aanvaarden betekent niet dat wij ons niet in deze debatten mogen mengen. Een eigen mening hebben is vanzelfsprekend, en dat we die mogen uiten is dat ook. We wonen immers in een vrij land, met vrije meningsuiting.

We moeten onze manier waarop jongens opgevoed worden veranderen in plaats van meisjes te vertellen dat ze zich moeten aanpassen

Het probleem stelt zich echter wanneer geprivilegieerde mensen hun mening als maatstaf gaan zien voor iedereen in de maatschappij. Zo openen we de deur voor victim blaming en relativering van problemen in de maatschappij.

We moeten onze manier waarop jongens opgevoed worden veranderen in plaats van meisjes te vertellen dat ze zich moeten aanpassen aan wat een man vraagt.

Heteroseksuele mensen moeten homofobie niet minimaliseren, mannen moeten seksisme niet afwimpelen en alle vrouwen moeten intersectionaliteit als basis nemen in hun strijd voor gelijkheid tussen man en vrouw.

Wat de wereld nodig heeft, zijn meer mensen die hun privileges erkennen en aanvaarden en die vervolgens gebruiken om bijvoorbeeld een lans te breken voor anderen. Gebruik jouw individuele privileges om het onrecht in jouw nabije omgeving te detecteren en iets aan te veranderen voor degene die eronder lijden, door hen bv een platform te geven als je dat hebt. Het gaat om wát je met jouw individuele privileges doet.