“‘Vluchtelingen ontmenselijken, is onszelf ontmenselijken’
‘Dode kleuter is onze schuld niet’, was de reactie van Bart De Wever op het beeld van Aylan, het Syrische kindje dat dood aanspoelde op het strand van Bodrum. Politici zeggen dat ze over vluchtelingen niet vanuit hun emoties mogen spreken, want: ‘Je wordt electoraal afgestraft’, zegt Bleri Lleshi.
In tegenstelling tot deze politici ben ik een emotioneel mens, zeker als het over vluchtelingen gaat.
Op mijn tiende zag ik voor het allereerst wat oorlog was. De beelden van de eerste Golfoorlog zullen nooit uit mijn hoofd verdwijnen. Die oorlog heeft me ertoe aangezet om later politieke wetenschappen te studeren.
Op mijn zeventiende begon Milosevic aan de etnische zuivering in Kosovo. De beelden van dode kinderen en massa’s mensen op de vlucht, maakte mij emotioneel en verontwaardigd.
Toen de Kosovaarse vluchtelingen de grens overstaken om naar Albanië te komen schoot ik in actie. Ik hielp activiteiten organiseren voor de vluchtelingenkinderen. Vaak ging ik tot aan de grens met Kosovo waar je in de verte de tanks van Milosevic kon zien. Ik ging daar om te tolken voor de UNCHR en voor media uit de hele wereld.
Een van de belangrijkste waarden van de mens, ongeacht cultuur of religie, is menselijkheid.
Er was oorlog op 40 kilometer van mijn huis. Het waren niet langer beelden op televisie. Ik stond er middenin. 800.000 vluchtelingen kwamen aan in een land met 3,5 miljoen inwoners. Vluchtelingen van alle leeftijden die hun huizen, hun werk en hun hele leven hadden moeten achterlaten. Die bang waren en getraumatiseerd.
Zoals een vrouw die voor mijn voeten flauw viel nadat ze de grens was overgestoken. Twee Nederlandse journalisten wilden haar interviewen en ik moest tolken. Ik stapte naar die vrouw toe, maar ze was zo ontdaan dat een gesprek onmogelijk was. Mensen die in haar vluchtgroep hadden gezeten, vertelden wat er aan de hand was met haar.
Ze hadden dagenlang gewandeld om in Albanië te geraken. Overal moesten ze de Servische milities zien te vermijden dus ze stapten vooral ‘s nachts. Die vrouw had een kleine baby bij haar, van een achttal maanden. Onderweg bleef die huilen. Toen de baby de hele groep in gevaar bracht, had de moeder haar kind doen zwijgen, voorgoed, zo bleek.
Een van de belangrijkste waarden van de mens, ongeacht cultuur of religie, is menselijkheid. Onze eerste reactie op mensen die moeten vluchten voor hun leven of op zoek naar beter leven dient op menselijkheid te steunen. Vluchtelingen zijn medemensen en geen abstracte, vreemde, gevoelloze of gevaarlijke wezens. Hen ontmenselijken is onszelf ontmenselijken. Dat is niet iets om trots op te zijn. Vandaag niet, nooit niet.
Mijn ratio is het niet eens met De Wever en consoorten. Wij zijn wel medeschuldig aan de dood van Aylan. Al jaren bombarderen we Syrië.
Onrecht raakt mijn menselijkheid en gelukkig maar, want ik ben een mens. Een mens met emoties, maar ook met een ratio.
Mijn ratio is het niet eens met De Wever en consoorten. Wij zijn wel medeschuldig aan de dood van Aylan. Al jaren bombarderen we Syrië. We zijn de grootste leverancier van vuurwapens in het Midden-Oosten. De meest verschrikkelijke regimes zoals Israël en Saoedi-Arabië zijn onze beste vrienden. De stem van België voor Saoedi-Arabië als lid van de vrouwenraad van de VN is het zoveelste bewijs. We horen of lezen het niet graag, maar dit zijn de feiten. Naast degenen die daar oorlog voeren, aan de macht vasthouden, burgers terroriseren, dragen we ook in dit land onze deel van de schuld.
Het is hoog tijd dat we dit beseffen en als burgers aan onze politici vragen dat ze hun verantwoordelijkheid nemen. Door ginds geen oorlog te gaan voeren en ook geen steun te geven aan criminele regimes. Door de wapenhandel te stoppen. Door de ontmenselijking te stoppen van vluchtelingen en door verantwoordelijkheid op te nemen voor de humane opvang van deze mensen in nood, samen met andere landen.
We hebben prachtige voorbeelden die ons de weg tonen. Zoals de Gentse May Goubeau die op haar 101 jaar haar appartement aanbiedt aan een Syrisch gezin. Zelf heeft ze twee wereldoorlogen meegemaakt en ze is twee keer moeten vluchten voor de oorlog.
Het zijn niet Belgen zoals Francken, De Wever of degenen die van vluchtelingen een zondebok maken die mij inspireren, maar wel Belgen zoals deze grande dame die het voorbeeld geeft van solidariteit en menselijkheid. Aan ons de keuze.
Bl****eri Lleshi is politiek filosoof, docent aan UCL en auteur van o.a Liefde in tijden van angst (2016) en Inaya. Brief aan mijn kind (2017)