“‘Wees behulpzaam op een berekende, selectieve manier’

Landry Mawungu

© Charis Bastin

Mensen bijstaan die hulp nodig hebben, zou niet de norm mogen zijn. Wees behulpzaam op een berekende, selectieve manier. Toon solidariteit wanneer mensen het moeilijker hebben, maar pas vooral op dat ze niet profiteren. Behoed u voor een te puur altruïsme, voor wat hoort tenslotte wat.

Laat u hierbij inspireren door het verhaal van de barmhartige Samaritaan uit de bijbel. Hij hielp een slachtoffer van een geweldmisdrijf langs de kant van de weg in ruil voor twee gouden munten. Dit, nadat andere passanten het slachtoffer links lieten liggen omdat hij niet kon ingaan op hun vraag naar vijf gouden munten.

In het kader van het _practice-what-you-preach-_principe zouden we er beter aan doen om onze kinderen die verdraaide levenswijsheden onmiddellijk mee te geven in plaats van het klassieke ‘empathisch zijn, liefde voor onze naaste tonen, hulp bieden aan de meest zorgbehoevenden’.

Een celstraf voor puur altruïsme, geef toe, dat klinkt toch absurd?

Want puur altruïsme is wat kapitein Carola Rackete toonde, waarvoor ze door de Italiaanse autoriteiten bijna werd bedankt met een mogelijke celstraf van drie tot tien jaar. Geef toe, dat klinkt toch absurd?

Mensen bijstaan die hulp nodig hebben zou net een evidentie moeten zijn. En zeggen dat vluchtelingen op de Middellandse Zee hulp nodig hebben, is een understatement: ze verkeren in levensgevaar. De overtocht op de Middellandse zee zorgde in 2018 voor 2277 doden of vermisten en een jaar eerder 3139.

Carola Rackete werd afgelopen zaterdag gearresteerd. Ondanks tegenstand van de Italiaanse autoriteiten meerde ze met een schip van de Duitse ngo Sea Watch aan in Italië. Ze had een veertigtal migranten aan boord die in een penibele situatie waren terechtgekomen nadat ze de oversteek hadden gewaagd vanaf de Libische kust. Bij die actie raakte ze een boot van de Italiaanse douanepolitie. Niemand raakte hierbij gewond, maar toch riskeerde ze drie tot tien jaar cel.

Dit verhaal is niet de eerste aanvaring tussen ngo’s en de Italiaanse autoriteiten. Artsen Zonder Grenzen haalde vorig jaar het reddingsschip Aquarius van zee na ‘politieke intimidatie’. Ook in België lijkt hulp bieden aan vluchtelingen minder en minder geapprecieerd te worden door beleidsmakers.

Zo werd na het ontstaan van burgerplatformen zoals BXL Refugees, die zich organiseerden om vluchtelingen in Brussel (en België) een onderkomen te bieden, in december 2017 een federaal wetsontwerp ingediend dat de politie zou toelaten huiszoekingen te verrichten bij mensen die vluchtelingen onderdak geven. Een poging dus om mensen die hulp bieden te criminaliseren en solidariteit om te buigen tot ongehoorzaamheid.

Het ontmenselijken van vluchtelingen vond de laatste jaren veel te breed ingang in het politieke en publieke discours

Kapitein Rackete’s enige doel was een groep uitgeputte mensen, die in gevaar verkeerden, veilig aan land te krijgen. Lees hier: MENSEN. Of moeten plaatsen we het woord “mensen” beter tussen aanhalingstekens? Het ontmenselijken van vluchtelingen vond de laatste jaren veel te breed ingang in het politieke en publieke discours en vermindert onze empathie, vooral met zij die onze empathie en solidariteit het meest nodig hebben.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas uitte kritiek op de arrestatie van Rackete: ‘Reddingsacties op zee mogen nooit gecriminaliseerd worden.’ Het is een sterke reactie, maar er is nood aan meer fundamentelere reacties die de menselijkheid van en onze verwantschap met vluchtelingen en migranten blijven benadrukken. Niet alleen in de nasleep van grote mediagenieke verhalen zoals dat van Carola, Aylan, Mawda of Valeria, maar elke dag.

Wetgeving en regels die het belemmeren om ons solidair en behulpzaam op te stellen voor de meest zorgbehoevenden zijn gevaarlijk. We bevinden ons op een grens waarop gehoorzaamheid ons zou kunnen ontwortelen van onze eigen morele waarden. Onze maatschappij evolueert, door migratie en honderden andere factoren. Stilstaan is geen optie. Het zou jammer zijn als we in deze evolutie de waarden waaraan we het meest waarde hechten overboord zouden gooien. Voor wie nu denkt: ‘We kunnen toch niet de hele wereld redden?’, zeg ik: ‘Zeker niet, maar wel de mensen die we onderweg tegenkomen… Danku kapitein!’