“‘Woedebeheersing: de grootste uitdaging voor het nieuwe jaar? ’

Bieke Purnelle: ‘Hier zitten we dan, mijn woede en ik, tot elkaar veroordeeld als broers of zussen die elkaar niet kunnen luchten.’

© Brecht Goris

Is woede verspilde energie of kan het ook een motor zijn? Woede kan constructief zijn, schrijft MO*columniste Bieke Purnelle. ‘Maar ze heeft ook constructieve ideeën nodig om meer te zijn dan gevaarlijke energie. Helaas heerst ideeënarmoede daar waar de beslissingen worden genomen.’

Aan het eind van het jaar maken mensen de balans op van de 365 voorbije dagen, dagen die nooit meer terugkomen en niet meer in te halen vallen. Zelden vinkten wij zo gretig de dagen af als het afgelopen jaar, gefnuikt in onze dadendrang, knaldrang, expansiedrang. Wanneer mogelijkheden begrensd worden neemt het verlangen toe.

Bovenal eindigen we het jaar in boosheid. Woede heerst. Woede is alomtegenwoordig. Korte lontjes en lange tenen. Briesen en tieren. Het blad voor de beleefde mond is verschrompeld ter aarde gevallen. Want we zijn kwaad. Op alles en iedereen en het universum.

Niks, geen vrede op aarde en tussen alle mensen broeders, maar kolkende colère.

Niks, geen vrede op aarde en tussen alle mensen broeders, maar kolkende colère.

Woede is verspilde energie beweren mensen die inspirerende quotes bedenken. Alsof de energie die opgewekt wordt door negatieve emoties ons lichaam verlaat zoals lucht ontsnapt uit een lekke ballon.

We zien woede vandaag als de brutale drijvende kracht achter rellende betogers, de verkiezing van autoritaire populisten, de Brexit, Gele Hesjes en de opmars van fascistisch gedachtegoed. We zien haar als ontwrichtend en gevaarlijk. Ze bedreigt de legitimiteit van onze emotie. Boosheid wordt gezien als de onbetrouwbare antithese van rede(lijkheid).

Er was veel om woedend over te zijn

Persoonlijk heb ik dit afgelopen jaar heel wat woede gevoeld. Wat was er veel om woedend over te zijn.

• Mensen die op straat sliepen, maandenlang.

• Verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen.

• Uitgebuite pakjesbezorgers.

• Kinderarbeid.

• Amazon-medewerkers die stierven op hun werk terwijl er een orkaan over het land raasde omdat ze niet naar huis mochten van de baas.

• Astronomische energieprijzen.

• Zorgverleners op hun tandvlees.

• Leerkrachten op hun tandvlees.

• Seksueel geweld in het uitgaansleven.

• Krankzinnige prijzen op de woningmarkt.

• Flagrante voetbalfraude.

• Racisme op de voetbaltribunes.

• Racisme op straat.

• Racisme overal.

• Fiscale achterpoorten waar vlot een monstertruck doorheen rijdt.

• Kinderen in het buitengewoon onderwijs die uren op de bus moesten zitten om 25 kilometer verderop op school te geraken.

• Een homeopathisch klimaatbeleid.

• Stinkend rijke politieke partijen.

• Piekende armoedecijfers.

• Doodgereden fietsers op waanzinnige kruispunten.

• Lege brooddozen.

• Wachtlijsten in de gehandicaptenzorg, de jeugdhulp, de sociale huisvesting, de geestelijke gezondheidszorg

• Slachtoffers van overstromingen die hulpeloos puin ruimden.

• Afgeschafte bushaltes.

• Doodvriezende kinderen op de grens tussen Polen en Belarus.

• Een jongen die stierf in een politiecel. Opnieuw.

• Narcistische politici, verblind door het licht der schijnwerpers.

• Mensen die eenzaam doodgingen.

• Cultuur als stout kind in de hoek gezet.

• Jef Bezos in de ruimte.

• Richard Branson in de ruimte.

Constructieve woede

Hier zitten we dan, mijn woede en ik, tot elkaar veroordeeld als broers of zussen die elkaar niet kunnen luchten. Ik wil dat ze weggaat, me met rust laat. Zij blijft me treiterig aan m’n haren trekken. Wat moet ik met haar? Hoe raak ik van haar af?

Ik groeide op met het idee dat woede ongepast was, helemaal voor een vrouw. Boze vrouwen zijn gevaarlijke furies, waar je beter in een grote boog omheen loopt.

Zelfbeheersing en voornaamheid waren de motto’s van onze meisjeseducatie. Woede was lelijk en ongezellig, ten allen prijzen te vermijden.

Het koste me een kwart van een mensenleven om mijn eigen boosheid te leren aanvaarden. Ik leerde haar appreciëren als mentor en motor. Soms klamp ik mij aan haar vast alsof ik haar nodig heb. Toch blijft ze mij vervullen met onbehagen, als een strenge coach met driftbuien.

Ideeënarmoede is een ernstige kwaal met verregaande gevolgen.

Misschien zijn we vergeten dat woede constructief kan zijn, als ze de juiste uitgang vindt. Collectieve woede is een krachtige brandstof voor verandering wanneer ze een heilzaam doel beoogt en zichzelf strategisch in de hand houdt.

Met woede alleen schieten we niets op. Ze heeft constructieve ideeën nodig om meer te zijn dan onbestemde, onbehaaglijke, soms gevaarlijke energie. Ideeën over hoe de dingen anders en beter en eerlijker kunnen. Ideeën op lange termijn. Ideeën die hoop bieden.

Die ideeën ontbreken flagrant op de plaatsen waar beslissingen worden genomen, waar wetten worden ontworpen en gestemd, waar de samenleving wordt afgebakend. Ideeënarmoede is een ernstige kwaal met verregaande gevolgen. Zolang de ideeën ontbreken zal de woede borrelen, gisten en sissen.

Woedebeheersing zou wel eens de grootste uitdaging kunnen zijn van het nieuwe jaar.