Dit is een pleidooi voor meer licht in een beschaving, voor verlicht verzet

© Sarah Wagemans

Sarah Wagemans is dichter en leerkracht Nederlands aan anderstaligen. MO* vroeg haar een poëtische blik op 2021 te werpen. ‘Waar zijn de mensen gebleven?’, vraagt ze zich daarover af. ‘Waar is het licht in de beschaving gebleven?’

Het voelt als een koortsdroom die maar niet verlicht geraakt. Het is een eindeloze nachtmerrie die geen nachtmerrie blijkt te zijn, maar uw echte leven. Werken, eten, slapen, werken en om dat allemaal vol te houden: zuipen.

Of mekaar de kop afhakken op sociale media. Onophoudelijk en meedogenloos. Als niet ik, dan gij ook niet.

Beste medemens, dit is geen nieuwjaarsbrief voor Zatte Nonkel en volgend jaar van hetzelfde.

Beste medemens, dit is geen nieuwjaarsbrief voor Zatte Nonkel en volgend jaar van hetzelfde. Dit is geen afratelen van een kopie van een kopie van holle woorden gelijk holle bomen en daarop het gehakketak van de bonte specht en dat hebt ge weer eens goed gezegd en van santé al maar weer!

Elk jaar van hetzelfde. Weg ermee.

Internetgekakel. Vechten tegen schimmen.

Waar zijn de mensen gebleven?

Een modderige stroom van gescheld en getier van daar naar hier en weer terug en alles sleurt dat mee, uw meubels, uw gedachten, uw tranen, uw hart.

Rijen soldaten die door de straten marcheren met vlaggen. Gestamp van laarzen op de kasseien.

‘No pasaran, ze komen er niet door’, fluistert er ergens een stem. Maar ge moet echt wel heel goed en aandachtig luisteren, want ze geraakt amper nog boven al dat grof geruis uit.

Een deur wordt ingestampt en er klinkt een geweerschot, koud en kil met een echo die pingpongt van de ene gevel naar de andere. Een granaat die ontploft. Nee, dat was niet op Netflix.

Beelden van Anne Frank en Aylan Kurdi en Mawda Shawri flitsen door het hoofd. Bovenop het stapelbed voor mij op mijn scherm staren drie paar fonkeloogjes me intens aan, nieuwsgierig naar de juf die zo meteen de mama beneden op het onderste bed een aantal vragen zal voorschotelen voor haar eindevaluatie Nederlands.

Ik beeld me in hoe ze op dat bed in dat rijtje voor de camera ferm werden neergezet op het felgekleurde deken gekregen van de buren en dan de micro aan, ingepeperd dat ze braaf moeten zijn, want dit is de juf van de mama waar mama nu mee gaat videochatten en straks kan de mama met dit diploma misschien wel een opleiding bij de VDAB gaan volgen als poetsvrouw of kamermeisje. Of misschien mag ze stukjes speelgoed sorteren in de Kringwinkel.

© Sarah Wagemans

Want de rekeningen moeten betaald. Geen geld geen licht, geen eten. Beter dan ’s nachts door ijskoude rivieren waden met de kinderen op de arm.

De camera zoomt in, stelt scherp op de schaduw van de kinderen op de moeder. De laatste vraag. Ze brengt het er goed vanaf, ze moet wel, ze heeft geen keuze.

Waar zijn de mensen gebleven?

De dag voor kerstavond een mondelinge toets afnemen van een vrouw van wie de man het kind kwam droppen midden in de evaluatiesessie. Dat kind zat aan de vrouw haar haren te trekken en op het bed te springen en te gillen terwijl ze moest vertellen wat ze gisteren gedaan had op haar werk en ook over wat ze met een kilo aardappelen zou doen. Persoonlijk zou ik ermee beginnen smijten.

De scholen zijn gesloten, want de cijfers swingen weer de pan uit. Dat hadden we niet zien aankomen, daar waren we na twee jaar pandemie helemaal niet op voorzien!

Nu is er geen kinderopvang voor fabrieksarbeidsters die niet genoeg verdienen tijdens hun dagshift gevolgd door een nachtshift om een nanny te betalen. Nee de leerkracht kan niet toch naar school komen, de leerkracht is zelf ziek en hun kinderen ook.

Ga anders eens kijken in de cafés of daar niet iemand zit die betaald of onbetaald werk zoekt, gratis gemeenschapsdienst als straf omdat ge niet wilt werken in onveilige omstandigheden zonder eender welk sociaal statuut is toch het nieuwe normaal?

Of kijk eens in de culturele sector, misschien kunnen die uw kinderen wel wat entertainen en verhaaltjes voorlezen, daar zijn ze goed in die van het theater en al hun cinema.

Waar zijn de mensen gebleven?

Dit is een Pleidooi voor meer licht in de beschaving, want de gaten zijn te donker en er komt precies geen einde meer aan.

Beste medemens, dit is geen nieuwjaarsbrief. Ik heb mijn beste kleedje niet aan en in mijn haren prijkt geen strik. Dit is een Pleidooi voor meer licht in de beschaving, want de gaten zijn te donker en er komt precies geen einde meer aan.

Elektriciteit is een nutsvoorziening, een basisbehoefte en moet toegankelijk en betaalbaar zijn voor iedereen. Licht en verwarming en warm water voor iedereen.

Het is geen middel voor een paar enkelingen om rijkdom te vergaren. De planeet behoort niemand toe en en is dus van ons allemaal en uw elektriciteitscentrale is ook die van mij en hem en haar en hun.

En als we zeggen van sluiten die boel en ander en beter, dan hebben al uw winstmarges en flow charts niks van doen. De mensen hebben de politiekers verkozen en niet andersom. Doe uw job. Neem verantwoordelijkheid. Maak van uw bevolking terug mensen, mensen zijn geen cijfermateriaal noch machines om de bonussen te spekken en zelfs machines hebben nood aan regelmatig onderhoud.

Waar zijn de mensen gebleven?

Dit is een Pleidooi voor meer licht in een beschaving zonder kernafval en verstikkend fijnstof en wapenindustrie, zonder luchtvervuiling en watervervuiling en grondvervuiling, zonder kinderen tijdens de vlucht neergeschoten in de donkere nacht of bij klaarlichte dag alsof het vervelende insecten zijn, zonder lijken van mensen op de bodem van de zee naast lijken van vissen die massaal sterven en daar is geen visboerderij tegen bestand.

Zonder halfbevroren lichamen in slaapzakken op vuile matrassen op de hoek van de straat, geen gezinnen moedeloos en stil aan de tafel want ge kunt niet elke avond over uw eigen miserie grappen en grollen en doe maar elke avond van warmetruiendag, zonder ouderen die maar volgens de wetten van de natuur en de sterksten aan hun einde moeten komen na een heel leven van hard labeur.

© Sarah Wagemans

Wees geen egocentrische klootzakjes, geen onmensen. Don’t be a bitch, zeggen de doden tegen de levenden.

Er verdrinken mensen in de Noordzee, mensen met een vader en een moeder en kinderen, mensen met facturen die veel te hoog zijn en met dromen over later en misschien een moestuin, met talenten en ambities en het verlangen om ’s avonds gewoon de deur te sluiten en de gordijnen dicht en wat op de zetel tegen mekaar aan kruipen en een goeie film te zien.

Mensen die in de zorgsector willen werken om de vaders en moeders van andere hardwerkende mensen te verzorgen. Mensen die mee in ziekenhuizen willen werken om te zorgen dat er minder andere mensen sterven, zodat we weer samen veilig buiten kunnen komen en onder mekaar, pinten drinken aan de toog en mosselen met friet eten op een of ander terras in de zon die niet te heet en niet te fel is, maar juist warm genoeg.

Vrijheid. Maar dan voor alle mensen. Iedereen heeft recht op een veilig bestaan. Elke dag kunnen zijn wie je bent, ook zonder campagne en inzamelacties en vlammetjes op uw ramen plakken. Daar dient belastinggeld voor, om voor de mensen te zorgen.

Er slapen mensen op straat en in tentenkampen onder de brug, er slapen mensen in huizen helemaal rot van het bruine water dat afgelopen zomer door de straten kwam razen.

En ja, die zijn van bij ons en nee dat was niet normaal en ja dat kan u ieder moment ook overkomen en wie gaat er u dan komen helpen bij het onderhandelen met de mannen in uniform van de verzekering die allerlei jargon toepassen om uw brein helemaal te doen verzanden waardoor ge toegeeft en de puinzooi in uw scheefgezakte huis dan maar zelf probeert weer aan elkaar te plakken met ducttape van de Krak.

Er zijn vaders en moeders en kinderen gestorven omdat ze ziek waren en niet meer konden ademen, maar mondmaskers moesten we zelf maken, want die waren uitverkocht, zo werkt dat nu eenmaal op de neoliberale markt. Op vaccins moeten vele landen wachten want die zijn te duur of ze zijn er gewoon niet want de fabrikanten verkopen aan de hoogste bieder, zo draait nu eenmaal de economie.

Het wordt ons zo uitgelegd. Het wordt er zo ingeramd. Als gij dan zij niet en omgedraaid.

Het wordt ons zo uitgelegd. Het wordt er zo ingeramd. Als gij dan zij niet en omgedraaid. Uw buur, uw collega, de werkloze, de vrouw met hoofddoek, de vluchteling, het zijn allemaal uw concurrenten en concurrenten kunt ge maar beter niet liefhebben en respecteren, ge moet ze haten en uit de weg ruimen of het is met u gedaan.

Toetert Maatpakkenman vanuit zijn villa gebouwd met de winst die gij voor hem elke week aanlevert door gratis overuren te draaien, willen of niet. Wilt gij niet, dan een andere sloeber wel.

Maar in een villa zult ge geen van u tweeën ooit wonen, omdat het systeem u dat nooit zal toelaten. Naar boven moet ge trappen, niet naar de strijder naast u.

Waar zijn de mensen gebleven?

Weg met de zorg en sociale zekerheid en de culturele sector, word ziek, krijg hartklachten, koop meer brol. Stuur uw kinderen naar school en laat ze mekaar maar wat besmetten en de leerkrachten ook, dan kunt gij ondertussen gaan werken en de economie doen draaien, want zonder de economie valt de wereld stil. Toetert Maatpakkenman.

Beste medemens, zonder de werkmens valt de economie stil. Zonder de werkmens geen winst. Zonder de werkmens geen riante bonussen, geen tripjes naar Mars.

Mensen zijn geen machines en ook machines hebben dagelijks onderhoud nodig, of ze vallen stil. Zet uw machinerie stil. Word terug mens.

Beste medemens, dit is geen nieuwjaarsbrief, dit is een Pleidooi voor licht in de beschaving, of ze houdt op met beschaafd te zijn en dan is er enkel nog barbarij.

© Sarah Wagemans

Vrijheid is maar vrijheid als de ander ook mag blijven leven.

Capitalism kills, het brengt ons dodelijke virussen die kunnen blijven groeien omdat er aan te verdienen valt. En ja dat is de schuld van de big pharma dus ga die bestrijden en eis de vrijmaking van de patenten in plaats van mekaar de koppen in te slaan omdat ge even aan de gezondheid van uw medemens moet denken.

Vrijheid is maar vrijheid als de ander ook mag blijven leven.

Capitalism kills, het brengt ons overstromingen en hittegolven en voor verzekeringsmaatschappijen en oliemaatschappijen en de betonkoningen is dat big business dus ga die bestrijden in plaats van alles op de Walen te steken. De rivieren aan uw kant van de taalgrens kunnen ook door de dijken breken en wie gaat dan uw huis en uw kelder komen leegpompen?

Vrijheid is maar vrijheid met een dak boven uw hoofd.

Capitalism kills en het maakt mensen tot uit te schakelen concurrenten dus is uw miserie altijd de schuld van een ander of van uzelf en iedereen is vervangbaar. Een mensenleven is maar van belang als het geld kan opbrengen. In uw plaats duizend anderen.

Vrijheid is maar vrijheid als ge ’s morgens levend moogt opstaan en ’s avonds levend moogt gaan slapen.

Beste medemens, dit is geen nieuwjaarsbrief, dit is een Pleidooi voor verlicht verzet. We kunnen niet terug naar het oude normaal, want dat werkt niet.

Neoliberalisme is niet gemaakt voor mensen, maar om winst te maken op kop van de mensen. Fortuinen worden niet vergaard door hard te werken, maar door hard uit te buiten en te stelen en te bedriegen en te graaien langs alle kanten.

Doe daar niet meer aan. Laat dat niet mee gebeuren. Wees geen concurrenten, ga niet met mekaar op de vuist maar trap allemaal samen naar boven zo hard ge kunt.

Weiger nog mee te draaien, doe zoals de klimaatjongeren, blijf buiten de schoolpoort als daarbinnen geen alternatief wordt onderwezen, geen oplossing voor een leefbare toekomst zonder constante klimaatstress. Bepaal zelf uw toekomst.

Weiger nog mee te draaien, blijf buiten de fabriekspoorten, als uw veiligheid en gezondheid niet gegarandeerd worden. Bepaal zelf uw leven.

Ga wél de Walen helpen, breng ze mortel en kruiwagens en frigo’s en laat ze niet in de natte kou staan. Ze komen straks hetzelfde bij u doen.

Breng vluchtelingen en asielzoekers in nood eten en tenten en slaapzakken en help ze aan overnachtingen en informatie over hun rechten. Ze zullen straks uw kinderopvang zijn, uw zorgverleners, uw verplegers op uw oude dag. Ze zullen mee belastingen kunnen betalen, daar komt uw sociale zekerheid van, uw vakantiegeld en uw eindejaarspremie.

Solliciteer niet voor vacatures bij winkelketens en ketenrestaurants en alle andere allesopslokkende giganten en ga voor lokaal en organiseer u in coöperatieven en vakbonden en laat u niet isoleren. Wees uw eigen baas en deel samen in de winst, ge hebt er zelf voor gewerkt.

Breng mensen samen en laat ze ontdekken dat ze niet alleen staan. Laat ze hun verhaal doen en zich herkennen in mekaar.

Sluit uw cinema’s en theaterzalen niet als de rest wel mag blijven draaien, mensen hebben nood aan zelfontplooiing en ontspanning om zich mens te kunnen voelen, van shiften aan de band zal het niet komen en van met vlaggen zwaaien ook niet. Organiseer films van verzet, en theater van verzet, en gaar- en soepkeukens van verzet.

Breng mensen samen en laat ze ontdekken dat ze niet alleen staan. Laat ze hun verhaal doen en zich herkennen in mekaar. Ga op markten optreden, en in de cafés, maak van de straat uw podium, van de mensen uw verhaal.

Waar zijn de mensen? Hier zijn de mensen!

Dit is geen nieuwjaarsbrief, maar een Pleidooi voor de vlam in de pan.