Niet zo ver van Duitslands grootste bron van CO2-uitstoot gaat op maandag de jaarlijkse internationale klimaatconferentie van de Verenigde Naties van start. Hoewel Duitsland voor velen een voortrekker is in het klimaatdebat, zal Angela Merkels regering het gebrek aan groene hervormingen moeten verantwoorden.
De eilandstaat Fiji bestaat uit 332 eilanden, waarvan velen nu reeds worden bedreigd door een stijging van het zeeniveau.
Fiji eilandstaat klimaatverandering
Gedurende twee weken, van 6 tot 17 November, vormt de Duitse stad Bonn het toneel voor een in toenemende mate gemediatiseerd internationaal debat: namelijk het klimaatdebat. Na Parijs twee jaar geleden en Marrakesh in 2016, neemt nu Duitsland de fakkel over voor de zogeheten ‘Conference of the Parties’, afgekort COP.
Samen met de eilandnatie Fiji deelt Duitsland dit jaar het voorzitterschap. De Europese grootmacht en leider in hernieuwbare energie zal echter ook in eigen boezem moeten kijken, wil het zonder schroom kunnen pleiten voor klimaatactie.
De COP als hefboom in Duitse politiek
Bonn is een kleine stad in de schaduw van Keulen met amper 300.000 inwoners. Als voormalige hoofdstad van West-Duitsland en het huidige hoofdkwartier van de Verenigde Naties in Duitsland heeft de stad op politiek vlak hoger gescoord dan je op basis van zijn omvang zou verwachten. Dat de stad, net iets groter dan Gent, twee weken lang ook nog eens 25.000 afgevaardigden moet onderbrengen is een logistiek huzarenwerk waar het hele Bundesland voor werd ingeschakeld.
Met het fameuze Parijs Akkoord als uitkomst van de COP21 in Frankrijk in 2015 - waarbij de internationale gemeenschap plechtig beloofde er alles aan te doen om de globale temperatuurstijging onder 2 graden Celsius te houden – is het virtueel onmogelijk voor de Duitse tegenhanger om even geduchte successen te boeken.
Met tegenpruttelende Verenigde Staten in de gelederen en een flauwe vertoning van klimaatambitie tijdens COP22 in Marrakesh afgelopen jaar levert deze 23ste editie hoogstens een duidelijker plan op voor de implementatie van het Parijs Akkoord in de komende jaren en geeft het individuele landen de kans hun goede bedoelingen verder te materialiseren.
‘De Groenen stellen de afbouw van steenkoolcentrales als voorwaarde voor een coalitie met Merkels partij’
De COP brengt in elk geval heel wat politiek momentum met zich mee, en kan wel eens een doorslaggevende factor spelen in de compositie van Angela Merkels nieuwe regering. Hoewel CDU/CSU in september de nationale verkiezingen won, verloor de partij van de Bundeskanselerin veel terrein (met name aan de uiterst rechtse partij AfD) en dient ze met haar partij een coalitie aan te gaan.
Aanstaande weken zal Merkel aan tafel zitten met zowel de Vrije Democraten (FDP) als de Groenen (Die Grünen). Deze laatsten stellen de afbouw van steenkoolcentrales als een voorwaarde voor een coalitie. Een eis die de komende weken zeer veel weerklank zal vinden bij activistengroepen, ngo’s en de media die zich in Bonn verzamelen.
De COP, en de extra media-aandacht die het met zich meebrengt, kan wel eens mooi in het voordeel van de Groenen spelen. De klimaatconferentie in Bonn zou de politieke onderhandelingen in het land vooruit moeten helpen’, verklaart Lutz Weischer van de denktank GermanWatch.
Bondskanselier Merkel kreeg de bijnaam ‘de klimaatkanselier’ nadat ze in 2008 de EU dwong om reductiemaatregelen voor emissies aan te nemen, en een sleutelrol speelde tijdens de onderhandelingen voor het Parijs Akkoord. In 2015 en 2016 had de Duitse regering echter andere zorgen aan het hoofd, en verdween het klimaatdebat naar de achtergrond. Nu ze echter aan de onderhandeltafel zit met Die Grünen, wordt Merkel in de duurzame richting geduwd, wil ze er in slagen om met een stabiele coalitie het land te gaan leiden.
Duitsland schat dat het zijn CO2 uitstoot met 30% kan verminderen tegen 2020 in vergelijking met 1990, het beloofde echter een reductie van 40%.
Uitstoot CO2 Duitsland
Klimaattop in de hoofdstad van kool
De hoofdreden voor het verlies van Merkels titel als klimaatkanselier enerzijds en de iets te ijverige mediacampagne van de Duitse regering in de aanloop naar de COP anderzijds is een gelekte beleidspaper van het Duitse ministerie voor milieu, die schoorvoetend toegeeft dat het land zijn emissie reductie doelstellingen voor 2020 zal mislopen met meer dan 10 procent.
Het ministerie gaf toe dat ‘dit is aan zware klap voor Duitsland’s klimaatbeleid’ en ‘het lands reputatie als een klimaatleider zwaar kan aantasten.’
‘Hoewel Duitsland trots mag zijn op enkele succesverhalen die het voortbracht, veroorzaakt de grote hoeveelheid steenkool die het land nog steeds gebruikt een aanzienlijke voetafdruk’
‘Hoewel Duitsland weldegelijk trots kan zijn op enkele succesverhalen die het voortbracht, zoals bijvoorbeeld dat het land 35 procent van zijn elektriciteit uit hernieuwbare energie haalt, veroorzaakt de grote hoeveelheid steenkool die het land nog steeds gebruikt een aanzienlijke voetafdruk’, verklaarde de staatssecretaris voor het ministerie van Milieu, Jochen Flasbarth, onlangs in een publieke webinar.
‘Enkel investeren in hernieuwbare energie, maar ondertussen het gebruik van fossiele brandstoffen niet afbouwen, levert een status quo op, en geen afbouw van onze uitstoot’, voegde Flasbarth nog toe. ‘Wij geloven er echter in dat we tegen het midden van de eeuw een volledig hernieuwbare gemeenschap kunnen hebben.’
Bovendien neemt de klimaattop plaats in het Bundesland (het Duitse equivalent van een provincie) Nordrhein-Westfalen. De regio grenst aan België en vormt het hart van de Duitse steenkool- en staalindustrie. De grootste bruine-koolmijn en grootste bron van CO2 uitstoot van het land bevindt zich slechts 30 kilometer van de klimaattop. Dit is een uitgelezen kans voor activistengroepen als Ende Gelände om Duitsland’s aanslepende afhankelijkheid voor kool aan te kaarten.
De stad Bonn vormt het toneel voor COP23, het grootste klimaat event van het jaar.
Bonn Duitsland
Allen in dezelfde kano
Hoewel Duitsland wel degelijk de COP organiseert dit jaar, heeft de klimaattop een veel exotischer presidentschap dit jaar: de eilandstaat Fiji heeft namelijk het presidentschap over het hele gebeuren.
‘In deze COP staan het opbouwen van empathie, de zoektocht naar consensus en het maken van wijze beslissingen voor het algemene goed centraal’
De samenwerking tussen tussen Fiji en Duitsland kwam tot stand toen de eilandstaat het presidentschap voor de klimaattop op zich nam, maar de logistieke last niet zelf kon dragen. In dat geval vindt de top plaats in het hoofdkwartier van de Verenigde Naties Conventie voor Klimaatverandering (de UNFCCC), namelijk Bonn.
Fiji’s presidentschap brengt heel wat extra flair met zich mee: deelnemers zullen begroet worden op traditionele wijze met een zogenaamde bula.
Bovendien staan het delen van verhalen, het opbouwen van empathie, de zoektocht naar consensus en het maken van wijze beslissingen voor het algemene goed centraal in deze COP. Deze wijze van samenkomst is afgeleid van de Fijiaanse cultuur en samengevat in het concept talanoa.
‘We zitten allen in dezelfde kano’, stelde de eerste minister van Fiji Frank Bainimarama in een welkomstspeech aan de Verenigde Naties. Fiji en andere kleine eilandnaties hebben veel belang bij de klimaattop, aangezien hun voortbestaan rechtstreeks bedreigd wordt door de stijgende zeespiegel.