Guy Poppe volgde als journalist bij de VRT-radio jarenlang Afrika en dus ook de Democratische Republiek Congo. Hij schreef met De boom waarnaar ze stenen gooien het zeer leesbare dagboek van zijn vele tochten door de vroegere Belgische kolonie.
Zo schildert Poppe, aan de hand van wat soms bijna aanvoelt als een reisverhaal, het beeld van het complexe en immense land dat de voorbije vijftien jaar gekweld is door de grootste humanitaire ramp sinds de Tweede Wereldoorlog. Meer dan vijf miljoen slachtoffers. Poppe laat mensen van vlees en bloed een gezicht geven aan die gruwelijke cijfers.
Poppes zoektocht langs talloze gesprekspartners brengt een verslag dat strekt van 1996 tot 2009. Je krijgt een beeld van de opeenvolgende oorlogen, de vele rebellengroepen en de rol van de buurlanden –in de eerste plaats Rwanda– in het geweld. Ook de rol van de internationale gemeenschap –met voorop de inspanningen om de vrede te herstellen en verkiezingen te organiseren– wordt uit de doeken gedaan.
De Belgische inbreng wordt vaak met getuigenissen van binnenuit gekleurd. Tot slot schetst Poppe de huidige situatie: het verschil met de oorlogsjaren, de aanhoudende crisis in Kivu, maar ook de ontgoochelende prestaties van de verkozen politici.
Het dagboekprocédé heeft veel voordelen maar een nadeel is dat een chronologische rode draad niet altijd de beste manier is om een onderwerp te dissecteren. De epiloog beantwoordt ten dele aan die nood. Daarin beschrijft Poppe hoezeer het Mobutisme ook het beleid van president Joseph Kabila kleurt en als een loden last op het land weegt.
De conclusie is duidelijk: Congo blijft een land van de eindeloze mogelijkheden, die evenwel moeilijk gerealiseerd zullen worden zolang de staat zich opstelt als een roofdier. De bevolking lijdt. De hoop zit bij de vele individuen en organisaties die er ondanks alles het beste proberen van te maken. Een aanrader voor wie Congo beter wil begrijpen.
De boom waarnaar ze stenen gooien, Congodagboek 1996-2009 door Guy Poppe is uitgegeven door Meulenhoff/Manteau, 511 blzn. ISBN 978 90 8542 1443.