Hedendaags goud in Europa
Isabell Zipfel
27 februari 2013
Vruchtbare grond opkopen om landbouwproducten te telen of puur om te speculeren. Sinds de economische crisis van 2008 is het erg in zwang bij overheden, concerns en “investeerders”. Vaak gaat daarbij de aandacht naar Afrika of opkomende landen in het Zuiden, maar de rush naar land heeft intussen ook Europa bereikt. Met name het voormalige Oost-Duitsland, waar landbouwgrond nog relatief goedkoop is, staat in de belangstelling van speculanten. Vooral de landbouw-productiecoöperaties uit de DDR-periode, de Landwirtschaftliche Produktionsgenossenschaften (LPG’s), zijn gegeerd.
Uit mijn bezoeken aan boerderijen en voormalige LPG’s in Oost-Duitsland heb ik geleerd dat ze langzaam maar zeker hun land aan het verliezen zijn. Bedrijven die landbouwgrond opkopen, schakelen informanten in om een seintje te geven wanneer de bestaande lease-contracten aflopen. De som geld die de opkopers informeel bieden, bedraagt het veelvoud van wat de boeren tot nu toe aan leasingrechten betaalden. Zelfde scenario wanneer een informant er lucht van krijgt dat de voorzitter van een voormalige LPG er de brui aan wil geven of in financiële moeilijkheden verkeert: een flinke smak geld op tafel –veel meer dan wat een boer op basis van zijn oogstopbrengsten kan betalen.
De jacht op olie en gas is tegenwoordig vervangen door een jacht op landbouwproducten. Landbouwgrond is de goudmijn van de 21ste eeuw. Door die grond te verwerven, leggen landbouwreuzen beslag op de productiebasis van de toekomst. Het resultaat van landroof is niet alleen dat de traditionele boerenstiel gaandeweg uitsterft. Het leidt ook tot een meedogenlozen herverdeling van de macht in de voedselproductie.
Isabell Zipfel is een Duitse freelancefotografe-journaliste die eerder voor MO* een reportage maakte over de ondergrondse kolenbranden in Jharia, India.