Ook het klimaat draait om geld
“‘Nationale bank als goede huisvader van het klimaat’
De Vlaming staat gekend als een fervente spaarder. We zijn pas gerust als ons kapitaal veilig geparkeerd staat bij de bank. De bank wordt aanzien als een goede huisvader. Maar klopt dit beeld wel?
Kate Raworth
© Thijs Calu
Allerhande middenveldorganisaties zetten de laatste jaren steeds meer in op de rol van geld bij mondiale problematieken zoals klimaatverandering.
Enerzijds willen ze als milieubeweging zelf het goede voorbeeld geven. Dit doen we onder andere door zelf te kiezen voor een duurzame bank en door zelf projecten en activiteiten te ondersteunen die op een duurzame en sociale manier omgaan met geld. Dit zijn vaak heel concrete en tastbare initiatieven die tonen dat een andere weg mogelijk is.
Toch moeten we ook erkennen dat we er op die manier alleen niet zullen geraken. Klimaatgerelateerde problemen en rampen vinden hun oorsprong vaak in een slecht werkend systeem. Willen we de transitie naar een duurzame en sociaal rechtvaardige samenleving versnellen, dan moet het systeem veranderen.
Volg het geld
Als burger of kleine organisatie is dit niet evident, maar samenwerkingen creëren mogelijkheden. Vzw Klimaatcoalitie neemt zulke initiatieven voor haar rekening. Ze organiseert campagnes als divestment, gaat het debat aan met de Nationale Bank. Transitienetwerk Middenveld lanceerde een brochure over ‘institutioneel geld’.
‘Het systeem rond het geld is vaak oorzaak van ongelijke verdeling en onrecht met onder andere een negatieve impact op het milieu’
Daarnaast pleit onze organisatie (Arbeid & Milieu vzw), samen met Kate Raworth, voor een nieuw economisch model en ijveren we via ‘Belfius is van ons’ voor een democratische en toekomstgerichte bank.
Als we de weg van ons geld van naderbij bekijken, blijkt dat het systeem dat hier rond is gebouwd vaak oorzaak is van ongelijke verdeling en onrecht met onder andere een negatieve impact op het milieu.
De Vlaming staat gekend als een fervente spaarder. We zijn pas gerust als ons kapitaal veilig geparkeerd staat bij de bank. De bank wordt aanzien als een goede huisvader. Maar klopt dit beeld wel?
Om dat te garanderen werd in 1850 de ‘Nationale Bank van België’ (NBB) opgericht, ook wel de ‘bank der banken’ genoemd. Onze huisbank klopt aan bij de centrale bank als ze bankbiljetten of kredieten nodig hebben. Iedere bank heeft bij de centrale bank een lopende rekening en kan zo op zeer korte termijn bij haar geld lenen om ons te voorzien van de nodige bankbiljetten.
Roekeloze huisvader
Wat onze bank der banken ook doet is het bestuderen en controleren van al die verschillende banken. Ze dient ervoor te zorgen dat onze bank zijn rol als goede huisvader optimaal invult en zich aan de regels houdt. Daarnaast wil de NBB de financiële stabiliteit bewaren. Dat dit niet evident is blijkt uit de financiële crisis van 2008. Daaruit bleek dat heel wat banken eerder als roekeloze huisvader kunnen aanzien worden.
© Arbeid & Milieu
Wat het middenveld hierbij stoort, is dat de focus bij het toezicht houden op banken en hun producten sterk ligt op de financiële risico’s, minder op wat de bank zelf met ons geld doet.
Want vergis je niet. Ons geld wordt niet geparkeerd op de bank. Banken gaan hier zelf mee aan de slag. Ons geld gaat de wereld rond en wordt geïnvesteerd in allerhande bedrijven en activiteiten. Op die manier investeren burgers onrechtstreeks mee in wapens, militaire dictaturen en bedrijven die geen rekening houden met mensenrechten of milieunormen.
De voorbije jaren riep de Klimaatcoalitie op om in te zetten op divestment: stoppen met investeren in dergelijke zaken en concreet niet meer investeren in activiteiten en bedrijven die sterk inzetten op fossiele energie. Het verplaatsen van geld (desinvesteren of divest) uit de fossiele industrie naar hernieuwbare energie is een effectieve manier om klimaatverandering aan te pakken. Dit is een opdracht voor zowel banken, als bedrijven en organisaties.
Risico’s inschatten
De Klimaatcoalitie wil hier ook een stap verder in gaan en verwacht een initiatief van de bank der banken. Een goede huisvader voorziet niet alleen in financiële stabiliteit maar ook in rechtvaardigheid in zijn huishouden. Wij willen dan ook dat de NBB klimaatrisico’s meeneemt in zijn toezicht, analyses en studies. Want de klimaatverandering zal de komende jaren voor heel wat onzekerheid zorgen, wat ook een uitwerking zal hebben op de financiële stabiliteit.
Ten eerste moet de Nationale bank het nodige onderzoek doen om dit risico in te schatten. Daarnaast moet de bank er als goede huisvader op toezien dat er zo min mogelijk geïnvesteerd wordt in producten en bedrijven die ons klimaat onder druk zetten. Via de Klimaatcoalitie worden deze aanbevelingen gebundeld.
BNP Paribas, ING, KBC en Belfius investeren samen nog steeds meer dan 40 miljard euro in olie, gas en steenkool. Dat is veel geld. Dat moet veranderen.
Benieuwd hoe het met jouw bank zit? De BankWijzer van FairFin geeft je het antwoord.
Ken jij een lokale mandataris? Ben je zelf of een collega bestuurder in een VZW, in de non-profit sector of sociale economie ? Ken je de mensen die betrokken zijn bij het financieel beheer van een school, universiteit of intercommunale? Op een andere manier betrokken bij een organisatie met een maatschappelijke doelstelling? Met de brochure ‘Institutioneel geld aan het werk voor een duurzame toekomst’ zetten we je op weg, zodat je netwerk actief kan bijdragen aan het duurzame beheer van het geld van uw organisatie.
© Thijs Calu