Van vraagouder tot draagmoeder: De babybusiness tussen Israël en Georgië

© Aïlien Reyns

Het Heilig Land staat al langer bekend om zijn mythische verhalen over miraculeuze concepties, maar het verhaal van Moran en Yoni Cohen, een Israëlisch paar en hun pasgeboren baby’s Tomi en Adam tart wellicht ieders verbeelding. Tomi en Adam werden kort na elkaar geboren in de lente van 2017. Ze zijn genetisch verwant, maar toch geen tweelingbroers in de strikte zin van het woord. Tomi kwam ter wereld in Tel Aviv uit de buik van zijn biologische moeder Moran, terwijl Adam in de Georgische hoofdstad Tbilisi werd geboren uit de buik van een Georgische draagmoeder.

Na verschillende mislukte pogingen om zwanger te worden en moeilijk te verwerken miskramen riepen Yoni en Moran de hulp in van Manor Medics, een Israëlisch fertiliteitsagentschap dat gespecialiseerd is in internationaal draagmoederschap in Georgië. Hoewel het merendeel van de embryo’s die tot stand kwamen via in-vitrobevruchting van de eicellen van Moran met de zaadcellen van Yoni werd ingebracht in de baarmoeder van de Georgische draagmoeder, plaatste Manor Medics ook één embryo terug in de baarmoeder van Moran, in een ultieme poging om de kinderwens van het paar op vrij ‘natuurlijke’ wijze te vervullen.

Verbazend genoeg resulteerden beide embryotransfers in een zwangerschap en waren zowel de Israëlische vraagmoeder als de Georgische draagmoeder in verwachting van een baby.

Draagmoederschap is een reproductieve methode waarbij een draagmoeder een kind draagt en baart voor wensouders die dat omwille van een sociale (bijvoorbeeld homoseksualiteit) en/of een biologische reden (bijvoorbeeld vrouwen met een beschadigde, misvormde of geen baarmoeder) zelf niet kunnen.

In veel landen is draagmoederschap bij wet verboden.

Bij de huidige procedures wordt vooral gebruik gemaakt van hoogtechnologisch draagmoederschap, waarbij een embryo van de wensouders na in-vitrofertilisatie wordt ingebracht bij de draagmoeder en er dus geen genetische band bestaat tussen de draagmoeder en het kind.

Veel draagmoederschapsprocedures vereisen een dubbele reproductieve interventie, van enerzijds een eiceldonor die de eicel en dus het genetisch materiaal levert, en anderzijds een draagmoeder die de baby draagt en baart.

De wetgeving op het vlak van draagmoederschap is complex, veranderlijk en verschilt sterk van land tot land. In veel landen is draagmoederschap bij wet verboden, zoals in Frankrijk, Italië, Zwitserland en IJsland. Sommige landen staan enkel altruïstisch draagmoederschap (zonder financiële vergoeding) toe, zoals bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, Canada of Griekenland.

In Israël, Oekraïne, Georgië, Iran, Rusland en enkele Amerikaanse staten als Californië, Delaware, Florida en Nevada is commercieel draagmoederschap toegestaan, meestal alleen voor getrouwde heteroseksuele paren. In de meeste landen bestaat er echter geen wetgeving in verband meet draagmoederschap, zoals in België en Zweden.

De Israëlische tv-zender Channel 10 bracht het complexe geboorteverhaal van de twee baby’s in beeld. Terwijl mama Moran in Israël bleef om te bevallen van baby Tomi, vertrok papa Yoni naar Tbilisi om baby Adam op te halen. Hij was niet de enige Israëlische wensouder die daar wachtte op een draagmoederbaby.

Samen met tientallen andere Israëlische paren verbleef Yoni in een van de grote appartementencomplexen van  Manor Medics. Daar brengen de wensouders de eerste prille maanden van hun baby door, in afwachting dat ze de officiële reisdocumenten voor het kind krijgen. Hoewel elk paar zijn eigen wooneenheid heeft, gebeuren heel wat van de kook-, eet- en babyactiviteiten gemeenschappelijk.

“Soms lijkt het wel alsof we hier in een kibboets wonen”, aldus een van de wensouders – een verwijzing naar de collectieve landbouwnederzettingen in Israël/Palestina, gebaseerd op zionistische en overwegend socialistische woon- en werkprincipes. De meeste van die kibbutzim werden vanaf het begin van de twintigste eeuw opgericht door en voor zionistische joden uit Europa en Rusland.

In deze MO*paper brengen Sigrid Vertommen en Aïlien Reyns de bloeiende draagmoederschapsbusiness tussen Israël en Georgië in kaart, met bijzondere aandacht voor de rol van vrouwen in deze steeds globaler en lucratiever wordende babybusiness. Op basis van veldwerkonderzoek in Israël/Palestina (augustus 2017) en Georgië (mei 2018) met de steun van het Fonds Pascal Decroos, belichten ze zowel de Israëlische vraagzijde als de Georgische draagzijde van het internationaal draagmoederschap.

Wat komt er allemaal kijken bij zo’n procedure? Wie is er allemaal bij betrokken? Waarom kiezen steeds meer Israëli’s voor een Georgische draagmoeder en waarom beslissen steeds meer Georgische vrouwen om als draagmoeder aan de slag te gaan?

Download hier de volledige MO*paper.

Over de auteurs

• Sigrid Vertommen is Marie Curie Fellow aan het departement Global Health and Social Medicine van King’s College in Londen. Ze verricht postdoctoraal onderzoek naar de wereldwijde fertiliteitssnetwerken tussen Israël en Georgië, met de nadruk op de politieke economie van eiceldonatie en draagmoederschap. Sigrid is ook actief in Slow Science beweging.

• Aïlien Reyns is een Brussels audiovisueel kunstenares en medeoprichtster van het transdisciplinair productie- en distributiecollectief Tripot.

Over de MO*papers

• MO*papers is een serie analyses die uitgegeven wordt door Wereldmediahuis vzw. Elke paper brengt fundamentele informatie over een tendens die de globaliserende wereld bepaalt. MO*papers worden toegankelijk en diepgaand uitgewerkt.

• Ze zijn gratis downloadbaar op www.mo.be.

• Bij het verschijnen van een nieuwe paper wordt een korte aankondiging gestuurd naar iedereen die zijn of haar e-mailadres bezorgt aan mopaper@mo.be (onderwerp: alert)

Deze MO*paper kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos.