Zuid-Afrika voor beginners
Stefaan Anrys
24 september 2008
Mag een diplomaat een boek schrijven? Is hij niet gehouden aan discretie over zijn professie? Het feit dat Bart Pennewaert, nu werkzaam op de Belgische ambassade in China, een boek heeft geschreven, bewijst het tegendeel. Hoewel. Er staan niet echt staatsgeheimen in ’s mans eerste boek, Verhalen van een vervelling. Zuid-Afrika zwart op wit. Behalve misschien dit.
De Belgische ambassadeur Jan Mutton maakte Pennewaert bij aankomst in Zuid-Afrika duidelijk dat hij in zijn hoedanigheid als diplomaat geen miezerig kot mocht huren. ‘We zijn de vierde macht ter wereld, dan is bescheidenheid niet op zijn plaats.’ Maar Pennewaert zal er niet voor op zijn donder krijgen.
Afrika-specialisten putten uit dit vuistdik werk (meer dan 400 pagina’s) wellicht weinig inspiratie of nieuwe inzichten. Toch blijft Verhalen van een vervelling uiterst lezenswaardig. Pennewaert schrijft zoals één van zijn personages –de bedelaar Ziko– spreekt: lichtvoetig, humoristisch en nooit saai. Met een overvloed aan petite histoire leidt Pennewaert de lezer in één ruk doorheen de vaderlandse geschiedenis, van Boeren over Britten tot Swartmannen.
De lezer krijgt zoetjesaan, zonder er erg in te hebben, Zuid-Afrika ingelepeld. De anekdotes in dit boek zijn sappig, de zelfrelativering van de auteur ontwapenend, de verhalen kinderlijk gewoon en de mensen bij wie hij verblijft even chic als ordinair. Eén groot manco niettemin. Pennewaert wandelt rond als een expat, weliswaar belezen en begiftigd met een onbevangen blik, maar dringt niet door in de township, de residentie van de black diamond of tot de zielenroerselen van de massa zwarten en kleurlingen, vandaag nochtans zowel numeriek als politiek in de meerderheid. Misschien illustreert zijn boek op die manier wel het drama van Zuid-Afrika, waar kleuren noodgedwongen tegen elkaar aanschurken, maar veel te weinig mengen.
Verhalen van een vervelling door Bart Pennewaert is uitgegeven door Manteau. 416 blzn. ISBN 978 90 223 2294 9