.jpg)
De aanslag op een druk kruispunt in de Somalische hoofdstad Mogadishu van vorig weekend kostte het leven aan meer dan 300 mensen. MO* sprak met Zakaria Yusuf, analist van International Crisis Group in Nairobi en met Joseph Contreras, woordvoerder van UNSOM in Mogadishu.
Terwijl andere terreurgroepen er altijd als de kippen bij zijn om te pas en te onpas hun dodelijke acties te claimen, blijft het in de rebellenkampen van Al-Shabaab in Zuid-Somalië stil.
Waarom claimt niemand de aanval?
Yusuf: De aanval draagt ontegensprekelijk de stempel van Al-Shabaab, maar vond niet plaats in een gebied waar de terreurgroep normaal aanslagen pleegt. De vrachtwagen ontplofte in het dichtstbevolkte district, terwijl Al-Shabaab in Mogadishu meestal aanslagen uitvoert in het regeringscentrum. Het doel van de aanslag was niet die wijk. Daarom zijn er zoveel doden gevallen – driehonderd mensen, vooral burgers bovendien. Mocht Al-Shabaab deze aanslag claimen, zouden ze veel sympathisanten verliezen. De menselijke tol is simpelweg te hoog.
Contreras: Er is in de nasleep van de aanslag nog steeds veel woede op straat in Mogadishu – woede gericht tegen Al-Shabaab. Veel mensen hebben geliefden en vrienden verloren. Maar het gebeurt wel vaker dat Al-Shabaab aanslagen niet opeist.
Heeft Al-Shabaab dan nog veel steun van de Somalische bevolking?
Yusuf: Nee. Mensen hebben angst. Omwille van die angst om geïntimideerd of vermoord te worden, steunen ze Al-Shabaab.
Wijst de enorme impact van de explosie op buitenlandse materiële of technische hulp, zoals bijvoorbeeld van Al-Qaeda in Yemen?
Yusuf: Nee, Al-Shabaab heeft hiervoor geen hulp gekregen. Het Somalische leger (SNA) heeft al twee jaar geen enkele aanval uitgevoerd op kampen van Al-Shabaab. De terreurorganisatie zag zo kans om zich te versterken, door soldaten te rekruteren en geld in te zamelen.
Contreras: Daar is geen bewijs voor. Al-Shabaab heeft op verschillende momenten in de geschiedenis bewijs geleverd van haar vermogen om dood en vernieling te zaaien. Wat zeker in dit geval – onvoorzien – bijdroeg aan de verwoestende impact was het feit dat er een tankwagen vol brandstof vlakbij geparkeerd stond.
Waarom is er zoveel rivaliteit tussen Al-Shabaab – ontstaan als een franchise van Al-Qaeda – en IS? In 2015 scheurde een kleine groep af onder leiding van Abdul Qadir Mumin, die trouw zwoer aan IS. Sindsdien is er in Al-Shabaab-kringen een ware heksenjacht geopend op vermeende IS-sympathisanten.
Al Shabaab wilt de federale regering van Somalië omverwerpen en een eigen regime installeren dat gebaseerd is op de strikte interpretatie van de sharia. Ik geloof niet dat ze dezelfde wereldwijde ambities koesteren als IS.
Contreras: Mijn indruk is dat Al-Shabaab een rebellengroep is die wortel heeft geschoten in Somalische bodem, nu ondertussen al een decennium geleden. Het is een organisatie die geleid wordt door Somaliërs, met vooral Somalische leden. Ze zien de IS-jihadisten als indringers op hun territorium en vrezen dat IS een deel van Al-Shabaab’s doelgroep komt wegkapen.
Indringers? Ze hangen beide dezelfde radicaal-islamistische ideologie aan.
Contreras: Ja, maar ik betwijfel of ze dezelfde objectieven hebben. IS wil een wereldwijd kalifaat oprichten. Al-Shabaab wil de federale regering van Somalië omverwerpen en een eigen regime installeren dat gebaseerd is op de strikte interpretatie van de sharia. Al-Shabaab heeft nooit gesproken over de oprichting van een globaal kalifaat. Ze hebben aanslagen gepleegd in het buitenland, net zoals IS. Maar in het geval van Al-Shabaab waren deze aanslagen heel specifiek gericht tegen landen die via AMISOM troepen sturen naar Somalië, zoals Kenia en Oeganda. Ik geloof niet dat ze dezelfde wereldwijde ambities koesteren als IS.
Welke gevolgen zal deze aanslag hebben voor die AMISOM-missie, die normaal zou aflopen tegen oktober 2018?
Contreras: Dat moeten we afwachten. Het is vooral een beslissing van de Verenigde Naties en de Afrikaanse Unie. Maar ik denk dat de gebeurtenissen aanleiding geven tot een herziening van die plannen.
Welke oplossingen liggen er in het verschiet?
Contreras: President Farmajo heeft in het verleden al een onderhandelde oplossing voorgesteld aan Al-Shabaab, maar de terreurgroep weigert daar stelselmatig op in te gaan. Het lijkt er dus niet op dat diplomatie de oplossing zal zijn. Snelle oplossingen zijn er niet, helaas. Het verleden heeft aangetoond dat ook een militaire oplossing binnen afzienbare tijd weinig kans op slagen heeft. Wat we nu moeten doen is de Somalische strijdkrachten opgeleid krijgen, met de hulp van de internationale gemeenschap. Daardoor kan een militaire oplossing in de toekomst wel mogelijk worden.