Deense sociaaldemocraten kiezen voor rechts migratiebeleid. Volgt de sp.a?

Links: John Crombez, sp.a-voorzitter. Rechts: Mattias Tesfaye, parlementslid voor de Deense Sociaaldemocraten

Op het verkiezingscongres GoLeft van afgelopen zaterdag sprak sp.a af hoe ze de migratie naar Europa zullen verminderen. Hier en daar hoor je voorzichtige echo’s van een migratieplan dat eerder naar rechts gaat, dan naar links: dat van de Deense sociaaldemocraten. Maar in Denemarken klinken de voorstellen radicaler, harder en onbeschaamder dan in Vlaanderen.

Denemarken haalt regelmatig het nieuws met hardvochtige voorstellen rond migratie en vluchtelingen: hun juwelen afnemen om hun opvang te betalen, vluchtelingenkampen buiten de EU om asielaanvragen daar te behandelen, detentiecentra op een afgelegen eiland, collectieve bestraffing in probleemwijken.

Socialdemokratiet zit in de oppositie, maar ze zeggen dat zelfs de 100 aanscherpingen van de bevoegde liberale minister Inger Støjberg en de 121 aanscherpingen van haar extreemrechtse gedoogpartners de Deense Volkspartij, ‘niet ver genoeg’ gaan. Ook sp.a-voorzitter John Crombez zei in De Zondag van 6 januari 2019 over Theo Francken (N-VA): ‘Zijn beleid was anders dan zijn communicatie. Nooit zijn zoveel mensen erkend. Hij doet zelfs minder uitwijzingen van niet-Europeanen. Zijn beleid was ook zwak.’

‘We beschermen opnieuw de mensen met lagere inkomens tegen alle ontwikkelingen die hen bedreigen. Te veel immigratie is daar één van.’

Toch zet sp.a vooral in op sociale bescherming tegen de neoliberale afbraakpolitiek, eerder dan tegen immigratie.

‘Dat is niet zomaar communicatie’, zegt Crombez. ‘Het is onze overtuiging dat de afbraak van sociale bescherming door de regeringspartijen de afgelopen vijf jaar de grootste bedreiging is voor mensen met lagere inkomens. Een fundamentelere bedreiging dan immigratie. Maar dat de gevolgen van immigratie sterker voelbaar zijn in de wijken waar de inkomens lager zijn, is een feit.’

Crombez’ Deense collega’s hebben van immigratie als bedreiging voor de verzorgingsstaat een absoluut speerpunt gemaakt. ‘We beschermen opnieuw de lager opgeleiden met lagere inkomens tegen alle ontwikkelingen die hen bedreigen. Te veel immigratie is daar één van’, klinkt het bij Deens sociaaldemocratisch parlementslid Mattias Tesfaye.

De lessen die Tesfaye in zijn boek over vijftig jaar sociaaldemocratisch asiel- en migratiebeleid trok, waren de leidraad voor het migratieplan dat de Deense sociaaldemocraten in maart vorig jaar lanceerden.

Sociaaldemocraten in Europa zijn op zoek naar strategieën om relevant te blijven in de aanloop naar de Europese verkiezingen van 2019. Ze verliezen stemmen aan groene partijen en rechtse populisten. In maart 2018 kwamen de Deense Sociaaldemocraten met een migratieplan: 1. minder migratie naar Denemarken en Europa; 2. meer investeren in opvang in de regio; 3. sterker opkomen voor “westerse waarden”.

Het Deense plan circuleert bij andere sociaaldemocratische partijen, waaronder ook de Nederlandse en de Vlaamse. Op initiatief van sp.a-voorzitter John Crombez en zijn Nederlandse collega Lodewijk Asscher van PvdA kwamen sociaaldemocratische partijleiders uit Denemarken, Nederland, Vlaanderen, Italië en Oostenrijk in juni vorig jaar in Amsterdam bijeen om de violen te stemmen.

In de dagen en maanden na het overleg volgden verschillende verklaringen van Asscher en Crombez. ‘Een combinatie van meer controle op wie ons land binnenkomt, en meer hulp voor de opvang van vluchtelingen in de eigen regio’, klonk het bij Asscher. ‘Migratie naar Europa moet verminderen’, zei Crombez in De Zondag.

Asscher trok zelf ook naar Denemarken. Crombez ging niet mee.

Mattias Tesfaye: Wie betaalt de hoogste prijs voor immigratie? Niet de hoogopgeleiden met hoge inkomens die pro-immigratie zijn maar nooit in buurten wonen met veel migranten. Welke kant van de arbeidsmarkt moet de deuren openen voor vluchtelingen? Niet de journalisten met hun columns over waarom we onze deuren moeten openen.

Als een vluchteling naar Denemarken komt, waar gaat hij wonen? Waar de huurprijzen lager liggen, daar zullen sociale diensten overbelast worden en zal er overlast zijn. Verhuis eens naar waar ik woon. Je zal geïnspireerd raken door mensen van over heel de wereld, maar laat je kinderen dan ook hier naar school gaan. Dan kunnen we een debat hebben.

U hebt zelf een migratiegeschiedenis?

Mattias Tesfaye: Mijn vader is Ethiopiër. Ik ben geboren in een arme familie en groeide op in de meest diverse volkswijk van Kopenhagen. Daar raakte ik verkozen, daar woon ik tot vandaag en daar groeien mijn kinderen op. Ik ben opgeleid als metser en kom uit de vakbondsbeweging. Die achtergrond ga ik nooit verloochenen.

Is uw plan een ruk naar rechts of naar links? Loopt u niet gewoon de rechtse Deense Volkspartij achterna?

Mattias Tesfaye: De reden waarom sociaaldemocraten in heel Europa worstelen met het migratiethema: ze hebben schrik dat ze extreemrechts genoemd zullen worden. Maar wij waren eerst met de ideologie van sociale bescherming. We moeten die terug claimen zonder beschaamd te zijn. Ik vind de Deense Volkspartij een saaie en overbodige partij. We kunnen op sommigen punten samenwerken, maar ze hebben geen eigen ideologie.

‘Onze burgemeesters die zegden dat de integratie faalde, waren geen racisten. Ze hadden gelijk. Onze voorzitter heeft hen publiekelijk excuses aangeboden.’

Als sociaaldemocraten in de oppositie de maatregelen van de regering en extreemrechts steunen, is het voor mensen niet altijd duidelijk wie eerst was, of wiens het ideologie het echt is.

Mattias Tesfaye: Wij sociaaldemocraten luisteren alleen maar naar onze eigen lokale burgemeesters in gemeenten waar de ontwrichtende effecten van immigratie het sterkst voelbaar zijn. Zij wezen in de jaren ’90 al op de falende integratie, maar onze partijleiders noemden hun kritiek ‘racistisch’.

Onze nieuwe voorzitter Mette Frederiksen excuseerde zich in een van haar eerste interviews als voorzitter: “De burgemeesters hadden gelijk en wij hadden ongelijk. We hadden moeten luisteren.” De Denen wisten meteen wat deze woorden betekenden: historische excuses aan onze electorale achterban die we verloren aan andere partijen.

Een politiek statement van formaat en het begin van een koerswijziging?

Mattias Tesfaye: Absoluut. We beschermen de witte én allochtone arbeidersklasse. Ik kijk niet naar etniciteit of afkomst. Ik verdedig de mensen die een sociaaldemocraat moet verdedigen. Anders ben ik geen sociaaldemocraat meer, maar eerder een progressieve liberaal of een sociaalliberaal. Daar bestaan andere partijen voor.

Als ik een liberaal zou zijn, zou ik geen probleem hebben met immigratie. In een liberalere samenleving met lagere belastingen en lagere sociale herverdeling is sociale cohesie minder belangrijk. Dan zou ik zeggen: immigratie is goed voor economische groei en ondernemerschap.

Maar Denemarken is een verzorgingsstaat. En sociale cohesie is een voorwaarde voor een sterke verzorgingsstaat. Daarom moeten sociaaldemocraten altijd gaan voor een inperking van immigratie. Te snelle immigratie zorgt ervoor dat er op korte tijd te veel nieuwkomers bijkomen die nog niet bijdragen. Dat brengt de solidariteit tussen burgers, cruciaal als je een verzorgingsstaat wil blijven, in gevaar.

In Zweden zijn de sociaaldemocraten liberaler.

Mattias Tesfaye: In de jaren ’80 en ’90 waren wij ook zoals onze Zweedse collega’s. We hadden onze koerswijziging al veel eerder moeten inzetten, maar eind jaren ’90 zaten we nog in regeringen met de sociaalliberale partij die alle aanscherpingen blokkeerde. Daarom verloren we de verkiezingen in 2001, toen het conservatieve blok de Deense Volkspartij binnenhaalde als gedoogpartner. Dat had niet hoeven gebeuren.

Van 2011 tot 2015 kwamen wij opnieuw aan de macht en zetten we het migratiebeleid van het rechtse blok plus Deense Volkspartij verder. Maar op sommige punten moesten we opnieuw toegeven aan de sociaalliberalen.

De kans is groot dat de Deense Sociaaldemocraten de verkiezingen van juni 2019 winnen. Tesfaye wordt getipt als minister. Dan moeten ze ofwel opnieuw regeren met de sociaalliberalen, ofwel in coalitie gaan met de Deense Volkspartij. Dat zou een primeur zijn.

Martin Henriksen van de Deense Volkspartij (foto) zegt alvast dat zijn partij deze keer wél in de regering wil stappen: ‘In 2015 hebben we dat niet gedaan omdat de liberalen geen grenscontroles wilden invoeren en fan zijn van internationale mensenrechtenverdragen. Dan is het beter om vanuit de oppositie te zeggen: “We zullen je aan de macht houden, als jij ons iets geeft.” Als gedoogpartner in de oppositie kunnen we druk zetten van buitenaf, in de regering geven we druk uit handen. We onderhandelen voortdurend deals met de regering. Als we dat zouden willen, zouden we kunnen weigeren om de begroting goed te keuren.’

***

Letterlijk: het plan van de Deense sociaaldemocraten over minder migratie naar Europa

1. ‘Aantallen zijn belangrijk: we moeten de controle heroveren over hoeveel mensen we in onze landen toelaten’

2. ‘Opvangcentra buiten Europa’

Dit voorstel lanceerde de Deense regering zelf al. Minister Støjberg presenteerde het in oktober 2018, samen met de Oostenrijkse minister van Binnenlandse Zaken Herbert Kickl van de extreemrechtse FPÖ.

Veel bla bla en weinig daden, reageert Martin Henriksen (Deense Volkspartij). Hij wil niet wachten op ‘afhandelingscentra’ in Afrika vooraleer de Deense grens te sluiten. De Deense Volkspartij wil vluchtelingen aan de grens terugduwen, zodat ze Denemarken niet meer binnenkomen. Duitsland zal dan verantwoordelijk zijn. De bedoeling is een domino-effect: dat alle lidstaten tot aan de buitengrens van de EU ook hun grens zullen sluiten.

3. ‘Maximum aantal niet-westerse vluchtelingen en gezinsherenigers die we per jaar Denemarken binnenlaten. Onze ambitie is om de instroom van spontane asielaanvragen helemaal te stoppen en alleen nog maar asiel te verlenen via het hervestigingsprogramma van UNHCR. Gemeentes schatten in hoeveel niet-westerse individuen ze het komende jaar als vluchteling en gezinshereniger kunnen integreren. Dit aantal is de richtlijn voor hoeveel hervestigingen Denemarken zal uitvoeren.’

Voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) stelde hetzelfde voor: de instroom van spontane asielaanvragen in België helemaal stoppen en alleen nog maar asiel verlenen na hervestiging – de Belgische overheid selecteert zélf asielzoekers in de conflictregio en brengt die zelf naar België.

‘Onze ambitie is om de instroom van asielaanvragen helemaal te stoppen en alleen asiel te verlenen na hervestiging via UNHCR.’

‘We hebben het er ook over gehad tijdens onze internationale ontmoetingen met sociaaldemocraten’, zegt Crombez. ‘Totale controle over wie naar ons land komt, is een illusie. Een land als Canada kan dat, vluchtelingen zelf uitkiezen via hervestiging, omdat het omgeven is door zee. Maar Europa heeft een totaal andere geografie.’ In het sp.a-programma staat enkel een vage verwijzing naar het Deense plan: ‘Wie kiest voor een gecontroleerd en menselijk asielbeleid, kiest voor hervestiging.’

Sp.a wil asielaanvragen wel zoveel mogelijk buiten België laten behandelen en asielzoekers die erkend worden via een afdwingbaar spreidingsplan toewijzen aan een EU-lidstaat. ‘Maar vluchtelingen die de reis naar België wél zelf maken, moeten we blijven beschermen’, zegt Crombez. ‘Het is en-en. Er is altijd de asielprocedure.’

4. ‘Hogere eisen voor gezinshereniging, zoals taalkennis, opleidingsniveau, werkervaring en kennis van Denemarken.’

Het verkiezingsprogramma van sp.a bevat niets over gezinshereniging. ‘In 2011 hebben wij in het parlement meegewerkt aan de aanscherping van de regels rond gezinshereniging. Dat was voldoende voor ons’, zegt Crombez. Sp.a gaat niet voor de ene aanscherping na de andere, zoals hun Deense collega’s.

5. ‘Huidige grenscontroles behouden tot de buitengrenzen van de EU onder controle zijn.’

Martin Henriksen van de Deense Volkspartij gebruikte exact dezelfde bewoordingen.

Letterlijk: het plan van de Deense sociaaldemocraten over bescherming in de regio

‘Meer mensen helpen: tegen 2025 de Deense hulp verdubbelen aan de regio’s naast de conflictlanden waar de vluchtelingen vandaan komen. Daar onze middelen investeren in plaats van in Denemarken zelf. Migratie-experten van Oxford University berekenden dat, telkens we 135 euro besteden aan vluchtelingen in Europa, we slechts 1 euro besteden aan vluchtelingen in de conflictregio waar de meeste vluchtelingen zijn.’

Sp.a-voorzitter John Crombez: ‘Op mijn initiatief hebben Europese sociaaldemocratische partijen samen beslist hier een speerpunt van te maken voor de verkiezingen. Dit is het belangrijkste punt: we moet hard inzetten op bescherming in de regio zodat de nood om te vertrekken minder groot wordt. Anders is de sociaaldemocratie in Europa bedreigd.’

Te veel immigratie als bedreiging: er zijn overeenkomsten met de Deense lijn, maar de communicatie en woordkeuze zijn anders. Voor de Vlaamse sociaaldemocraten mag een betere bescherming in de eigen regio er niet toe leiden dat bescherming van vluchtelingen in België zelf afgeschaft wordt.

‘Wij zoeken oplossingen voor de 50% die naar hier komt en dan afgewezen wordt’, zegt Crombez. ‘Die zijn voor niks gekomen. Die mensen moeten we in de regio helpen. Onze doelstelling is: dat zij die geen bescherming zullen krijgen, de reis ook niet maken door een betere bescherming in de eigen regio.’

‘Hoe doen we dat? Door de omslag te maken naar duurzame ontwikkeling: vluchtelingen toegang bieden tot ontwikkelingsprogramma’s in het gastland, hen maximaal deel laten uitmaken van de gastgemeenschappen, in plaats van bij het uitbreken van een vluchtelingencrisis enkel met noodhulp aan vluchtelingenkampen te reageren.’

Letterlijk: het plan van de Deense sociaaldemocraten over integratie en “de nieuwe emancipatie”

‘We staan voor een nieuwe emancipatorische strijd: bij onze nieuwe burgers, tegen sociale controle binnen migrantengemeenschappen.’

1. ‘Het project van sociaaldemocraten was er altijd één van emancipatie. Nu staan we voor een nieuwe emancipatorische strijd: bij onze nieuwe burgers. Gelijkheid tussen man en vrouw moet ook op hen van toepassing zijn en godsdienst moet onderworpen zijn aan de regels van de democratie. Daarom moeten we sommige normen binnen migrantengemeenschappen verwerpen. We vragen meer van nieuwkomers: dat iedereen de westerse waarden aanvaardt die ten grondslag liggen aan onze samenleving.’

2. ‘We erkennen dat het integratiebeleid van het verleden gefaald heeft. Een tienjarenplan zal garanderen dat er geen enkele buurt of school meer dan 30% niet-westerse immigranten bevat. Nieuwe vluchtelingen kunnen er niet gaan wonen.’

3. ‘We bieden financiële steun aan vluchtelingen en migranten die naar hun herkomstland willen terugkeren.’

***

Mattias Tesfaye, parlementslid voor de Deense Sociaaldemocraten

© Pieter Stockmans

Mattias Tesfaye is een van de pleitbezorgers van de zogenaamde “nieuwe emancipatie”: ‘Jonge meisjes die trouwen met hun neef in Turkije, kinderen die thuis opgevoed worden door hun moeder en geen woord Deens spreken tot ze op hun zesde naar school gaan, andere waarden op het vlak van familiestructuur, abortus, vrouwenrechten, echtscheidingen. Dat zijn allemaal sociale zaken waar sociaaldemocraten honderd jaar tegen gestreden hebben. Wij staan aan de progressieve kant van het debat.’

Minister Støjberg en de Deense Volkspartij hebben deze zaken al aangepakt, bijvoorbeeld een uiterst streng beleid voor zogenaamde “gettowijken”. En vorige maand werd een plan goedgekeurd om meer in te zetten op terugkeer.

Mattias Tesfaye: Er is inderdaad al wetgeving gestemd om de problemen verbonden met migratie beter te spreiden. Ik heb die wetgeving mee geschreven. Bijvoorbeeld: de regering zegt naar welke kinderopvang je moet gaan om een concentratie van niet-westerse kinderen te vermijden.

We willen niet meer dan 50% migranten van niet-westerse oorsprong in hetzelfde publieke huisvestingsproject. Buurten met meer dan 50% zullen een plan moeten maken om dat te veranderen, bijvoorbeeld door huizen voor oudere Deense inwoners te bouwen of een appartementsblok af te breken.

Dat betekent dat de regering over de inwoners van sommige buurten data verzamelt over afkomst en sociaaleconomische indicatoren als werkloosheid, afhankelijkheid van sociale bijstand. Die data worden gebruikt om de integratietaken verbonden aan migratie te spreiden en te vermijden dat dezelfde buurten met te grote aantallen migranten van niet-westerse oorsprong geconfronteerd worden.

Het is dus een culturele kwestie, eerder dan een socio-economische problematiek van kansarmoede?

Mattias Tesfaye: Het is echt een combinatie van beide. Als je deze vraag twintig jaar geleden aan een Deense sociaaldemocraat had gesteld, zou hij of zij geantwoord hebben dat het alleen maar een socio-economische kwestie is. In Zweden zeggen ze dat nog altijd. Maar wij zeggen: in Denemarken is het niet alleen belangrijk dat mensen een job of een opleiding vinden, maar ook dat ze integreren in onze waarden die onze samenleving onderbouwen.

‘De opmars van de identiteitspolitiek is de grootste bedreiging voor het sociaaldemocratisch denken en onze partijen. Dat is het verschil tussen ons en de Deense Volkspartij.’

Tegelijkertijd zegt u dat de nadruk op identiteit de verzorgingsstaat en het idee van burgerschap en loyaliteit bedreigt. Wat bedoelt u daarmee?

Mattias Tesfaye: Stel, je vraagt Mohamed in Kopenhagen om te werken zodat hij sociale bijdragen betaalt. En je vraagt hem wat hij kiest: dat de bijdragen gebruikt worden voor een heupoperatie van een oude Deense vrouw in Jutland, of voor een andere Mohamed in Zweden. Hij moet antwoorden: de Deense vrouw, zij is mijn landgenote waarmee ik rechten en plichten deel in de verzorgingsstaat.

Iedereen moet het gevoel hebben dat ze op dezelfde boot zitten. Niet de identiteitspolitiek die loyaliteit richt naar etnisch-religieuze afkomst, maar gelijkwaardig en neutraal burgerschap dat loyaliteit richt naar al je medeburgers: dat is belangrijk voor een verzorgingsstaat.

Hoe rijmt u dat met het feit dat het Deense integratiebeleid zelf “niet-westers” als officieel criterium hanteert. De sociaaldemocraten gebruiken het ook in hun plan. Doet u dan niet zelf mee aan identiteitspolitiek?

Mattias Tesfaye: Hoe groter de groepen immigranten van niet-westerse oorsprong, hoe moeilijker de sociale cohesie wordt omdat het integratiebeleid te grote aantallen mensen die aantoonbaar moeilijker integreren, niet aankan.

Het is onaanvaardbaar dat veel van die jongeren zich eerder identificeren met hun religie of met hun nationaliteit van oorsprong, dan met hun landgenoten in Denemarken. Ze moeten bereid zijn welvaart te delen in de nationale staat, want de verzorgingsstaat is nationaal georganiseerd.

In de Deense media en politiek wordt voortdurend negatief gesproken over de cultuur en de religie van Mohamed in Kopenhagen. Denkt u niet dat daardoor de vooroordelen van de oude Deense vrouw in Jutland gevoed worden? Dat Mohamed zich daardoor niet welkom voelt? Dat daardoor beide groepen juist wél terugplooien op hun nationale en etnisch-religieuze identiteit?

Mattias Tesfaye: De oude vrouw in Jutland moet inderdaad haar deel doen. Als ik in Jutland spreek over migratie met een club van zestigplussers, dan zeg ik: jullie hebben heel jullie leven sociale bijdragen betaald en sommige van die bijdragen gaan naar uitkeringen voor Mohamed in Kopenhagen terwijl hij een baan zoekt. Vinden jullie dat goed? Of willen jullie liever dat jullie geld naar andere ouderen in Zweden gaat?

Ik hoor te veel Denen zeggen: liever naar de Zweedse vrouw dan naar een moslim in mijn eigen land. Dat is een groot probleem voor de verzorgingsstaat. We moeten ons allemaal verbonden voelen met anderen in Denemarken. Dat kan je organiseren, maar niet als er té veel niet-westerse immigranten zijn.

Anders speel je in de kaart van de identiteitspolitiek van de Deense Volkspartij en dat is een bedreiging voor het sociaaldemocratisch denken en onze partijen.

Martin Henriksen (Deense Volkspartij) gelooft dat diversiteit zelf het voortbestaan van de verzorgingsstaat bedreigt: ‘Mensen hebben nu eenmaal een grotere neiging om mensen te vertrouwen die zijn zoals zij. Hoe minder je gemeenschappelijk hebt met de mensen die geld van het systeem krijgen, hoe minder bereidheid om bij te dragen. Veel Denen voelen dat de immigranten onze samenleving proberen te veranderen. Ja, ik spreek over moslims. Een zeer hoog percentage van de moslimvrouwen werkt niet en krijgt uitkeringen. Dat kan je niet veranderen. Het komt doordat we hun patriarchale cultuur binnenhalen. Maar wij willen niet meer betalen voor hun patriarchale cultuur. Als ze niet beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt, zouden we hun uitkeringen moeten stopzetten. Een eenvoudig principe van de verzorgingsstaat.’

sp.a-voorzitter John Crombez tijdens het verkiezingscongres GoLeft op zaterdag 16 februari 2019

© sp.a

‘Het is een feit dat kansarmoede een relatie heeft met de thuistaal en de afkomst van de ouders’, zegt sp.a-voorzitter John Crombez. ‘Maar wat met mensen met migratieachtergrond die al generaties hier zijn? Worden die nog altijd als “niet-westers” bestempeld? Maximumpercentages van het aantal mensen van niet-westerse oorsprong, is dus nonsens. Bij hen is vaak niet hun cultuur het probleem, maar onze discriminatie. Daarom zetten wij zo sterk in op discriminatiebestrijding.’

De Vlaamse sociaaldemocraten willen ook een sterke nadruk op gedeelde waarden, maar er is geen sprake van de criteria “westers” en “niet-westers”.

‘Een lagere sociale bijstand voor vluchtelingen dan voor Belgen, daar doet sp.a niet aan mee’, zegt Crombez.

Ook de Deense wetten rond de beperking van de toegang tot de sociale bijstand lagen niet voor bij sp.a. John Crombez: ‘Wij doen niet mee aan de ondergraving van een belangrijk principe van onze sociale zekerheid: al 75 jaar heeft al wie recht heeft om op ons grondgebied te verblijven een gelijke toegang tot sociale zekerheid en bijstand.’

Mattias Tesfaye denkt dat de sociaaldemocraten op termijn helemaal weg gevaagd zullen worden als ze de Deense weg niet opgaan. Meer nog: de hele verzorgingsstaat, een historische verwezenlijking, is dan bedreigd door de identiteitspolitiek van extreemrechts.

Het probleem is dat sociaaldemocraten in al deze landen een divers kiespubliek hebben. Tot hun achterban behoren winnaars én verliezers van de globalisering. Progressieven die weinig onzekerheid kennen en opkomen voor alle zwakkeren, inclusief vluchtelingen. En arbeiders, de lagere inkomensklassen die steeds meer onzekerheid ervaren.

De Deense sociaaldemocraten hebben gekozen in deze eeuwige tweestrijd. Met relatief succes: een recente peiling van de krant Jyllands-Posten toonde dat 71 procent van hun kiezers hun harde migratieplan steunt.