Hongerstaking voor Gaza: ‘Voor een einde aan het onrecht en het lijden, gooi ik mijn lichaam in de strijd’

In een verre uithoek van de campus van de Université Libre de Bruxelles (ULB) zet de Palestijnse journalist Omar Kareem zijn hongerstaking voort. Zijn hoofd staat in het zwart-wit gedrukt op een A4-tje, opgehangen op de gang van het muffe kantoor waarin hij enkele weken geleden zijn intrek nam. Tot een staakt-het-vuren een feit is, gaat Kareem door, staat er te lezen.

‘Kat Vermist’, staat er op een ander A4-tje te lezen. Het lijkt om iets totaal anders te gaan, maar toch is er wel degelijk een verband. ‘Amal verloor zijn kat op 25 december 2023 tijdens het bombardement op Khan Younis in het zuiden van de Gazastrook’, staat er op het zoekertje te lezen. ‘Hij verloor ook zijn twee broers, zijn zusje van 18 maanden en zijn moeder. Misschien voel je meer mee met het lot van de katten in Gaza dan met dat van het Palestijnse volk?’

‘Kat vermist’, hangt naast het A4-tje waarop Kareem zijn hongerstaking toelicht. | © Elien Spillebeen

Op vraag van een bewakingsagent moeten we even wachten tot we bij Kareem binnen mogen. Hij heeft ‘twee belangrijke bezoekers’, klinkt het. Kort daarna zwaaien inderdaad twee mannen strak in het pak de deur open en nemen afscheid van Kareem.

Wanneer wij binnen stappen in het kantoor, loodst hij ons langs zijn aftandse zetel die ondertussen al even dienst doet als zijn strijdbed. Wat normaal een sober academisch kantoor is is nu een ruimte vol Palestijnse geuren en kleuren.

‘Die mannen die net vertrokken zijn leden van het Brusselse parlement. Eigenlijk wilde ik hen niet echt zien of spreken. Zij komen alleen om te kunnen zeggen dat ze met mij gesproken hebben. Maar ik wil daden zien’, vertelt Kareem moe maar vastberaden, terwijl hij zijn rood-wit geruite keffiyeh aantrekt.

Elke dag post Kareem een foto van zichzelf met een bord met een cijfer op. Het zijn het aantal dagen dat hij al in hongerstaking is omwille van de belegering van Gaza. ‘39 dagen hongerstaking en 119 dagen genocide’, staat er op de dag van ons bezoek te lezen. Zijn hongerstaking is bedoeld om Belgische en Europese politici ertoe aan te zetten zich onverbloemd uit te spreken tegen de oorlogsmisdaden begaan door Israël en sterke acties te ondernemen.

‘België kan meer doen’, gelooft Omar Kareem. Daarom gooit hij zijn lichaam in de strijd. | © Hayat Kassioui

Op straat

Kareem is zelf uit Gaza afkomstig en is nu iets langer dan een jaar in België. Eigenlijk wilde hij naar Ierland, bekent hij. ‘Door de Ierse geschiedenis (veel Ieren zien een gelijkenis in de burgeroorlog en strijd van Noord-Ierland tegen de Britse controle, ook gekend als The Troubles, red.) geloofde ik dat ik daar het meeste begrip en bescherming zou krijgen.’ Maar die eindbestemming bleek niet vanzelfsprekend waardoor hij uiteindelijk asiel aanvroeg in België.

‘Naar Europa komen was geen droom. Ik was al meermaals uitgenodigd om naar België te komen, maar daar ging ik nooit op in. Toch ben ik hier nu, want in het leven moet je soms moeilijke keuzes maken.’

Na zijn asielaanvraag belandde Kareem maandenlang op straat. Ons land slaagt er al een hele tijd niet meer in om alleenstaande mannen hun recht op opvang te verlenen.

‘Ja, dit is zwaar. Maar we voeren een strijd en dan moet je bereid zijn er een prijs voor te betalen.’

Als voormalig journalist en vrijwilliger bij het Rode Kruis in Gaza, voelde Omar zich snel geroepen om actie te ondernemen. Hij zette in zijn nieuwe thuisland meteen acties op voor de rechten van de vluchtelingen, wier rechten hij geschonden zag.

‘Ik wist dat leven buiten mijn thuisland niet makkelijk zou zijn, maar zo had ik het niet verwacht. België promoot zich als een land dat mensenrechten hoog in het vaandel draagt en als een van de beste leerlingen van de Europese klas. Ik was dus verrast om te zien dat die rechten niet gelijk werden toegepast. Ik heb bijvoorbeeld ook gezien hoe veel beter Oekraïense vluchtelingen werden behandeld.’

Lichaam in de strijd

De oorlog tussen Israël en Hamas duwde Kareem voor een tweede keer met de neus op de feiten. Ook hier ziet Kareem verschillen met de oorlog in Oekraïne, hoewel België een van de Europese landen is dat zich wel kritisch durft uitlaten tegen Israël.

Dat België intussen ook oproept tot een staakt-het-vuren, weet Kareem ook. ‘Maar de statements zijn zeer zwak’, vindt hij. Hij wil meer actie zien die dat afdwingt. ‘Want tegelijkertijd stopt België niet met wapenleveringen aan Israël. En zo gaat het al 76 jaar. Er moeten sterkere veroordelingen, verklaringen én acties komen. Dat kon blijkbaar wel wanneer Rusland Oekraïne binnenviel.’

Daarom begon hij op 31 december met zijn hongerstaking. Het is een reactie op wat hij omschrijft als de onverschilligheid van West-Europa en de te voorzichtige verklaringen van onze politici.

Kareem heeft familie verspreid over Gaza, de Westelijke Jordaanoever, Egypte en Libanon. Ook hij verloor sinds 7 oktober al vrienden en familie. ‘Hoeveel? Misschien al meer dan 100. Ik kan al twee weken niemand meer bereiken in Gaza, dus ik weet het niet.’

‘Maar dit doe ik niet voor mijn familie. Ze zijn zelfs niet op de hoogte van mijn hongerstaking. Ik wil niet dat ze zich ook nog eens om mij zorgen moeten maken. Ik doe dit voor de 2,2 miljoen Gazanen die worden afgeslacht.’

Kareem sluit zich ook aan bij verschillende demonstraties en solidariteitsacties en roep mee op tot boycots. Zijn hongerstaking is nog een stap verder als actie. ‘Mijn eigen lichaam gooi ik in de strijd.’

Een lichaam dat al 22 kilogram verloor. Kareem wordt dagelijks opgevolgd door een arts. Zelf wil hij ook vermijden dat hij blijvende gezondheidsschade oploopt. Maar elke dag dat hij zijn hongerstaking verderzet is een dag dat hij zijn eisen onder de aandacht kan brengen. ‘Ja, dit is zwaar. Maar we voeren een strijd en dan moet je bereid zijn er een prijs voor te betalen.’

‘Voor Palestijnse en Noord-Ierse politieke gevangenen is een hongerstaking een gekend middel.’

Met “we” verwijst hij naar andere activisten, want hij is niet alleen. Wereldwijd zijn er hongerstakers, waarmee hij in contact staat, vertelt hij. ‘In Spanje, Indonesië, Canada, Nederland en Duitsland.’

In België krijgt hij veel steun, maar bij zijn weten volgde nog niemand in ons land zijn voorbeeld. Wat hij graag wil onderstrepen: België heeft een actief middenveld en solidariteitsacties ziet hij veel plaatsvinden.

Dat zijn aanpak voor anderen wat ver gaat, begrijpt hij dan ook. ‘Voor Palestijnse en Noord-Ierse politieke gevangenen is een hongerstaking een gekend middel. Maar mensen hebben ook andere verplichtingen, een familie en een job. Als je kinderen hebt ben je waarschijnlijk ook voorzichtiger als het over je lichaam gaat.’

Nochtans ziet hij elders andere vormen van hongerstakingen gebeuren. ‘In de VS zijn er “weekendhongerstakingen”, in Canada zag ik al “kettinghongerstakingen”.’ Maar niettemin voelt hij de steun in ons land, ook van de studenten van ULB, waar hij sinds zijn hongerstaking verblijft.

Betrokkenheid ULB

In een duf lokaaltje van de ULB, in een verre uithoek van de campus, zet Kareem zijn hongerstaking voort. | © Elien Spillebeen

Studenten van de ULB filmden hoe Kareem zich aan het begin van zijn hongerstaking opsloot in het studentenrestaurant van de stadscampus. Zijn hongerstaking was hij al enkele dagen eerder gestart, maar hij zocht een zichtbaardere plek om die verder te zetten.

Al snel werd hij uit het restaurant gezet. In een oud kantoorgebouw van de faculteit wijsbegeerte vond hij vervolgens een nieuwe plek. Daarmee is zijn actie tot zijn spijt een pak minder zichtbaar geworden. Ook voelt hij zich niet echt welkom. ‘Ik word niet onder dwang buiten gezet, maar ik ben al drie keer verzocht om te vertrekken. Een aantal organisaties hebben de ULB kunnen overtuigen om het zo te laten.’

Want zijn eisen richten zich ook tot de universiteit zelf. Kareem onderschrijft de vraag van de unie van studentenverenigingen van de ULB, om de samenwerking met het Franse veiligheidsbedrijf Thales te stoppen, omdat dat bedrijf samenwerkt met de Israëlische defensie. ‘De universiteit zegt liberaal te zijn en dat ze geen politieke positie wil innemen. Maar samenwerken met Israëlische wapen- en cyberveiligheidsbedrijven en universiteiten is dat wel, zowel als het direct of indirect is.’

Politieke druk

Elke dag vergt spreken steeds meer energie. De stem van Kareem heeft minder kracht, dan wanneer hij enkele weken geleden leden van het Europese Parlementen toesprak.

Hij kon door zijn actie al een gesprek met premier De Croo afdwingen, na een lezing aan de ULB. Maar echte resultaten leverde dat nog niet op, vertelt hij. ‘De Croo vertelde dat hij met België oproept tot een staakt-het-vuren, maar dat is niet voldoende. “Het conflict duurt al 76 jaar, dus ik kan het niet oplossen”, vertelde hij me. Dat zegt genoeg: zo lang al heeft België zich achter het zionisme geschaard.’

Daarom houdt Kareem het voorlopig nog even bij alleen maar water en zout. ‘Kan je nog even met mijn gsm een bericht opnemen voor mijn online volgers?’, vraagt hij ons nog. Fysiek oogt hij rustig, maar echt stil zitten doet hij niet.