‘Migratie bestrijden zonder waardig werk in landen van oorsprong, doet de problemen groeien’

Feggy Art (CC BY-NC-ND 2.0)

In Europa is migratie uitgegroeid tot een van de meest gepolariseerde politieke thema’s. Dat wil zeggen: Europa worstelt met immigratie als nooit tevoren. In de meeste landen van het Zuiden is dé vraag vooral hoe emigratie, tijdelijke migratie, arbeidsmigratie of circulaire migratie beter georganiseerd kan worden. In het beste geval staat dan niet alleen de nationale schatkist voorop, maar ook het welzijn van de migrant en zijn of haar familie.

Ramesh Badal studeerde rechten en is vice-voorzitter van Gefont-Nepal, een van de drie grote vakbonden in Nepal. Hij was een van de onderhandelaars voor de vakbonden die ervoor zorgden dat er in Nepal een wet op sociale zekerheid komt. Gefont is ook actief in Qatar en werkt in Maleisië samen met lokale vakbonden om de belangen van Nepalese arbeidsmigranten te verdedigen. Badal was te gast bij de Belgische ngo Wereldsolidariteit, samen met onder andere dr. Kadir, ceo van GK-Bangladesh, de grootste ngo uit het land. GK was al actief in de eerste Rohingya vluchtelingenkampen die rond 1992 ontstonden in het uiterste zuiden van Bangladesh. Ze werken nu in 15 kampen.Nepal is een echt migratieland. Tussen 2008 en 2017 leverde de Nepalese overheid 3,5 miljoen werkvergunningen voor het buitenland af, intussen gemiddeld ruim meer dan een half miljoen per jaar. De remittances of het geld dat die arbeidsmigranten terugsturen naar huis is goed voor een derde van het totale bruto nationaal product van Nepal. De explosieve groei van arbeidsmigratie sinds eind jaren 1990 hangt samen met de veralgemeende instabiliteit, de interne conflicten en de verarming die daarmee samenging.

Tussen 2008 en 2017 leverde de Nepalese overheid 3,5 miljoen werkvergunningen voor het buitenland af, intussen gemiddeld ruim meer dan een half miljoen per jaar

De burgeroorlog tussen maoisten en al dan niet koningsgezinde partijen is achter de rug, mogen we dan ook verwachten dat de arbeidsmigratie snel zal terugvallen?

Ramesh Badal: We hebben tien jaar onder een opstand geleefd en dan tien jaar om de resultaten van de opstand te verwerken. Maar aan die kleine kwarteeuw instabiliteit komt nu een einde, nu zowel de lokale, provinciale als centrale overheden geïnstalleerd zijn.

Wat daarbij ook belangrijk is, is het gegeven dat de twee grootste partijen tijdens de jongste verkiezingen een alliantie gevormd hebben onder de slogan: Welvarend Nepal, gelukkige Nepali. Sindsdien zijn ze samengegaan tot één partij die vijf jaar van stabiel bestuur beloofd heeft. Dat zou een primeur zijn in de zestigjarige geschiedenis van constitutioneel Nepal, want tot nu heeft geen enkele regering haar termijn van vijf jaar uitgedaan.

Die politieke stabiliteit laat eindelijk  toe om ook echt werk te maken van een beter sociaal beleid. Het minimumloon werd twee maand geleden verhoogd met 39 procent. Daarmee wil de regering de omvang van arbeidsmigratie beperken. Een tweede maatregel die wij in datzelfde verband vragen, is het invoeren van een geïntegreerd systeem van sociale bescherming. We hebben daarover al een akkoord met de werkgevers en het parlement heeft er een wet over gestemd.

Als meer mensen in eigen land blijven werken en daar betere lonen voor krijgen, dan kunnen we eindelijk ook aan de ontwikkeling van ons eigen Nepal werken. De overheid neigt ernaar om dit ook op te nemen en te realiseren, maar het gaat zeker niet snel en niet ver genoeg. In november verwachten we wel de eerste stappen om die sociale zekerheid te implementeren.

Ramesh Badal

Gie Goris (CC BY-NC 2.0)

Op dit moment komt bijna een kwart van het bruto nationaal product van Nepal van remittances. Kan de overheid zich nog wel veroorloven om die te verliezen?

Ramesh Badal: Minder inkomsten uit migratiearbeid worden in dit scenario vervangen door meer inkomens uit werk dat binnen Nepal verricht wordt. Daar leidt de economie niet onder, integendeel. Het probleem ontstaat als migratie bestreden wordt zonder alternatief, waardig werk in eigen land te voorzien.

Het probleem ontstaat als migratie bestreden wordt zonder alternatief, waardig werk in eigen land te voorzien

Daarnaast kan een regering ook meer doen om arbeidsmigranten beter te beschermen. In mei vroegen de vakbonden de nieuwe regering om arbeidsmigratie naar Maleisië op te schorten zolang Maleisische werkgevers niet bereid waren om alle kosten van de rekrutering op zich te nemen. Maleisië voerde een biometrisch systeem van registratie in, maar liet de arbeidsmigranten opdraaien voor de kosten, die opliepen tot 250 dollar per persoon, terwijl dezelfde handelingen bij andere diensten of bedrijfjes hooguit 35 dollar kost.

De regering ging in op onze vraag en vaardigde een voorlopig verbod op die biometrische registratie uit, ook al was dat ingrijpend, want Maleisië staat bovenaan de lijst met landen van bestemming voor Nepalese arbeidsmigranten. Vijftien dagen later keurde het Maleisische parlement een voorstel goed dat onze eisen inwilligde. De vakbonden werden ook betrokken bij het uitschrijven van een nieuwe Memorandum of Understanding tussen Maleisië en Nepal. Dat toont aan dat zaken snel ten goede kunnen keren, als vakbonden en overheid aan hetzelfde zeel trekken.

In New York hoorde ik de nieuwe, 93-jarige Maleisische premier, dr. Mahatir bin Mohammad, zeggen dat arbeidsmigranten in Maleisië dezelfde rechten hebben en lonen ontvangen als hun Maleisische collega’s. Klopt dat?

Wij worden altijd onder het niveau van ploegleider ingezet, voor het vuile, gevaarlijke en moeilijke werk

Ramesh Badal: In principe wel, ja. Alleen worden Nepali’s nooit aangeworven voor hogere of leidinggevende functies, ook al hebben ze er de kennis en capaciteiten voor. Wij worden altijd onder het niveau van ploegleider ingezet, voor het vuile, gevaarlijke en moeilijke werk. De overheid heeft er ook niet de capaciteit om haar eigen principes altijd en overal af te dwingen. Arbeidsmigranten mogen in Maleisië wel lid worden van een vakbond, in tegenstelling tot de Arabische landen in de Golf, maar ze mogen niet deelnemen aan straatdemonstraties.

Betekent dat dan ook dat Nepali’s liever in Maleisië gaan werken dan in de Golf?

Ramesh Badal: Dat hangt af van veel factoren: het soort werk, de verloning en de aanwezigheid van andere migranten uit dezelfde familie of dorp. In het algemeen is er wellicht een voorkeur voor Qatar of andere landen in de Golf omdat werkers in Maleisië meer kansen hebben om hun loon te besteden aan roken, drinken of loterijen. Mensen willen zo veel mogelijk sparen, en dat maakt een land als Qatar aantrekkelijk, ook al mankeert het daar aan democratische mogelijkheden voor werkers.

De financiële voordelen van gastarbeid elders maken het ook moeilijk voor mensen om definitief terug te keren naar huis. Wie in Maleisië of Qatar 40.000 roepies verdiende, kan maar moeilijk genoegen nemen met de 15.000 of 20.000 die in Nepal betaald worden -als je al een baan vindt.

Elk jaar verkrijgen zowat 700.000 Nepali’s een arbeidscontract in het buitenland, maar dat is zonder India gerekend, waar Nepali’s zonder extra vergunningen mogen werken. Hoe belangrijk is India voor Nepalese arbeidsmigratie?

Ramesh Badal: Vroeger was India de belangrijkste bestemming voor migratie vanuit Nepal, met tot twee miljoen Nepali’s in India. Vandaag geldt dat alleen nog voor de armste onderlaag en is het aantal volgens ons misschien wel gehalveerd. Degenen die tussen honderd en duizend dollar kunnen verzamelen, kiezen liever voor de Golflanden of Maleisië. Wie een opleiding heeft, opteert voor Japan, Israël of Korea. En de rijken proberen met studentenvisa of anderszins te migreren naar Europa, Canada, Australië of de VS.

De vakbond houdt zich niet bezig met de rijken, maar met de tussengroepen die veel papierwerk moeten leveren voor hun migratie, en die tegelijk erg kwetsbaar zijn voor misbruik en uitbuiting.

De vakbond houdt zich niet bezig met de rijken, die hebben onze hulp niet nodig. En de allerarmsten bereiken we ook niet, onder andere omdat hun migratie seizoensgebonden is en omdat ze helemaal informeel gaan. Onze aandacht gaat uit naar de tussengroepen die veel papierwerk moeten leveren voor hun migratie, en die tegelijk erg kwetsbaar zijn voor misbruik en uitbuiting.

In de noordoostelijke staten van India groeit een anti-immigratiegevoel, vooral gericht tegen migranten uit Bangladesh. Heeft dat impact op de Nepali’s?

Ramesh Badal: Op dit moment niet. Natuurlijk delen wij in de klappen als er ergens in India nationalisme de kop opsteekt. Als in de deelstaat Maharashtra de slogan opduikt dat alle banen naar Marathi’s moeten gaan, dan is dat slecht nieuws voor Nepali’s, maar ook voor Indiërs uit Bihar of Punjab of Jharkhand.

Dr. Kadir: De nationaliteitsverklaring begon in Assam en verspreidt zich nu ook naar andere deelstaten in India. Er wordt niet uitdrukkelijk gezegd dat dit voorstel tegen Bengalezen gericht is, maar in de discussies gaat het wel heel vaak over het feit dat de meeste immigranten zonder papieren moslims zijn. Op dit moment zou het over vier miljoen mensen gaan die niet de nodige papieren hebben om in India te verblijven. Er kan nu nog beroep aangetekend worden, maar uit regeringskringen klinkt nu al de oproep om wie niet in orde is “terug te sturen” naar hun land van herkomst -ook al wonen sommige families al decennia in India. Bovendien is er voor de meeste betrokkenen nauwelijks “bewijs” dat ze echt van Bangladesh zijn.

dr. Kadir

Gie Goris (CC BY-NC 2.0)

En het is hoogst twijfelachtig dat de regering van Bangladesh bereid is die mensen op te nemen of dat ze plaats en banen zou hebben voor vier miljoen nieuwkomers. We hebben het nu al erg moeilijk met meer dan een miljoen Rohingya die uit Myanmar gevlucht zijn. De overheid slecht nu de heuvels rond Cox’s Bazar in het diepe zuiden van het land om hen ten minste voorlopig op te vangen en de vluchtelingen zelf hebben intussen alle bomen omgehakt voor de bouw van de huizen en als brandstof voor keuken en huis.

Hebben de Rohingya het recht om te werken in Bangladesh?

Dr. Kadir: Neen. Nog niet. Binnen de kampen is er wel veel economische activiteit. Er zijn veel jongeren die begonnen als vrijwilligers bij internationale ngo’s en er daarna voor kunnen werken, anderen drijven handel in goederen die mensen nodig hebben in het kamp. Overal vind je nu al winkeltjes en restaurantjes.

Rohingya’s kunnen geen grond kopen in Bangladesh. De regering beschouwt hen als tijdelijke vluchtelingen die zo snel mogelijk moeten terugkeren.

Ze kunnen ook geen grond kopen in Bangladesh. De regering beschouwt hen als tijdelijke vluchtelingen die zo snel mogelijk moeten terugkeren. De meeste vluchtelingenkampen bevinden zich op overheidsland, en waar ze op privéland gebouwd werden, verhuren de eigenaars die grond aan de overheid of aan organisaties.

Zijn er spanningen tussen de oorspronkelijke bewoners van Cox’s Bazar en de Rohingya?

Dr. Kadir: Je kan ze eigenlijk nauwelijks nog onderscheiden. De gehuchten waar mensen woonden zijn helemaal omringd door nieuwe nederzettingen. De mensen spreken ook bijna dezelfde taal. De overheid van Myanmar zegt daarom dat de Rohingya eigenlijk Bengalezen zijn, maar de werkelijkheid is dat er ooit wel een periode was waarin het Myanmarese Arakan en het zuiden van Bangladesh in hetzelfde rijk vielen, maar dat maakt van alle Rohingya nog geen migranten. Toch weigert men hen een nationaliteit, scholing, gezondheidszorg, publieke dienstverlening… omdat ze moslims zijn, geen boeddhisten.

Maakt dat de Rohingya kwetsbaar door extremistische propaganda?

Dr. Kadir: Het maakt hen op alle vlakken kwetsbaar. Omdat ze niets hebben, hebben ze ook niets te verliezen. Dat creëert een gevaarlijke situatie, zeker bij de mannen, zeker bij de jongeren. Toch hebben we tot nu niet veel incidenten met gewapende groepen gezien, ook al is hun activiteit in Arakan wel toegenomen. Ze zijn wel aanwezig in de kampen, maar ze tonen zich niet of ze plegen geen geweld. Tot dusver. De overheid van Bangladesh houdt dat ook zeer goed in de gaten en heeft heel wat mensen van de inlichtingendiensten in de kampen. Leger en politie hebben een aanwezigheid -in burger weliswaar. Voor zo ver we weten hebben de militanten ook geen wapens kunnen meebrengen toen ze Myanmar ontvluchtten. Maar omdat het zo’n grote regio is, kan je nooit met zekerheid geweld of aanslagen uitsluiten.