Mona Haydar: ‘Als zij beschaafd zijn, ben ik liever barbaars’

Mona Haydar

© Mona Haydar

Mona Haydar, afkomstig uit Syrië, geboren in Saoedi-Arabië en getogen in Flint, Michigan, is rapper, dichter, activiste, theologe en vooral kunstenaar.

Voor Mona Haydar maakt kunst integraal deel uit van haar raisons d’être. Haar creativiteit botvieren en tegelijk actuele problematieken aankaarten zijn de drijfveren van haar werk. Maar wie denkt dat deze kunstenares erop uit is de strijd aan te binden met onverdraagzaamheid, vergist zich. Daar wil ze geen energie aan besteden, Mona Haydar wéét wat haar doel op deze planeet is: muziek maken. Maar dat is dan weer niet lichtzinnig of onverschillig, want deze Syrisch-Amerikaanse brengt niemand ontziende songs.

Als kind in Saoedi-Arabië leerde ze dat muziek haraam was, toch voelde ze, zelfs op die jonge leeftijd, dat muziek haar roeping zou zijn. Vorig jaar bracht ze haar album Barbarican uit. MO* sprak met de artieste over de macht van religie, de illusie van beschaving en vlinders in de bomen.

Oude patronen loslaten [Lifted  - 0:53]

Je bent afkomstig uit Syrië, een land waar Fairouz en Oum Kalthoum de hele dag uit de radio schallen, het is verrassend dat je opgroeide met de gedachte dat muziek haraam was.

Mona Haydar: Ik ben in Saoedi-Arabië geboren en dat heeft mijn wereldbeeld gekleurd. Laten we zeggen dat bepaalde mensen of overheden er alle baat bij hebben dat de gewone mens onwetend en arm blijft. Zij slagen erin de massa’s bezig te houden met gehakketak over onbenullige zaken. Muziek is toevallig een van die zaken.

‘Ik heb geleerd mezelf de vrijheid te geven om te groeien. Het was een hele overwinning dat ik kon zeggen dat het ok is uit te zoeken hoe de wereld in elkaar zit’

Helaas is de wereld doordrongen van die ideologie, waardoor heel wat mensen bekrompen zijn en er een  zwart-wit wereldbeeld op nahouden, terwijl de wereld zo veel complexer is dan veel mensen willen zien en begrijpen.

Ik was eigenlijk nog maar een kind toen ik dat diep van binnen wel begreep, maar heb er nog lang over gedaan om dat deel van mijn opvoeding los te laten.

We zijn allemaal sociaal geconditioneerd en ik heb geleerd mezelf de vrijheid te geven om te groeien. Het was een hele overwinning dat ik kon zeggen dat het ok is uit te zoeken hoe de wereld in elkaar zit, in plaats van klakkeloos te aanvaarden wat aangeleerd is en wat gekleurd is door angst.

Mona Haydar

© Mona Haydar

Als zij beschaafd zijn, dan blijf ik liever wild [Barbarian — 0:19 ]

In je lied Barbarian praat je over het dekoloniseren van je geest. Zou je zeggen dat je geest gekoloniseerd werd door zowel de Saoedi-Arabische als de Amerikaanse overheersing?

Mona Haydar: Dat lijkt me nogal kort door de bocht. Het is complexer dan de invloed van Saoedi-Arabië of Amerika of van welke natie dan ook. Het gaat om het imperialistische project in het algemeen, dat vormt de basis van de gekoloniseerde geesten. En, nogmaals, het gaat allemaal over een meedogenloos nietsontziend winstbejag, maar ik wil daar geen ruimte voor maken in mijn leven door er te veel over na te denken. Wat mij fascineert is de manier waarop we als individu kunnen leven in het besef dat we deel uitmaken van een collectief.

Ode aan de vrouw
Op zaterdag 9 maart brengt Mona Haydar het sluitstuk van een groot muzikaal spektakel rond vrouwelijke hiphop in De Roma.

Female Focus is een tweedaagse ode aan de vrouwelijkheid in al haar vormen. Wat betekent het anno 2019 om vrouw te zijn? In de wereld, in Europa, in Vlaanderen, in Borgerhout? Voor tickets en info klik hier.

Zo kijk ik op dit eigenste moment naar een boom en zie dat er net een vlinder door die boom vliegt en ik bedenk dat ik deel uitmaak van die boom en van die vlinder en dat alles met elkaar verbonden is. Dat is een bevrijdende werkelijkheid, we staan niet los van de aarde, noch van elkaar, we zijn niet alleen deze fysieke lichamen, we zijn zoveel meer.

‘We staan niet los van de aarde, noch van elkaar, we zijn niet alleen deze fysieke lichamen, we zijn zoveel meer’

In het lied Barbarian is dat de reden waarom ik praat over de prachtige Barbaar en ik geniet van de gedachte daarmee geïdentificeerd te worden. Want, als barbaars zijn betekent dat ik mijn relatie met de aarde en met andere wezens begrijp, dan wil ik gerust de woesteling zijn. En als beschaafd zijn betekent dat je geen voeling meer hebt met de aarde, of dat je geobsedeerd bent door bepaalde schoonheidscriteria -blond haar, blauwe ogen, slanke neus, steil haar- dan heb ik geen zin om daaraan mee te doen en haak ik af.

Biodiversiteit, in al zijn vormen, is wat mijn hart sneller doet kloppen. Barbaars zijn is iets waar je fier op mag zijn. Ik zie schoonheid in barbaars en wild zijn.

Je verwijst ook naar culturele toe-eigening van de barbaarse schoonheid , zoals Kylie Jenners lipkit.

Mona Haydar: Ik ben niet gediend met de culturele toe-eigening van lichaamskenmerken en gelaatstrekken van het zwarte of bruine lichaam. Door er in mijn kunst schijnbaar licht over te gaan, wil ik de aandacht vestigen op de diepere betekenis van een onbenullige kit om vollere lippen te krijgen.

Weet je, we bewonderen niet-westerse gelaatstrekken op westerse gezichten. Maar op een bruin of zwart lichaam vinden we diezelfde trekken plots niet meer mooi. We beschouwen ze als lelijk, te groot, te ghetto. Via mijn kunst probeer ik op het problematische van zulke mondaine banaliteiten te wijzen.

Vrouwen, onze Toekomst is winbaar, we moeten onverdeeld zijn [Barbarian  - 2:16]

In het Westen zijn heel wat mensen ervan overtuigd dat het feminisme niet langer nodig is, omdat gendergelijkheid gerealiseerd is. Elk jaar, rond 8 maart is dat een terugkerend hot topic. Wat vind je van een dergelijke stelling?

Mona Haydar: Iedereen die beweert dat gendergelijkheid of gelijkheid tout court een feit is, maakt zichzelf wat wijs en heeft er geen idee van wat het is om in het lichaam van een vrouw, een persoon van kleur, een transgender of een homo te leven. Wie zo’n discours houdt, weigert de nodige inspanning te leveren voor een rechtvaardige en gelijke wereld. En in dat geval doet zijn of haar mening er niet toe. Het is zinloos om met zulke mensen de dialoog aan te gaan. Ik ga liever in gesprek met gelijkgestemden die onder ogen zien dat we leven in een racistisch, ongelijk en onrechtvaardig systeem dat gecreëerd is om zichzelf in stand te houden.

Zelfs als jij dat haat, blijf ik mijn hijab dragen [Hijabi  - 0: 46 ]

Hoe ga je om met mensen die het fundamenteel oneens zijn met jou en je het licht in de ogen niet gunnen?

Mona Haydar: We houden te veel rekening met mensen die het niet met ons eens zijn en zelfs ons bestaansrecht ontkennen. Er zijn mensen die trots roepen: ‘Schiet ze allemaal af! Ik hoop dat alle moslims, alle Arabieren, alle zwarte mensen, alle joden sterven!’

‘Als je je met racisten, islamhaters en antisemieten bezighoudt, dan word je afgeleid, uitgeput en ben je niet in staat om je eigen werk te doen’

Als je je met racisten, islamhaters en antisemieten bezighoudt, dan word je afgeleid, uitgeput en ben je niet in staat om je eigen werk te doen.

Natuurlijk kunnen we niet anders dan overleven en veerkrachtig zijn en dat is de manier waarop we kunnen evolueren. Ik kies ervoor ze aan de kant te laten staan en negeer ze gewoon. We hebben hun waardering niet nodig. Ik doe hier mijn werk, ongeacht wat ze over mij denken.

Het is zoals ik in mijn lied Hijabi zeg: ‘Zelfs als je dat haat, blijf ik mijn hijab dragen’, want zulke mensen boeien mij niet. Ik besef dat de kans dat “haters” gewelddadig worden, reëel is, maar ik weiger mij daar voortdurend zorgen over te maken. Ik wil gewoon mijn ding doen, de rest zal zich wel uitwijzen.