‘Palestijnen die zich verzetten zijn terroristen, Oekraïners helden. Dat wringt’

De Israëlische politie arresteert Palestijnen die aanwezig waren bij de rellen bij de al-Aqsamoskee op 15 april.

© Ronen Zvulun / Reuters

Dat het deze week tot rellen kwam in Jeruzalem tussen Palestijnen en Israëlische politieagenten, verbaasde niemand die de regio nauwgezet volgt. De rellen volgen op weken van opgebouwde spanning en geweld, met dodelijke slachtoffers in Israëlische steden en op de Westelijke Jordaanoever. MO* sprak met Katelijne Suetens van Broederlijk Delen: ‘Alleen de Israëlische staat kan de cirkel van geweld stoppen.’

‘De spanningen lopen op’, zegt Katelijne Suetens, beleidsmedewerkster Midden-Oosten bij Broederlijk Delen. ‘Het is tekenend dat er rellen uitbraken aan de al-Aqsamoskee.’

De al-Aqsamoskee is een van de belangrijkste heilige plaatsen voor moslims wereldwijd. De moskee bevindt zich in Jeruzalem, op een site die niet alleen binnen de islam maar ook binnen het jodendom van belang is. De heilige plek haalt regelmatig het nieuws als strijdtoneel voor Palestijnse gelovigen en voor de Israëlische politie.

De situatie in het Midden-Oosten staat alweer enkele weken strak gespannen. Bij terreuraanslagen in en rond Tel Aviv vielen sinds 22 maart 14 Israëlische doden. De Israëlische veiligheidstroepen kregen daarop van premier Naftali Bennett de ‘volledige vrijheid van handelen’. Sinds begin april werden daarbij zo’n 16 Palestijnen gedood.

Afgelopen week riep een joods-extremistische groepering op om op de site van de al-Aqsamoskee een lam te slachten tijdens Pesach, het joodse paasfeest, dat gisteren samenviel met het islamitische vrijdaggebed. De moskee ligt op wat joden het Tempelplein noemen, waar zich ooit een joodse tempel bevond. Van die tempel blijft vandaag alleen nog de westelijke muur, de Klaagmuur, over.

Het slachten van een lam moest als een symbolische daad gelden, waarmee de site als joodse site werd opgeëist. Toen in september 2000 toenmalig Israëlisch oppositieleider Ariel Sharon de heilige plek bezocht, vergezeld van 1000 gewapende bewakers, bleek dat het startschot voor de tweede Palestijnse Intifada.

Deze week, in de ochtend van 15 april voor het vrijdaggebed, was de Israëlische oproerpolitie talrijk aanwezig. Het kwam tot een confrontatie met Palestijnen, waarbij 5 doden vielen, 150 Palestijnen gewond raakten en honderden werden gearresteerd.

Waar gaat dit volgens u naartoe?

Katelijne Suetens: De machtsverhoudingen zijn zodanig uit balans dat alleen de Israëlische staat de cirkel van geweld kan stoppen. In de pers wordt gezegd dat Israël opnieuw getroffen wordt door ‘een golf van terreur’. Maar daarbij wordt de context niet vermeld, waarbij het Palestijnse volk al meer dan 70 jaar het slachtoffer is van geweld en onderdrukking door de staat Israël.

‘Er wordt gezegd dat Israël opnieuw getroffen wordt door “een golf van terreur”, maar niet dat het Palestijnse volk al meer dan 70 jaar wordt onderdrukt.’

Joods-extremistische groepen werden de afgelopen jaren steeds agressiever en de macht van de kolonistenbeweging groeit. Premier Naftali Bennett is een groot voorvechter van de nederzettingenpolitiek en van annexatie van grote delen van de Westelijke Jordaanoever.

Palestijnen zijn gevormd door de taal van geweld en bezetting, stelde de Israëlische journalist Gideon Levy naar aanleiding van de aanslagen in Tel Aviv. ‘Terreur is de enige manier die ze nog hebben om te tonen dat ze bestaan. Zonder geweld vergeet iedereen hen’, schreef hij. Ziet u dat ook zo, als wanhoop?

Katelijne Suetens: Geweld is helaas een van de weinige manieren waarop de Palestijnen zich zichtbaar kunnen maken. Elke vorm van geweldloos verzet wordt hen ontnomen. Kijk naar de BDS-beweging bijvoorbeeld (wat staat voor boycot, desinvestering en sancties, een oproep van het Palestijnse middenveld, dat ijvert voor een boycot van Israël naar voorbeeld van de boycot van het Apartheidsregime in Zuid-Afrika, red.).

Die beweging wordt gecriminaliseerd in Duitsland. Ook op de Westelijke Jordaanoever wordt vreedzaam verzet erg moeilijk gemaakt, omdat het Israëlische militaire bestuur er samenscholingen en protesten verbiedt.

De status quo, de voortdurende bezetting, is comfortabel voor het grootste deel van de Israëlische samenleving. Maar ook voor Europese diplomaten in de hoofdsteden. Diplomaten in de regio zijn vaak wel getuige van het onrecht en zijn wel eens gefrustreerd over het gebrek aan politieke wil in hun hoofdsteden om er iets aan te doen.

In die zin is geweld voor sommige Palestijnen de enige manier om de wereld te herinneren aan hun bestaan. Nochtans beseffen aanslagplegers maar al te goed dat ze het zelf niet zullen overleven wanneer ze overgaan tot terreuraanslagen. En dat ook hun familie de gevolgen zal dragen. Hun ouders en broers worden gearresteerd, huizen vernield… Zoals je nu ziet in Jenin (zie kader). De radeloosheid is enorm.

In Jenin, in het noorden van de Westelijke Jordaanoever, nam de aanwezigheid van het Israëlische leger fors toe. Twee plegers van recente aanslagen kwamen van deze stad. Het Israëlische leger bracht het huis van een van de aanslagplegers in kaart, om het later te vernielen. Een straf die wel vaker wordt toegepast. 17 april staat voor Palestijnen ieder jaar in teken van hun politieke gevangen. Zo’n 4500 Palestijnen zitten vast, waaronder 200 kinderen en jongeren**. Save The Children spreekt over** fysieke en psychologische mishandeling en wekenlange eenzame opsluiting. Waarom zitten er zoveel Palestijnse kinderen in Israëlische gevangenissen?

Katelijne Suetens: Onder het Israëlisch militair recht kunnen Palestijnse kinderen gevangen worden gezet vanaf 12 jaar. Bijna allemaal werden ze opgepakt nadat ze met stenen gooiden naar het Israëlische leger.

‘Kinderen arresteren maakt institutioneel deel uit van het Israëlische beleid om de Palestijnse bevolking mentaal te breken.’

80% van de Palestijnse kinderen in Israëlische detentie woont binnen een straal van 900 meter van een joodse nederzetting. Het illustreert hoe het Israëlische leger een schrikbewind installeert rond hun nederzettingen. Dat doet het om de nederzettingen te beschermen en de lokale Palestijnse bevolking onder de knoet te houden, om elke vorm van verzet bij voorbaat de kop in te drukken.

Kinderen arresteren maakt institutioneel deel uit van het Israëlische beleid om de Palestijnse bevolking mentaal te breken. Eenmaal in de gevangenis, krijgen ze de keuze: een schuldbekentenis tekenen of maanden, soms zelfs jaren, vastzitten. Jongeren worden aangemaand elkaar te verklikken, waardoor hele Palestijnse dorpen in angst en achterdocht leven.

Is er sprake van ongelijke behandeling van Israëlische en Palestijnse gevangenen? Critici klagen het ongelijke rechtssysteem aan. Palestijnen worden berecht door Israëlische militaire rechtbanken terwijl Israëlische kolonisten voor dezelfde of gelijkaardige feiten voor burgerlijke rechtbanken verschijnen.

Katelijne Suetens: Klopt, dat is één van de meest sprekende vormen van de Israëlische apartheidspolitiek. Joodse kolonisten op de Westelijke Jordaanoever vallen onder het burgerlijk recht, terwijl Palestijnen er meteen voor een militaire rechtbank verschijnen. Hoewel ze letterlijk in dezelfde geografische ruimte wonen.

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International neemt in een recent rapport het woord apartheid in de mond.

Katelijne Suetens: Nog voor de publicatie ervan verkondigde Israël al dat het rapport antisemitisch is. De ongemakkelijke waarheid van de bezetting dringt stilaan door en Israël wordt daar bijzonder onrustig van.

Nu ook grote mensenrechtenorganisaties over apartheid spreken komen er barsten in de status quo. Het Internationaal Strafhof gaat de aantijgingen van Amnesty International waarschijnlijk onderzoeken. Als ook die tot de vaststelling komt dat Israël zich schuldig maakt aan misdaden tegen de mensheid of apartheid, dringt een internationale reactie zich op.

Tot nu toe gingen westerse leiders altijd mee in het excuus van Israël dat de bezetting slechts tijdelijk in afwachting van een vredesakkoord. Erkennen dat het om apartheid gaat, breekt dat narratief.

Welk signaal geven de internationale sancties tegen Rusland aan Palestijnen? Die kwamen er al enkele dagen nadat het Oekraïne binnenviel, terwijl de BDS-beweging weinig ingang vindt.

Katelijne Suetens: Over de Israëlische steun aan Oekraïne heerst veel cynisme binnen de Palestijnse gemeenschap. Palestijnen die zich verzetten zijn zogezegd terroristen, Oekraïners helden. Dat wringt.

‘Het Westen hanteert twee maten en gewichten, maar dat is al langer duidelijk.’

Hetzelfde zie je over de sancties tegen Rusland. Opeens is alles mogelijk. Het Westen hanteert twee maten en gewichten, maar dat is al langer duidelijk. Na de Russische annexatie van de Krim in 2014 en sancties die daarop volgden, heerste al hetzelfde gevoel.

In de VN-Veiligheidsraad houden de VS Israël de hand boven het hoofd. Daardoor kan het al meer dan 70 jaar ongestoord het internationaal recht schenden. Op die manier worden de VN en andere internationale organen stilaan een lege doos.

De vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad beschermen zichzelf en bevriende naties. Hetzelfde zag je in Syrië en nu ook in Oekraïne. Rusland krijgt vrij spel gezien het zelf permanent lid is van de VN-Veiligheidsraad. Als we zo doorgaan, blijft niets meer over van het internationaal recht.

Zijn mensenrechten voor de Europese Unie universeel?

Katelijne Suetens: De praktijk lijkt te tonen dat mensenrechten van het ene volk belangrijker zijn dan die van het andere. Palestijnen vinden dat ze de rekening betalen voor een onrecht veroorzaakt door Europa: het antisemitisme en de holocaust.

Dat net een land als Duitsland de andere kant op kijkt voor het onrecht dat het Palestijnse volk wordt aangedaan, is moeilijk te begrijpen. Duitsland is een voortrekker op vlak van mensenrechten, zolang het niet over Palestijnse rechten gaat.

Laten we hopen dat Europese politici hun eigen retoriek gaan naleven. Het alternatief is een internationale orde gebaseerd op het recht van de sterkste.