VN-rapporteur Hilal Elver: 'Voedseltekort in Zimbabwe is verbijsterend'

Hilal Elver, de speciale rapporteur van de VN voor het Recht op Voedsel.

UN Photo / Jean-Marc Ferré (CC BY-NC-ND 2.0)

Door een economische crisis en klimaatproblemen kampen 7,7 miljoen Zimbabwanen met voedseltekorten. De situatie is ‘verbijsterend’, zegt Hilal Elver, de speciale rapporteur van de VN voor het Recht op Voedsel, die net terug is uit Zimbabwe.

Deze week maakte het Wereldvoedselprogramma (WFP) bekend 4,1 miljoen Zimbabwanen op korte termijn voedselhulp te willen geven. Dat is een verdubbeling van het huidige aantal mensen dat hulp krijgt.

Elver, die deze week sprak op een internationaal forum over voedsel in Milaan, zegt dat veel Zimbabwanen slechts eenmaal per dag eten.

U bent net terug uit Zimbabwe. Wat heeft u daar gezien?

Hilal Elver: Zimbabwe is een prachtig land, maar kampt met veel uitdagingen. Openbare basisvoorzieningen zijn er niet en er is slechts vier uur elektriciteit per dag. Ik heb me laten vertellen dat overheidsgebouwen, bedrijven en sommige restaurants generatoren gebruiken. Maar daar is brandstof voor nodig, net als voor auto’s, en dat kost geld.

‘Het systeem is bezig in te storten.’

Het systeem is bezig in te storten. Mensen hebben geen tijd om te werken, omdat ze urenlang in de rij staan voor brandstof. Bij banken moeten ze lang wachten om geld op te kunnen nemen en vervoer is erg duur. Het is een vicieuze cirkel die ook impact heeft op de voedselsituatie in het land.

Wat zijn die gevolgen voor de voedselsituatie?

Hilal Elver: De wortels van het voedselprobleem liggen bij menselijk handelen. Het kwam niet door droogte. Ja, die is er ook. Maar andere landen kampten ook met droogte. Zambia had last van droogte. Mozambique had last van droogte en de cycloon Idai, maar kreeg veel internationale hulp. Zimbabwe kreeg slechts 10 procent daarvan, vanwege sancties.

Wat is de impact van de sancties op de voedselzekerheid?

Hilal Elver: De internationale gemeenschap moet overwegen de sancties op te heffen. Die duren al twintig jaar en hebben op verschillende manieren impact op het leven van gewone mensen. Internationale hulp wordt geblokkeerd, investeringen blijven uit. Niemand wil investeren in een land dat te maken heeft met sancties. En van hulpgeld dat via ngo’s en internationale hulporganisaties naar Zimbabwe gaat, komt uiteindelijk slechts 20 procent bij de bevolking terecht. Dat moet veranderen.

Is het opheffen van de sancties voldoende om Zimbabwe weer op de rails te krijgen?

Hilal Elver: Dat is een belangrijke vraag. De regering moet democratische hervormingen doorvoeren, het recht op vrije meningsuiting en vrijheid van vergadering erkennen en mensen kansen geven. Want de bevolking is vreedzaam. Het eerste wat de regering zou moeten doen, is op democratische wijze in gesprek gaan met de oppositie en alle partijen, en nadenken over de vraag hoe zij samen de bevolking kunnen helpen.

‘Mensen zijn geobsedeerd door maïs, maar wie heeft die maïs naar Zimbabwe gebracht?’

In de laatste twintig jaar zijn landhervormingen doorgevoerd. Er wordt geklaagd over compensatie voor blanke boeren en slecht functionerende zwarte boeren. Er doen mythes de ronde. Zwarte boeren kunnen hun werk niet goed doen omdat ze geen enkele hulp krijgen van de overheid. Ten eerste hebben ze leningen nodig en technische ondersteuning en zaden. De regering laat het hier afweten.

Natuurlijk zijn er ook boeren die de vaardigheden niet hebben, maar dit gebrek aan steun speelt mee. Er is land beschikbaar, maar ze hebben niet de middelen er iets mee te doen. De afhankelijkheid van maïs is ook een probleem. Mensen zijn geobsedeerd door maïs, maar wie heeft die maïs naar Zimbabwe gebracht? Daar moeten we eens over nadenken.

Bedoelt u dat diversificatie de oplossing is voor het voedselprobleem?

Hilal Elver: Natuurlijk. Het traditionele Afrikaanse voedsel is zeer geschikt voor de omgeving. Traditionele granen hebben veel minder water nodig dan maïs. Het land moet hiernaar terugkeren.