‘Met onze Life Iftars willen we mensen verbinden en kanker bespreekbaar maken’

Muziek en dans op de Life Iftar in Schaarbeek

© Kristien Verhaeghe

Kanker is vaak taboe bij mensen met een migratieachtergrond. Daarom werkt Kom Op Tegen Kanker tijdens deze ramadan samen met Vormingplus Citizenne en een aantal andere partners om het onderwerp bespreekbaar te maken. Ze doen dat met publieke iftars, de maaltijden na zonsondergang waarmee moslims het vasten breken. MO* sprak met organisatrices Fatima en Naziha.

Naziha Maher is coördinator voor mensen met een migratieachtergrond bij Kom Op Tegen Kanker. Fatima Bouchtaoui is educatief medewerker bij Vormingplus Citizenne Brussel, een organisatie die zich bezighoudt met niet-formele educatie. Dat kanker een moeilijk bespreekbaar onderwerp is, merkte ook Hada El Jaouhari. Zij kreeg de diagnose een aantal jaar geleden en wil andere patiënten helpen door haar verhaal te delen.

Kom Op Tegen Kanker merkte dat hun grote campagnes niet iedereen bereikten en dat er bij mensen met een migratieachtergrond een aparte aanpak nodig was. Dat leidde dit jaar tot een nieuw project, de Life Iftar.

Naziha Maher — Kom Op Tegen Kanker

© Fien Lakiere

**Naziha: ‘**Ik werk binnen Kom Op Tegen Kanker nu veertien jaar rond mensen met een migratieachtergrond en dat lukt wel, maar we willen meer. Daarom brainstormden we met verschillende organisaties om na te denken hoe we die diversiteit nog beter konden invullen en hoe we de mensen konden sensibiliseren. Daaruit kwam het idee om iets te doen tijdens de ramadan, een maand waarin solidariteit met kwetsbare mensen meer naar boven komt en veel zaken bespreekbaar worden gemaakt.’

Tijdens de ramadan breken moslims hun vasten dagelijks met een iftarmaaltijd na zonsondergang. Al een aantal jaar organiseren verenigingen en gemeenschappen publieke iftars, om mensen van verschillende achtergronden samen te brengen. Sinds de aanslagen van 2016 in Brussel kregen meer mensen een negatief beeld over de islam. Tijdens zo’n publieke iftars willen moslims duidelijk maken hoe zij hun geloof beleven. Sinds 2017 organiseert Vormingplus Citizenne daarom Hospitality Brussels tijdens de hele periode van de ramadan.

Fatima Bouchtaoui — Citizenne

© Fien Lakiere

Fatima: ‘Wij hoorden in onze groepen dat moslims verbouwereerd waren over het beeld dat er van de islam is en het beeld dat er gezet wordt door terroristen van een gewelddadige godsdienst. Toen beslisten we om daar iets positief naast te zetten, dat werd Hospitality Brussels. Mensen kunnen er delen wat hun godsdienst is, hoe ze die zelf praktiseren en kunnen naar de niet-moslims gaan om in dialoog te treden. We vieren samen de start van de ramadan en tijdens de hele ramadan houden we publieke iftars. Op het einde is er een Suikerfeest. We werken daarvoor samen met heel wat partners. Het is allesbehalve religieus, het is echt een moment om mensen bij elkaar te brengen. Vooral de waarden solidariteit en gastvrijheid zijn belangrijk in die periode.’

De eerste editie van Hospitality Brussels legde de nadruk op de relaties tussen moslims en niet-moslims. Tijdens de tweede editie werd dit opengetrokken naar andere groepen zoals vluchtelingen en transmigranten. Voor de derde editie besliste de organisatie om het thema kanker in de spotlight te zetten en hiervoor samen te werken met Kom Op Tegen Kanker.

Nahiza: ‘Overal in Vlaanderen en Brussel worden er elk jaar iftars gehouden, dus vroegen we verschillende organisaties of ze een Life Iftar voor Kom Op Tegen Kanker wilden organiseren. Het is niet de bedoeling dat Kom Op Tegen Kanker zelf iftars organiseert, maar het draait om het participatieve karakter van ‘samen tegen kanker’.

Wat gebeurt er tijdens zo’n Life Iftar?

Een boodschap van steun voor een kankerpatiënt

© Kristien Verhaeghe

Fatima: De avond verloopt zoals elke iftar. Je hebt die verbondenheid door het aspect van samen eten en het culturele luik waarbij mensen voor muziek zorgen met een bandje of een optreden. In De Roma organiseert VOEM elk jaar een iftar met slam poetry of stand-upcomedy, waar wij dit jaar bij mochten aansluiten.

Tijdens het eten gaat een menukaart rond met een aantal vragen over kanker, beginnend bij een amuse-gueule tot het voorgerecht en hoofdgerecht. De vragen gaan iedere keer dieper en dieper in op het bespreekbaar maken van kanker. Bij het dessertje, tot slot, kan je een wens doen voor iemand die kanker heeft, of een behoefte opschrijven voor Kom Op Tegen Kanker, zodat zij ermee aan de slag kan voor de volgende edities.

Naziha: Dat participatieve was het belangrijkste aspect. Wij willen op maat werken naar die doelgroep toe en we willen van hen zélf horen waar zij behoefte aan hebben. Het is niet de bedoeling dat wij vanachter onzen bureau zaken ontwikkelen, wel mét hen. Op de volgende editie willen we hen updaten en zeggen: kijk, dit hebben we gerealiseerd voor jullie, met jullie wensen. Mensen moeten weten dat contact met Kom Op Tegen Kanker laagdrempelig is en dat ze met hun suggesties naar ons toe kunnen komen. Daarnaast stellen we de initiatieven voor die er in hun stad al zijn, zodat zij weten dat onze organisatie al iets voor hen doet.

Op die manier gaan mensen erover praten en wordt veel gedeeld. Het is een superdivers publiek, want er komen niet alleen moslims naar de iftars. De uitwisseling tussen verschillende nationaliteiten en culturen, over hoe iemand met kanker omgaat en erover denkt, dat zorgt voor meer begrip tussen beiden. Ook vrijgevigheid is belangrijk tijdens de ramadan, wij zijn een organisatie die leeft van fondsen. De opbrengst van de iftars gaat naar Kom Op Tegen Kanker, maar fondsenwerving was zeker niet het hoofddoel.

Werken jullie samen met moskeeën?

‘We vragen iedereen om op Laylat-Ul-Qadr, de heiligste nacht van de maand ramadan, te bidden voor alle mensen die kanker hebben, ongeacht afkomst of religie’

Fatima: Ja, we spraken de Belgische Moslimexecutieve aan voor een oproep aan alle moskeeën over de Life Iftars. We vragen iedereen om op Laylat-Ul-Qadr, de heiligste nacht van de maand ramadan, te bidden voor alle mensen die kanker hebben, ongeacht afkomst of religie. Het is een goeie manier om dit uit het taboe te halen, door het binnen in de moskee brengen op de allerheiligste nacht van de maand. Het is ook een nacht waarop er massaal naar de moskee wordt gegaan.

Maar het thema kanker ligt niet alleen bij moslims moeilijk, en dat ligt zeker niet aan de islam. Het taboe is er bij heel wat mensen met migratieachtergrond, of het om christenen of moslims gaat.

Hoe komt het dat er bij mensen met een migratieachtergrond zo’n taboe rust op kanker?

Naziha: De ziekte jaagt veel angst aan, waardoor ze onbespreekbaar is. Kanker wordt snel gelijkgesteld aan de dood, omdat in het thuisland mensen met kanker vaak doodgaan, door slechte zorg en dure behandelingen. Zolang men niet ziek is, laat men zich niet preventief onderzoeken. Daardoor worden veel kankers pas in een laat stadium gevonden, wat maakt dat velen sterven aan kanker. Die mentaliteit wordt voor een stuk meegenomen naar hier. Bovendien worden ze ook geconfronteerd met cultuurverschillen: palliatieve zorg is een onbekend begrip en in hun land van herkomst kent men geen begrafenisondernemers. Vlaamse zorgverleners staan dan weer niet stil bij zaken als repatriëring.

Mensen vinden daarom slecht hun weg in de zorg. Zorgverlening is hier vraaggestuurd en als mensen geen vragen hebben, worden ze niet doorverwezen. Ze weten vaak niet dat er ondersteuning bestaat. Daarom zijn we al een tiental jaar bezig om de toegankelijkheid voor die doelgroep te verbeteren. We leggen de nadruk op cultuursensitief en outreachend werken, door bij mensen zelf te gaan horen en te zorgen voor maatwerk. Ondertussen zijn er zorgvrijwilligers opgeleid die de taal van die mensen spreken en hen bij het hele traject begeleiden. Bij mensen die al lang in ons land zijn, focussen we meer op ouderen met kanker. De nieuwkomers uit Irak en Syrië komen soms met kankers die hier onbekend zijn, een gevolg van de chemische oorlogsvoering.

Hoe zien jullie dit project evolueren in de toekomst?

Naziha: Dit jaar is een beperkte eerste editie van de Life Iftars in teken van kanker, omdat we ook dertig jaar Kom Op Tegen Kanker vieren.

‘Er ís noodzaak om kanker bespreekbaar te maken’

Fatima: Het is een aftrap voor de komende jaren, om mensen te inspireren. We hopen dat mensen dit oppikken en er volgend jaar meer iftars gaan zijn in teken van kanker. Dat kan ook samengaan met andere thema’s, we willen vooral mensen verbinden.

Naziha: In de praktijk merk ik dat er noodzaak is om kanker bespreekbaar te maken. Het draagvlak is er, want alle iftars die we dit jaar organiseerden, waren op korte tijd volzet.

Extra info over dit project en ondersteuning van kankerpatiënten met een migratieachtergrond kan je vinden via de websites van Kom Op Tegen Kanker en Citizenne.

Kankerpatiënte Hada wil anderen helpen door haar verhaal te delen

© Kristien Verhaeghe